Ung thư trực tràng là bệnh ung thư phổ biến đứng thứ 3 trên thế giới và thứ 5 tại Việt Nam. Mỗi năm có đến hàng triệu ca mắc mới trên toàn cầu và con số này đang không ngừng tăng lên. Đây cũng là căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Vậy đâu là các dấu hiệu ung thư trực tràng sớm có thể nhận biết?
Ung thư trực tràng là bệnh ung thư phổ biến đứng thứ 3 trên thế giới và thứ 5 tại Việt Nam. Mỗi năm có đến hàng triệu ca mắc mới trên toàn cầu và con số này đang không ngừng tăng lên. Đây cũng là căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Vậy đâu là các dấu hiệu ung thư trực tràng sớm có thể nhận biết?
Trực tràng nằm ở phần cuối cùng của đại tràng (ruột già), được xem là “một chiếc cầu nối” giữa đại tràng và hậu môn. Ung thư trực tràng xảy ra khi các tế bào bên trong trực tràng có hiện tượng bị đột biến hoặc các polyp (khối u) ở niêm mạc trực tràng phát triển và tăng trưởng một cách bất thường. Bệnh có tỷ lệ mắc ở nam giới cao hơn nữ giới và thường hay gặp ở những người trên 50 tuổi. Tuy nhiên, trong những năm gần đây bệnh đang dần có xu hướng trẻ hóa, số ca mắc bệnh là người trẻ tuổi ngày càng nhiều hơn.
Các giai đoạn ung thư trực tràng
Khi cơ thể mắc bệnh ung thư, cho dù tế bào ung thư nằm ở bất kỳ cơ quan nào thì cũng có khả năng di căn sang các mô, các cơ quan khác theo đường máu hoặc hệ thống bạch huyết. Các giai đoạn của bệnh ung thư được xác định nhằm mục đích nhận biết rằng bệnh đã tiến triển đến mức độ nào. Từ đó, các bác sĩ có thể đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất cho bệnh nhân. Đối với bệnh ung thư trực tràng thì sẽ tiến triển qua 4 giai đoạn bao gồm:
- Giai đoạn 0 (ung thư biểu mô tại chỗ): Được gọi là giai đoạn sớm, các tế bào bất thường chỉ mới xuất hiện ở bề mặt lớp trong cùng của thành niêm mạc trực tràng.
- Giai đoạn 1: Ở giai đoạn này, tế bào ung thư đã lan qua lớp trong cùng của thành niêm mạc trực tràng nhưng dấu hiệu ung thư trực tràng vẫn còn chưa rõ rệt.
- Giai đoạn 2: Giai đoạn mà các tế bào lan đến lớp cơ bên ngoài của thành trực tràng và xâm lấn tới các vùng lân cận. Tuy nhiên vẫn chưa đến hệ thống bạch huyết và các cơ quan xa hơn.
- Giai đoạn 3: Sang đến giai đoạn này thì các tế bào đã xuyên qua lớp cơ bên ngoài thành trực tràng để tiến đến hệ thống bạch huyết, tiếp cận một hoặc nhiều hạch bạch huyết.
- Giai đoạn 4: Đây là cột mốc cuối, các tế bào đã xâm nhập hệ thống bạch huyết, di căn đến các cơ quan ở xa như: gan, phổi, xương…
Việc phát hiện các triệu chứng ung thư trực tràng ở giai đoạn sớm có ý nghĩa rất lớn trong điều trị. Vì khi đó, tế bào ung thư chưa phát triển mạnh, chưa gây tổn thương nhiều đến cơ thể. Việc chữa bệnh sẽ dễ dàng đạt hiệu quả, tăng khả năng hồi phục cho người bệnh. Đồng thời biện pháp điều trị cũng sẽ đơn giản hơn, giúp hạn chế tối đa việc sử dụng nhiều phương pháp cùng lúc nhằm đảm bảo được sức khỏe cho bệnh nhân trong quá trình chữa trị.
Các dấu hiệu ung thư trực tràng là gì?
Biểu hiện của ung thư trực tràng giai đoạn đầu có thể không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý về tiêu hóa khác. Nhìn chung, đa số các bệnh nhân sẽ gặp một vài dấu hiệu ung thư trực tràng dưới đây:
- Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Có thể là buồn nôn, ợ hơi, chướng bụng, khó tiêu, đau tức vùng bụng trước hoặc sau khi ăn. Nếu đơn giản chỉ là rối loạn tiêu hóa thông thường, thì tình trạng sẽ được cải thiện nhanh chóng. Song, nếu các vấn đề này vẫn kéo dài thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sự tồn tại của các khối u.
- Đau bụng: Đây là triệu chứng rất thường gặp. Các cơn đau có khi dữ dội, khi lại âm ỉ mơ hồ không rõ ràng.
