Tên kỹ thuật y tế: Xét nghiệm HbA1c/Định lượng glycohemoglobin (HbA1c, A1c)
Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Máu
Tên kỹ thuật y tế: Xét nghiệm HbA1c/Định lượng glycohemoglobin (HbA1c, A1c)
Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Máu
Tìm hiểu chung
Hba1c là xét nghiệm gì?
Định lượng glycohemoglobin hay xét nghiệm HbA1c (A1c, glycohemoglobin) là một loại thủ thuật xét nghiệm máu dùng để kiểm tra lượng đường (glucose) gắn với hemoglobin trong các tế bào hồng cầu.
Hba1c là xét nghiệm gì?
Định lượng glycohemoglobin hay xét nghiệm HbA1c (A1c, glycohemoglobin) là một loại thủ thuật xét nghiệm máu dùng để kiểm tra lượng đường (glucose) gắn với hemoglobin trong các tế bào hồng cầu.
Khi hemoglobin và glucose liên kết với nhau, một lớp đường sẽ bao bọc xung quanh hemoglobin. Lớp bao bọc này dày hơn khi lượng đường trong máu tăng thêm. Xét nghiệm HbA1c có thể đo lường mức độ dày của lớp vỏ này. Những người mắc bệnh đái tháo đường hoặc các bệnh khác làm tăng đường huyết sẽ có lượng đường gắn với hemoglobin nhiều hơn bình thường.
Khi nào bạn cần định lượng HbA1c?
Nhằm mục đích chẩn đoán và sàng lọc, xét nghiệm HbA1c có thể được thực hiện trong các lần khám sức khỏe định kỳ hoặc khi bạn có những dấu hiệu bị đái tháo đường hoặc tiền đái tháo đường như:
- Khát nước
- Tăng đi tiểu
- Mệt mỏi
- Mờ mắt
- Nhiễm trùng lâu lành
Bên cạnh đó, người bị tiểu đường cũng sẽ cần làm loại xét nghiệm này để tìm kiếm các dấu hiệu sớm của biến chứng, ví dụ như suy thận, bệnh về mắt hoặc chân…
Ngoài ra, hầu hết các bác sĩ cho rằng, chỉ số HbA1c là thông số tốt nhất để xem xét mức độ kiểm soát đái tháo đường của bệnh nhân trong 2-3 tháng trước đó. Bác sĩ có thể dựa vào thông số này để cân nhắc về việc có nên điều chỉnh kế hoạch điều trị hay không.
Khi hemoglobin và glucose liên kết với nhau, một lớp đường sẽ bao bọc xung quanh hemoglobin. Lớp bao bọc này dày hơn khi lượng đường trong máu tăng thêm. Xét nghiệm HbA1c có thể đo lường mức độ dày của lớp vỏ này. Những người mắc bệnh đái tháo đường hoặc các bệnh khác làm tăng đường huyết sẽ có lượng đường gắn với hemoglobin nhiều hơn bình thường.
Khi nào bạn cần định lượng HbA1c?
Nhằm mục đích chẩn đoán và sàng lọc, xét nghiệm HbA1c có thể được thực hiện trong các lần khám sức khỏe định kỳ hoặc khi bạn có những dấu hiệu bị đái tháo đường hoặc tiền đái tháo đường như:
- Khát nước
- Tăng đi tiểu
- Mệt mỏi
- Mờ mắt
- Nhiễm trùng lâu lành
Bên cạnh đó, người bị tiểu đường cũng sẽ cần làm loại xét nghiệm này để tìm kiếm các dấu hiệu sớm của biến chứng, ví dụ như suy thận, bệnh về mắt hoặc chân…
Ngoài ra, hầu hết các bác sĩ cho rằng, chỉ số HbA1c là thông số tốt nhất để xem xét mức độ kiểm soát đái tháo đường của bệnh nhân trong 2-3 tháng trước đó. Bác sĩ có thể dựa vào thông số này để cân nhắc về việc có nên điều chỉnh kế hoạch điều trị hay không.
Thận trọng
Bạn nên biết những gì trước khi tiến hành xét nghiệm HbA1c?
Trước khi định lượng HbA1c, bạn cần lưu ý:
- Các chỉ số xét nghiệm HbA1c sẽ không phản ánh sự tăng hay giảm đường huyết tạm thời do ăn uống hay dùng thuốc, đồng thời cũng không phản ánh khả năng kiểm soát đường trong vòng 3–4 tuần trước đó.
- Một số bệnh lý có nguy cơ làm sai lệch kết quả xét nghiệm, ví dụ như:
- Hemoglobin hình liềm (hồng cầu lưỡi liềm
- Thiếu máu tán huyết
- Thiếu sắt
Ngoài ra, các thông số xét nghiệm cũng có khả năng sai lệch nếu bạn được truyền máu trước đó không lâu. Hãy báo với bác sĩ về những vấn đề trên nếu bạn chuẩn bị làm xét nghiệm HbA1c.
Bạn nên biết những gì trước khi tiến hành xét nghiệm HbA1c?
