Khi vi khuẩn trong ruột non sinh trưởng và phát triển quá mức sẽ gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, thậm chí dẫn đến nhiều biến chứng lâu dài. Tình trạng này có tên gọi chung là SIBO và có thể điều trị được bằng thuốc kết hợp với chế độ ăn uống, bổ sung dưỡng chất.
Khi vi khuẩn trong ruột non sinh trưởng và phát triển quá mức sẽ gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, thậm chí dẫn đến nhiều biến chứng lâu dài. Tình trạng này có tên gọi chung là SIBO và có thể điều trị được bằng thuốc kết hợp với chế độ ăn uống, bổ sung dưỡng chất.
Bên trong đường ruột mỗi người đều có một lượng vi khuẩn nhất định có vai trò quan trọng trong tiêu hóa. Thế nhưng, khi hệ vi sinh này mất cân bằng sẽ gây ra nhiều vấn đề khác nhau.
Bạn có thể quan tâm: Hệ tiêu hóa ở người và những thông tin thú vị.
Nếu chức năng bình thường của ruột bị ảnh hưởng có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển quá mức. Để tìm hiểu rõ hơn về một hội chứng liên quan đến vi khuẩn ở ruột non có tên là SIBO, mời bạn đọc tiếp bài viết sau đây.
SIBO là gì?
SIBO là hội chứng loạn khuẩn ở ruột non, viết tắt từ cụm từ tiếng anh là Small intestinal bacterial overgrowth. Hội chứng này là tình trạng có sự phát triển quá mức lượng vi khuẩn nói chung ở trong ruột non, bao gồm cả một số loại vi khuẩn không thường gặp ở những phần khác trong đường tiêu hóa.
Sự phát triển quá mức vi khuẩn ở ruột non thường liên quan đến một bệnh lý khác gây ảnh hưởng đến chức năng ruột non. Bình thường, cơ thể có nhiều cơ chế giúp kiểm soát số lượng vi khuẩn đường ruột, bao gồm tính axit dạ dày, nhu động ruột, tốc độ co bóp để đẩy thức ăn di chuyển trong ruột. Vi khuẩn cũng bị kìm hãm bởi dịch mật và các globulin miễn dịch. Ngoài ra, van hồi tràng còn giúp ngăn cho chất thải, phân đi ngược lên đoạn cuối ruột non.
Các dấu hiệu và triệu chứng của SIBO
Hội chứng này tập hợp một loạt các triệu chứng không đặc trưng và khá phổ biến nên thường không được chú ý, quan tâm. Thông thường, khi các triệu chứng này xuất hiện đơn lẻ ở các thời điểm khác nhau có thể không đáng lo ngại. Tuy nhiên, người bệnh SIBO có khi trải qua nhiều vấn đề tiêu hóa cùng lúc và đó có thể là dấu hiệu cảnh báo bạn cần đến gặp bác sĩ.
Các triệu chứng ban đầu xuất hiện ở đường tiêu hóa và vùng bụng bao gồm:
- Đau bụng, đau dạ dày
- Đầy hơi
- Khó tiêu
- Tiêu chảy
- Táo bón
- Chướng bụng
- Cảm thấy khó chịu hoặc đầy bụng sau khi ăn
Mỗi người sẽ gặp phải những triệu chứng khác nhau, không nhất thiết sẽ trải qua tất cả những thứ kể trên. Nhiều trường hợp nghiêm trọng hơn, người bệnh có thể bị tiêu chảy mạn tính, sụt cân và giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng từ thức ăn (thiếu chất dinh dưỡng).
Một số người không hấp thu được chất béo từ thức ăn sẽ dẫn đến tình trạng phân mỡ (chất béo dư thừa trong phân). Điều này khiến cho phân có mùi hôi khó chịu và có thể gây rò rỉ hậu môn hay đại tiện không tự chủ.
Bên trong đường ruột mỗi người đều có một lượng vi khuẩn nhất định có vai trò quan trọng trong tiêu hóa. Thế nhưng, khi hệ vi sinh này mất cân bằng sẽ gây ra nhiều vấn đề khác nhau.
Bạn có thể quan tâm: Hệ tiêu hóa ở người và những thông tin thú vị.
Nếu chức năng bình thường của ruột bị ảnh hưởng có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển quá mức. Để tìm hiểu rõ hơn về một hội chứng liên quan đến vi khuẩn ở ruột non có tên là SIBO, mời bạn đọc tiếp bài viết sau đây.
SIBO là gì?