- Thay đổi thói quen đi vệ sinh: Tăng số lần đi đại tiện trong ngày hoặc gặp tình trạng táo bón. Cùng với đó là hiện tượng đau quặn bụng, mót rặn, khó chịu khi đi vệ sinh.
Trực tràng nằm ở phần cuối cùng của đại tràng (ruột già), được xem là “một chiếc cầu nối” giữa đại tràng và hậu môn. Ung thư trực tràng xảy ra khi các tế bào bên trong trực tràng có hiện tượng bị đột biến hoặc các polyp (khối u) ở niêm mạc trực tràng phát triển và tăng trưởng một cách bất thường. Bệnh có tỷ lệ mắc ở nam giới cao hơn nữ giới và thường hay gặp ở những người trên 50 tuổi. Tuy nhiên, trong những năm gần đây bệnh đang dần có xu hướng trẻ hóa, số ca mắc bệnh là người trẻ tuổi ngày càng nhiều hơn.
Các giai đoạn ung thư trực tràng
Khi cơ thể mắc bệnh ung thư, cho dù tế bào ung thư nằm ở bất kỳ cơ quan nào thì cũng có khả năng di căn sang các mô, các cơ quan khác theo đường máu hoặc hệ thống bạch huyết. Các giai đoạn của bệnh ung thư được xác định nhằm mục đích nhận biết rằng bệnh đã tiến triển đến mức độ nào. Từ đó, các bác sĩ có thể đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất cho bệnh nhân. Đối với bệnh ung thư trực tràng thì sẽ tiến triển qua 4 giai đoạn bao gồm:
- Giai đoạn 0 (ung thư biểu mô tại chỗ): Được gọi là giai đoạn sớm, các tế bào bất thường chỉ mới xuất hiện ở bề mặt lớp trong cùng của thành niêm mạc trực tràng.
- Giai đoạn 1: Ở giai đoạn này, tế bào ung thư đã lan qua lớp trong cùng của thành niêm mạc trực tràng nhưng dấu hiệu ung thư trực tràng vẫn còn chưa rõ rệt.
- Giai đoạn 2: Giai đoạn mà các tế bào lan đến lớp cơ bên ngoài của thành trực tràng và xâm lấn tới các vùng lân cận. Tuy nhiên vẫn chưa đến hệ thống bạch huyết và các cơ quan xa hơn.
- Giai đoạn 3: Sang đến giai đoạn này thì các tế bào đã xuyên qua lớp cơ bên ngoài thành trực tràng để tiến đến hệ thống bạch huyết, tiếp cận một hoặc nhiều hạch bạch huyết.
- Giai đoạn 4: Đây là cột mốc cuối, các tế bào đã xâm nhập hệ thống bạch huyết, di căn đến các cơ quan ở xa như: gan, phổi, xương…
Việc phát hiện các triệu chứng ung thư trực tràng ở giai đoạn sớm có ý nghĩa rất lớn trong điều trị. Vì khi đó, tế bào ung thư chưa phát triển mạnh, chưa gây tổn thương nhiều đến cơ thể. Việc chữa bệnh sẽ dễ dàng đạt hiệu quả, tăng khả năng hồi phục cho người bệnh. Đồng thời biện pháp điều trị cũng sẽ đơn giản hơn, giúp hạn chế tối đa việc sử dụng nhiều phương pháp cùng lúc nhằm đảm bảo được sức khỏe cho bệnh nhân trong quá trình chữa trị.
Các dấu hiệu ung thư trực tràng là gì?
Biểu hiện của ung thư trực tràng giai đoạn đầu có thể không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý về tiêu hóa khác. Nhìn chung, đa số các bệnh nhân sẽ gặp một vài dấu hiệu ung thư trực tràng dưới đây:
- Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Có thể là buồn nôn, ợ hơi, chướng bụng, khó tiêu, đau tức vùng bụng trước hoặc sau khi ăn. Nếu đơn giản chỉ là rối loạn tiêu hóa thông thường, thì tình trạng sẽ được cải thiện nhanh chóng. Song, nếu các vấn đề này vẫn kéo dài thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sự tồn tại của các khối u.
- Đau bụng: Đây là triệu chứng rất thường gặp. Các cơn đau có khi dữ dội, khi lại âm ỉ mơ hồ không rõ ràng.
- Thay đổi thói quen đi vệ sinh: Tăng số lần đi đại tiện trong ngày hoặc gặp tình trạng táo bón. Cùng với đó là hiện tượng đau quặn bụng, mót rặn, khó chịu khi đi vệ sinh.
- Thường xuyên tiêu chảy và có cảm giác đi ngoài không hết phân.
- Xuất hiện máu trong phân: Đại tiện có kèm máu đỏ tươi hoặc đen sẫm, nhỏ giọt hoặc lẫn trong phân. Đôi khi có xuất hiện chất nhầy.