Trước khi định lượng HbA1c, bạn cần lưu ý:
- Các chỉ số xét nghiệm HbA1c sẽ không phản ánh sự tăng hay giảm đường huyết tạm thời do ăn uống hay dùng thuốc, đồng thời cũng không phản ánh khả năng kiểm soát đường trong vòng 3–4 tuần trước đó.
- Một số bệnh lý có nguy cơ làm sai lệch kết quả xét nghiệm, ví dụ như:
- Hemoglobin hình liềm (hồng cầu lưỡi liềm
- Thiếu máu tán huyết
- Thiếu sắt
Ngoài ra, các thông số xét nghiệm cũng có khả năng sai lệch nếu bạn được truyền máu trước đó không lâu. Hãy báo với bác sĩ về những vấn đề trên nếu bạn chuẩn bị làm xét nghiệm HbA1c.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.
Quy trình thực hiện
Bạn nên chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm HbA1c?
Xét nghiệm HbA1c không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như thức ăn, chế độ luyện tập thể dục hoặc các loại thuốc đang sử dụng. Vì vậy, xét nghiệm này có thể được thực hiện vào bất cứ thời điểm nào trong ngày, thậm chí sau bữa ăn. Bạn có thể không cần phải ngừng uống thuốc điều trị đái tháo đường trước khi làm xét nghiệm. Tốt nhất là bạn nên hỏi bác sĩ về vấn đề này.
Ngày đi lấy máu xét nghiệm, bạn nên mặc áo thun với tay ngắn để điều dưỡng có thể dễ dàng lấy máu.
Quy trình thực hiện xét nghiệm HbA1c như thế nào?
Xét nghiệm HbA1c là một xét nghiệm máu. Vì vậy, tương tự như các xét nghiệm khác, bạn sẽ được lấy máu để kiểm tra. Theo đó, nhân viên y tế sẽ:
- Quấn băng đàn hồi (garô) xung quanh cánh tay bạn để chặn dòng chảy của máu. Điều này giúp cho các tĩnh mạch dưới garô nổi rõ hơn, vì vậy có thể dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch
- Làm sạch da bằng cồn
- Đưa kim vào tĩnh mạch, có thể phải đâm kim nhiều lần
- Kéo pít-tông để lấy máu
- Tháo garô khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu
- Đặt một miếng gạc hoặc bông trên chỗ lấy máu sau khi rút kim ra
- Đè lên chỗ lấy máu và sau đó dán băng lại.
Bạn nên làm gì sau khi định lượng HbA1c?
Nếu nhân viên y tế quấn garô quá chặt, bạn đôi khi sẽ cảm thấy khó chịu. Bạn cũng có thể bị mất cảm giác khi kim được đưa vào tĩnh mạch, nhiều lúc cảm thấy tê hoặc như bị côn trùng cắn.
Sau đó, bạn được hẹn ngày để lấy kết quả xét nghiệm HbA1c. Lúc này, bác sĩ sẽ phân tích và giải thích về kết quả cho bạn.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.
Bạn nên chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm HbA1c?
Xét nghiệm HbA1c không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như thức ăn, chế độ luyện tập thể dục hoặc các loại thuốc đang sử dụng. Vì vậy, xét nghiệm này có thể được thực hiện vào bất cứ thời điểm nào trong ngày, thậm chí sau bữa ăn. Bạn có thể không cần phải ngừng uống thuốc điều trị đái tháo đường trước khi làm xét nghiệm. Tốt nhất là bạn nên hỏi bác sĩ về vấn đề này.
Ngày đi lấy máu xét nghiệm, bạn nên mặc áo thun với tay ngắn để điều dưỡng có thể dễ dàng lấy máu.
Quy trình thực hiện xét nghiệm HbA1c như thế nào?
Xét nghiệm HbA1c là một xét nghiệm máu. Vì vậy, tương tự như các xét nghiệm khác, bạn sẽ được lấy máu để kiểm tra. Theo đó, nhân viên y tế sẽ:
- Quấn băng đàn hồi (garô) xung quanh cánh tay bạn để chặn dòng chảy của máu. Điều này giúp cho các tĩnh mạch dưới garô nổi rõ hơn, vì vậy có thể dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch
- Làm sạch da bằng cồn
- Đưa kim vào tĩnh mạch, có thể phải đâm kim nhiều lần
- Kéo pít-tông để lấy máu
- Tháo garô khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu
- Đặt một miếng gạc hoặc bông trên chỗ lấy máu sau khi rút kim ra
- Đè lên chỗ lấy máu và sau đó dán băng lại.
Bạn nên làm gì sau khi định lượng HbA1c?
Nếu nhân viên y tế quấn garô quá chặt, bạn đôi khi sẽ cảm thấy khó chịu. Bạn cũng có thể bị mất cảm giác khi kim được đưa vào tĩnh mạch, nhiều lúc cảm thấy tê hoặc như bị côn trùng cắn.