SIBO là hội chứng loạn khuẩn ở ruột non, viết tắt từ cụm từ tiếng anh là Small intestinal bacterial overgrowth. Hội chứng này là tình trạng có sự phát triển quá mức lượng vi khuẩn nói chung ở trong ruột non, bao gồm cả một số loại vi khuẩn không thường gặp ở những phần khác trong đường tiêu hóa.
Sự phát triển quá mức vi khuẩn ở ruột non thường liên quan đến một bệnh lý khác gây ảnh hưởng đến chức năng ruột non. Bình thường, cơ thể có nhiều cơ chế giúp kiểm soát số lượng vi khuẩn đường ruột, bao gồm tính axit dạ dày, nhu động ruột, tốc độ co bóp để đẩy thức ăn di chuyển trong ruột. Vi khuẩn cũng bị kìm hãm bởi dịch mật và các globulin miễn dịch. Ngoài ra, van hồi tràng còn giúp ngăn cho chất thải, phân đi ngược lên đoạn cuối ruột non.
Các dấu hiệu và triệu chứng của SIBO
Hội chứng này tập hợp một loạt các triệu chứng không đặc trưng và khá phổ biến nên thường không được chú ý, quan tâm. Thông thường, khi các triệu chứng này xuất hiện đơn lẻ ở các thời điểm khác nhau có thể không đáng lo ngại. Tuy nhiên, người bệnh SIBO có khi trải qua nhiều vấn đề tiêu hóa cùng lúc và đó có thể là dấu hiệu cảnh báo bạn cần đến gặp bác sĩ.
Các triệu chứng ban đầu xuất hiện ở đường tiêu hóa và vùng bụng bao gồm:
- Đau bụng, đau dạ dày
- Đầy hơi
- Khó tiêu
- Tiêu chảy
- Táo bón
- Chướng bụng
- Cảm thấy khó chịu hoặc đầy bụng sau khi ăn
Mỗi người sẽ gặp phải những triệu chứng khác nhau, không nhất thiết sẽ trải qua tất cả những thứ kể trên. Nhiều trường hợp nghiêm trọng hơn, người bệnh có thể bị tiêu chảy mạn tính, sụt cân và giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng từ thức ăn (thiếu chất dinh dưỡng).
Một số người không hấp thu được chất béo từ thức ăn sẽ dẫn đến tình trạng phân mỡ (chất béo dư thừa trong phân). Điều này khiến cho phân có mùi hôi khó chịu và có thể gây rò rỉ hậu môn hay đại tiện không tự chủ.
Khi nào bạn nên đi gặp bác sĩ?
Các triệu chứng tiêu hóa khá giống với dấu hiệu và triệu chứng của nhiều vấn đề đường ruột khác. Nếu bạn thường xuyên gặp phải, hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra rõ ràng. Đặc biệt, khi bạn vừa trải qua một cuộc phẫu thuật vùng bụng hay có các biểu hiện:
- Tiêu chảy liên tục, kéo dài
- Sụt cân nhanh chóng, không chủ ý
- Đau bụng kéo dài nhiều ngày
- Đau bụng dữ dội
Nguyên nhân gây SIBO là gì?
Vi khuẩn ở ruột non phát triển quá mức có thể là do vi khuẩn từ các phần khác của đường tiêu hóa di chuyển đến đây hoặc vi khuẩn tự nhiên tại ruột non nhân lên nhanh chóng. Hai cơ chế thường gặp nhất dẫn đến sự phát triển quá mức vi khuẩn này là giảm tiết axit dạ dày và rối loạn chức năng ruột non.
Ngoài ra, rối loạn chức năng miễn dịch đường ruột và bất thường trong cấu tạo giải phẫu đường tiêu hóa cũng làm tăng nguy cơ bị SIBO. Khi thức ăn bị ứ đọng trong ruột non sẽ trở thành môi trường sinh sản lý tưởng cho các loại vi khuẩn. Khi đó, chúng có thể tạo ra độc tố, cản trở quá trình hấp thu và các sản phẩm phân hủy của thức ăn có thể gây ra triệu chứng.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ bị loạn khuẩn ở ruột non có thể là:
- Phẫu thuật dạ dày để điều trị béo phì hoặc viêm loét
- Cấu tạo bất thường ở ruột non
- Có thương tổn ở ruột non
- Có lỗ rò bất thường giữa hai đoạn ruột
- Bệnh Crohn, u lympho ruột non hay xơ cứng bì liên quan đến ruột non
- Từng xạ trị ở vùng bụng
- Đái tháo đường
- Viêm túi thừa ở ruột non
- Bị dính ruột do từng làm phẫu thuật ổ bụng trước đây
- Tổn thương thần kinh
- Xơ gan
Chẩn đoán và điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế.
Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật giúp chẩn đoán hội chứng SIBO
Để chẩn đoán tình trạng vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non, bác sĩ sẽ yêu cầu làm một số xét nghiệm như:
- Kiểm tra hơi thở: đo lượng khí hydro hoặc metan mà bạn thở ra sau khi uống hỗn hợp nước với đường glucose. Sự gia tăng nhanh chóng các lượng khí trên cho thấy có sự phát triển quá mức vi khuẩn trong ruột non.
- Chọc hút ruột non và cấy dịch: tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán SIBO. Bác sĩ sẽ sử dụng ống nội soi luồn qua cổ họng và đi theo đường tiêu hóa xuống ruột non để lấy một mẫu dịch ra ngoài. Sau đó, mẫu dịch được chuyển đến phòng thí nghiệm để xác định mức độ phát triển của vi khuẩn.
- Xét nghiệm máu để kiểm tra xem người bệnh có thiếu vitamin hay kém hấp thu dưỡng chất không. Một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định đi chụp X-quang, CT hay MRI để quan sát cấu trúc của đường ruột liệu có đặc điểm bất thường nào không.
Các phương pháp điều trị SIBO
Khi nào bạn nên đi gặp bác sĩ?
Các triệu chứng tiêu hóa khá giống với dấu hiệu và triệu chứng của nhiều vấn đề đường ruột khác. Nếu bạn thường xuyên gặp phải, hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra rõ ràng. Đặc biệt, khi bạn vừa trải qua một cuộc phẫu thuật vùng bụng hay có các biểu hiện:
- Tiêu chảy liên tục, kéo dài
- Sụt cân nhanh chóng, không chủ ý
- Đau bụng kéo dài nhiều ngày
- Đau bụng dữ dội
Nguyên nhân gây SIBO là gì?
Vi khuẩn ở ruột non phát triển quá mức có thể là do vi khuẩn từ các phần khác của đường tiêu hóa di chuyển đến đây hoặc vi khuẩn tự nhiên tại ruột non nhân lên nhanh chóng. Hai cơ chế thường gặp nhất dẫn đến sự phát triển quá mức vi khuẩn này là giảm tiết axit dạ dày và rối loạn chức năng ruột non.
Ngoài ra, rối loạn chức năng miễn dịch đường ruột và bất thường trong cấu tạo giải phẫu đường tiêu hóa cũng làm tăng nguy cơ bị SIBO. Khi thức ăn bị ứ đọng trong ruột non sẽ trở thành môi trường sinh sản lý tưởng cho các loại vi khuẩn. Khi đó, chúng có thể tạo ra độc tố, cản trở quá trình hấp thu và các sản phẩm phân hủy của thức ăn có thể gây ra triệu chứng.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ bị loạn khuẩn ở ruột non có thể là:
- Phẫu thuật dạ dày để điều trị béo phì hoặc viêm loét
- Cấu tạo bất thường ở ruột non
- Có thương tổn ở ruột non
- Có lỗ rò bất thường giữa hai đoạn ruột
- Bệnh Crohn, u lympho ruột non hay xơ cứng bì liên quan đến ruột non
- Từng xạ trị ở vùng bụng
- Đái tháo đường
- Viêm túi thừa ở ruột non
- Bị dính ruột do từng làm phẫu thuật ổ bụng trước đây
- Tổn thương thần kinh
- Xơ gan
Chẩn đoán và điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế.
Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật giúp chẩn đoán hội chứng SIBO
Để chẩn đoán tình trạng vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non, bác sĩ sẽ yêu cầu làm một số xét nghiệm như:
- Kiểm tra hơi thở: đo lượng khí hydro hoặc metan mà bạn thở ra sau khi uống hỗn hợp nước với đường glucose. Sự gia tăng nhanh chóng các lượng khí trên cho thấy có sự phát triển quá mức vi khuẩn trong ruột non.
- Chọc hút ruột non và cấy dịch: tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán SIBO. Bác sĩ sẽ sử dụng ống nội soi luồn qua cổ họng và đi theo đường tiêu hóa xuống ruột non để lấy một mẫu dịch ra ngoài. Sau đó, mẫu dịch được chuyển đến phòng thí nghiệm để xác định mức độ phát triển của vi khuẩn.
- Xét nghiệm máu để kiểm tra xem người bệnh có thiếu vitamin hay kém hấp thu dưỡng chất không. Một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định đi chụp X-quang, CT hay MRI để quan sát cấu trúc của đường ruột liệu có đặc điểm bất thường nào không.