- Hình dạng phân thay đổi: Kích thước phân bất thường cũng có
thể là biểu hiện của bệnh ung thư trực tràng. Phân mỏng và dẹp hơn so với bình thường có thể là do bên trong trực tràng có khối u, chèn ép làm thay đổi hình dạng phân. - Giảm cân bất thường: Nếu trong một thời gian ngắn mà đột nhiên cơ thể sụt cân nhanh và không rõ lý do thì bạn nên cẩn trọng, rất có thể đó là dấu hiệu ung thư trực tràng hoặc cơ quan khác liên quan đến tiêu hóa.
- Mệt mỏi và suy nhược: Đây là một dấu hiệu phổ biến của ung thư nhưng lại rất dễ bị bỏ qua. Tình trạng mệt mỏi do ung thư trực tràng thường có liên quan đến thiếu máu do mất máu trong phân. Người bệnh cảm thấy kiệt sức kể cả khi đã nghỉ ngơi, đồng thời hoa mắt chóng mặt, ăn uống không ngon miệng, suy nhược cơ thể một cách nhanh chóng mà không rõ nguyên nhân.
Với các trường hợp khi bệnh ung thư trực tràng đã bước vào giai đoạn muộn hoặc di căn thì sẽ xuất hiện thêm các triệu chứng bao gồm: ho dai dẳng, đau xương, hụt hơi, vàng da, sưng ở bàn tay và bàn chân, có sự thay đổi về tầm nhìn hoặc giọng nói.
Ung thư trực tràng có nguy hiểm không?
Ung thư trực tràng là một bệnh lý có tỷ lệ tử vong cao, chỉ đứng sau ung thư phổi. Tuy nhiên, hiện nay nhờ vào những tiến bộ trong điều trị mà bệnh vẫn có khả năng được chữa khỏi nếu phát hiện sớm. Nhận biết biểu hiện của ung thư trực tràng giai đoạn đầu có nghĩa là khi tế bào ung thư chỉ nằm tại lớp niêm mạc, có thể sử dụng phương pháp nội soi để cắt tách và loại bỏ toàn bộ tế bào ung thư tại lớp niêm mạc mà vẫn giữ nguyên được trực tràng. Sau khi cắt tách loại bỏ, bệnh nhân sẽ khỏi bệnh hoàn toàn mà không phải dùng tia xạ hoặc hóa chất để điều trị.
Mặc dù vậy, nhưng các dấu hiệu ung thư trực tràng thường mơ hồ và dễ nhầm lẫn nên hầu hết các trường hợp khi được phát hiện, bệnh đã tiến triển sang giai đoạn muộn. Khi đó việc điều trị trở nên khó khăn và ít hiệu quả, người bệnh sẽ đứng trước nguy cơ cao ảnh hưởng đến tính mạng. Hiện nay cách tốt nhất để phát hiện sớm ung thư chính là nội soi toàn bộ đại trực tràng. Nếu có phát hiện khối u bất thường sẽ tiến hành lấy mẫu và kết hợp sinh thiết để xác định khối u lành tính hay ác tính.
Định kỳ thăm khám và nội soi đại trực tràng là phương pháp hiệu quả nhất giúp tầm soát và phát hiện kịp thời các biểu hiện của bệnh ung thư trực tràng, đặc biệt là ở những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Thường xuyên tiêu chảy và có cảm giác đi ngoài không hết phân.
- Xuất hiện máu trong phân: Đại tiện có kèm máu đỏ tươi hoặc đen sẫm, nhỏ giọt hoặc lẫn trong phân. Đôi khi có xuất hiện chất nhầy.
- Hình dạng phân thay đổi: Kích thước phân bất thường cũng có
thể là biểu hiện của bệnh ung thư trực tràng. Phân mỏng và dẹp hơn so với bình thường có thể là do bên trong trực tràng có khối u, chèn ép làm thay đổi hình dạng phân. - Giảm cân bất thường: Nếu trong một thời gian ngắn mà đột nhiên cơ thể sụt cân nhanh và không rõ lý do thì bạn nên cẩn trọng, rất có thể đó là dấu hiệu ung thư trực tràng hoặc cơ quan khác liên quan đến tiêu hóa.
- Mệt mỏi và suy nhược: Đây là một dấu hiệu phổ biến của ung thư nhưng lại rất dễ bị bỏ qua. Tình trạng mệt mỏi do ung thư trực tràng thường có liên quan đến thiếu máu do mất máu trong phân. Người bệnh cảm thấy kiệt sức kể cả khi đã nghỉ ngơi, đồng thời hoa mắt chóng mặt, ăn uống không ngon miệng, suy nhược cơ thể một cách nhanh chóng mà không rõ nguyên nhân.