Sau đó, bạn được hẹn ngày để lấy kết quả xét nghiệm HbA1c. Lúc này, bác sĩ sẽ phân tích và giải thích về kết quả cho bạn.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.
Hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm
Kết quả xét nghiệm HbA1c của bạn có ý nghĩa gì?
Việc chẩn đoán đái tháo đường cần phải được xác nhận bằng cách tiến hành lặp lại các kiểm tra về lượng đường trong máu hoặc tiến hành một xét nghiệm khác vào một ngày khác.
| Hemoglobin A1c | |
| Bình thường | Dưới 5,7% |
| Tiền đái tháo đường (tăng nguy cơ đái tháo đường) | 5,7–6,4% |
| Đái tháo đường | 6,5% trở lên |
Người bình thường nên cố gắng kiểm soát chỉ số xét nghiệm HbA1c ở mức dưới 5,7%. Ngược lại, người mắc bệnh đái tháo đường tuýp 1, tuýp 2 hoặc đái tháo đường thai kỳ nên hướng đến mục tiêu đạt mức thấp hơn 7%.
Bạn nên trao đổi với bác sĩ về kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường và mức HbA1c mục tiêu của bạn.
Dưới đây là lượng HbA1c và mức glucose trung bình được ước tính (EAG):
| A1c % | Lượng glucose huyết thanh trung bình được ước tính | Lượng glucose huyết thanh trung bình được ước tính |
| 6% | 126mg/dL | 7.0mmol/L |
| 7% | 154 mg/dL | 8.6 mmol/L |
| 8% | 183 mg/dL | 10.2 mmol/L |
| 9% | 212 mg/dL | 11.8 mmol/L |
| 10% | 240 mg/dL | 13.4 mmol/L |
| 11% | 269 mg/dL | 14.9 mmol/L |
| 12% | 298 mg/dL | 16.5 mmol/L |
| Mức A1c đề xuất cho trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh tiểu đường tuýp 1: | ||
| Độ tuổi | A1c % | |
| Trẻ em dưới 6 tuổi | Dưới 8.5% | |
| Trẻ em từ 6–12 tuổi | Dưới 8% | |
| Thanh thiếu niên từ 13-19 tuổi | Dưới 7.5% | |
Một số bệnh lý như hội chứng Cushing, u tủy thượng thận, và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) có thể làm tăng nồng độ HbA1c, nhưng kết quả vẫn có thể nằm trong phạm vi bình thường. Điều trị corticosteroid có thể làm tăng mức HbA1c.
Khoảng giá trị bình thường của xét nghiệm HbA1c có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.
Kết quả xét nghiệm HbA1c của bạn có ý nghĩa gì?
Việc chẩn đoán đái tháo đường cần phải được xác nhận bằng cách tiến hành lặp lại các kiểm tra về lượng đường trong máu hoặc tiến hành một xét nghiệm khác vào một ngày khác.
| Hemoglobin A1c | |
| Bình thường | Dưới 5,7% |
| Tiền đái tháo đường (tăng nguy cơ đái tháo đường) | 5,7–6,4% |
| Đái tháo đường | 6,5% trở lên |
Người bình thường nên cố gắng kiểm soát chỉ số xét nghiệm HbA1c ở mức dưới 5,7%. Ngược lại, người mắc bệnh đái tháo đường tuýp 1, tuýp 2 hoặc đái tháo đường thai kỳ nên hướng đến mục tiêu đạt mức thấp hơn 7%.
Bạn nên trao đổi với bác sĩ về kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường và mức HbA1c mục tiêu của bạn.
Dưới đây là lượng HbA1c và mức glucose trung bình được ước tính (EAG):
| A1c % | Lượng glucose huyết thanh trung bình được ước tính | Lượng glucose huyết thanh trung bình được ước tính |
| 6% | 126mg/dL | 7.0mmol/L |
| 7% | 154 mg/dL | 8.6 mmol/L |
| 8% | 183 mg/dL | 10.2 mmol/L |
| 9% | 212 mg/dL | 11.8 mmol/L |
| 10% | 240 mg/dL | 13.4 mmol/L |
| 11% | 269 mg/dL | 14.9 mmol/L |
| 12% | 298 mg/dL | 16.5 mmol/L |
| Mức A1c đề xuất cho trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh tiểu đường tuýp 1: | ||
| Độ tuổi | A1c % | |
| Trẻ em dưới 6 tuổi | Dưới 8.5% | |
| Trẻ em từ 6–12 tuổi | Dưới 8% | |
| Thanh thiếu niên từ 13-19 tuổi | Dưới 7.5% | |
Một số bệnh lý như hội chứng Cushing, u tủy thượng thận, và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) có thể làm tăng nồng độ HbA1c, nhưng kết quả vẫn có thể nằm trong phạm vi bình thường. Điều trị corticosteroid có thể làm tăng mức HbA1c.
Khoảng giá trị bình thường của xét nghiệm HbA1c có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.
Xem thêm: 5 bài tập hiệu quả người bị bệnh tiểu đường không nên bỏ qua