Các phương pháp điều trị SIBO
Nếu có thể, bác sĩ sẽ giải quyết căn nguyên gây phát triển quá mức của vi khuẩn ở ruột non, chẳng hạn như phẫu thuật để chỉnh sửa lỗ rò hay dính ruột sau phẫu thuật trước đó. Tuy nhiên, nguyên do gây ra hội chứng không phải lúc nào cũng chữa trị được nên khi đó, việc điều trị tập trung vào triệu chứng, hạn chế sự phát triển vi khuẩn và ngăn ngừa thiếu hụt dinh dưỡng.
Sử dụng thuốc kháng sinh
Lựa chọn điều trị SIBO đầu tiên hầu hết là sử dụng thuốc kháng sinh. Mỗi đợt thuốc ngắn giúp làm giảm đáng kể số lượng vi khuẩn. Tuy nhiên, vi khuẩn có thể phát triển trở lại khi ngừng thuốc nên thời gian dùng kháng sinh thường phải kéo dài.
Để tránh tình trạng đề kháng kháng sinh và hạn chế tác dụng phụ ở người bệnh, bác sĩ sẽ thay đổi các loại thuốc khác nhau trong quá trình điều trị. Nếu dùng thuốc kháng sinh không cho thấy hiệu quả tốt, người bệnh cần thực hiện thêm các xét nghiệm khác để tìm nguyên nhân.
Hỗ trợ dinh dưỡng
Bổ sung chất dinh dưỡng, phòng ngừa thiếu chất là một phần quan trọng trong điều trị SIBO, đặc biệt ở những người sụt cân nghiêm trọng. Điều này giúp cải thiện trạng thái thiếu hụt vitamin, giảm bớt vấn đề ở ruột, giúp tăng cân:
- Bổ sung dưỡng chất như tiêm vitamin B12, uống bổ sung sắt, canxi
- Có chế độ ăn không có lactose
Nói chung, SIBO thường xảy ra do một bệnh lý khác đang hiện diện. Nếu bạn có bệnh lý mạn tính ở đường tiêu hóa, như bệnh Crohn hay Celiac, hãy trao đổi với bác sĩ về kế hoạch điều trị lâu dài.
Nếu có thể, bác sĩ sẽ giải quyết căn nguyên gây phát triển quá mức của vi khuẩn ở ruột non, chẳng hạn như phẫu thuật để chỉnh sửa lỗ rò hay dính ruột sau phẫu thuật trước đó. Tuy nhiên, nguyên do gây ra hội chứng không phải lúc nào cũng chữa trị được nên khi đó, việc điều trị tập trung vào triệu chứng, hạn chế sự phát triển vi khuẩn và ngăn ngừa thiếu hụt dinh dưỡng.
Sử dụng thuốc kháng sinh
Lựa chọn điều trị SIBO đầu tiên hầu hết là sử dụng thuốc kháng sinh. Mỗi đợt thuốc ngắn giúp làm giảm đáng kể số lượng vi khuẩn. Tuy nhiên, vi khuẩn có thể phát triển trở lại khi ngừng thuốc nên thời gian dùng kháng sinh thường phải kéo dài.
Để tránh tình trạng đề kháng kháng sinh và hạn chế tác dụng phụ ở người bệnh, bác sĩ sẽ thay đổi các loại thuốc khác nhau trong quá trình điều trị. Nếu dùng thuốc kháng sinh không cho thấy hiệu quả tốt, người bệnh cần thực hiện thêm các xét nghiệm khác để tìm nguyên nhân.
Hỗ trợ dinh dưỡng
Bổ sung chất dinh dưỡng, phòng ngừa thiếu chất là một phần quan trọng trong điều trị SIBO, đặc biệt ở những người sụt cân nghiêm trọng. Điều này giúp cải thiện trạng thái thiếu hụt vitamin, giảm bớt vấn đề ở ruột, giúp tăng cân:
- Bổ sung dưỡng chất như tiêm vitamin B12, uống bổ sung sắt, canxi
- Có chế độ ăn không có lactose
Nói chung, SIBO thường xảy ra do một bệnh lý khác đang hiện diện. Nếu bạn có bệnh lý mạn tính ở đường tiêu hóa, như bệnh Crohn hay Celiac, hãy trao đổi với bác sĩ về kế hoạch điều trị lâu dài.
Xem thêm: Hướng dẫn cách giảm cân cho người đau dạ dày hiệu quả nhất