Với các trường hợp khi bệnh ung thư trực tràng đã bước vào giai đoạn muộn hoặc di căn thì sẽ xuất hiện thêm các triệu chứng bao gồm: ho dai dẳng, đau xương, hụt hơi, vàng da, sưng ở bàn tay và bàn chân, có sự thay đổi về tầm nhìn hoặc giọng nói.
Ung thư trực tràng có nguy hiểm không?
Ung thư trực tràng là một bệnh lý có tỷ lệ tử vong cao, chỉ đứng sau ung thư phổi. Tuy nhiên, hiện nay nhờ vào những tiến bộ trong điều trị mà bệnh vẫn có khả năng được chữa khỏi nếu phát hiện sớm. Nhận biết biểu hiện của ung thư trực tràng giai đoạn đầu có nghĩa là khi tế bào ung thư chỉ nằm tại lớp niêm mạc, có thể sử dụng phương pháp nội soi để cắt tách và loại bỏ toàn bộ tế bào ung thư tại lớp niêm mạc mà vẫn giữ nguyên được trực tràng. Sau khi cắt tách loại bỏ, bệnh nhân sẽ khỏi bệnh hoàn toàn mà không phải dùng tia xạ hoặc hóa chất để điều trị.
Mặc dù vậy, nhưng các dấu hiệu ung thư trực tràng thường mơ hồ và dễ nhầm lẫn nên hầu hết các trường hợp khi được phát hiện, bệnh đã tiến triển sang giai đoạn muộn. Khi đó việc điều trị trở nên khó khăn và ít hiệu quả, người bệnh sẽ đứng trước nguy cơ cao ảnh hưởng đến tính mạng. Hiện nay cách tốt nhất để phát hiện sớm ung thư chính là nội soi toàn bộ đại trực tràng. Nếu có phát hiện khối u bất thường sẽ tiến hành lấy mẫu và kết hợp sinh thiết để xác định khối u lành tính hay ác tính.
Định kỳ thăm khám và nội soi đại trực tràng là phương pháp hiệu quả nhất giúp tầm soát và phát hiện kịp thời các biểu hiện của bệnh ung thư trực tràng, đặc biệt là ở những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Người có độ tuổi trên 50
- Yếu tố giới tính: nam có tỷ lệ mắc cao hơn so với nữ
- Chế độ ăn uống nhiều thịt đỏ, nhiều chất béo và ít chất xơ
- Thường xuyên ăn thức ăn chế biến sẵn, thức ăn nhanh
- Hút thuốc
- Sử dụng rượu bia
- Lối sống ít vận động
- Béo phì
- Bệnh tiểu đường
- Mắc một số bệnh về đường ruột (viêm ruột, viêm loét đại trực tràng, bệnh Crohn,…)
- Tiền sử gia đình có người mắc ung thư hoặc polyp đại trực tràng
- Người có hệ miễn dịch kém, sức đề kháng yếu
Bệnh ung thư trực tràng là bệnh lý có tiến triển chậm và diễn ra âm thầm trong thời gian dài với các dấu hiệu ung thư trực tràng không cụ thể. Vì vậy, bệnh rất khó được chẩn đoán sớm, thường chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn. Tuy nhiên, một khi bệnh được phát hiện sớm thì cơ hội chữa khỏi là khá cao. Chính vì thế, mỗi người nên chủ động bảo vệ bản thân bằng việc kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi thấy cơ thể có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở đường tiêu hóa thì cần đến ngay cơ sở y tế để được các bác sĩ thăm khám và tư vấn.
- Người có độ tuổi trên 50
- Yếu tố giới tính: nam có tỷ lệ mắc cao hơn so với nữ
- Chế độ ăn uống nhiều thịt đỏ, nhiều chất béo và ít chất xơ
- Thường xuyên ăn thức ăn chế biến sẵn, thức ăn nhanh
- Hút thuốc
- Sử dụng rượu bia
- Lối sống ít vận động
- Béo phì
- Bệnh tiểu đường
- Mắc một số bệnh về đường ruột (viêm ruột, viêm loét đại trực tràng, bệnh Crohn,…)
- Tiền sử gia đình có người mắc ung thư hoặc polyp đại trực tràng
- Người có hệ miễn dịch kém, sức đề kháng yếu
Bệnh ung thư trực tràng là bệnh lý có tiến triển chậm và diễn ra âm thầm trong thời gian dài với các dấu hiệu ung thư trực tràng không cụ thể. Vì vậy, bệnh rất khó được chẩn đoán sớm, thường chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn. Tuy nhiên, một khi bệnh được phát hiện sớm thì cơ hội chữa khỏi là khá cao. Chính vì thế, mỗi người nên chủ động bảo vệ bản thân bằng việc kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi thấy cơ thể có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở đường tiêu hóa thì cần đến ngay cơ sở y tế để được các bác sĩ thăm khám và tư vấn.
Xem thêm: Cách điều trị ung thư gan nguyên phát
