Chàm thể tạng là một trong những thể thường gặp của bệnh chàm – eczema. Thể bệnh này khởi phát sớm và chủ yếu xảy ra ở trẻ từ 2 tuần – 2 tuổi. Thương tổn điển hình của bệnh là sự xuất hiện các vết ban dát đỏ, phù nề, bề mặt có nhiều mụn nước, chảy dịch, trợt loét, bong vảy tiết, thâm nhiễm, khô và bong vảy.
Chàm thể tạng là bệnh gì?
Chàm thể tạng (viêm da thể tạng, eczema thể địa và viêm da cơ địa) là một trong những thể thường gặp của bệnh chàm. Thể bệnh này đặc trưng bởi thương tổn da xung huyết, nổi mụn nước, phù nề, chảy dịch, bong vảy tiết, khô ráp, dày sừng và gây ngứa dai dẳng.
So với các thể chàm khác, eczema thể địa có cơ chế hình thành phức tạp, liên quan mật thiết đến yếu tố cơ địa và hoạt động tăng kháng nguyên (IgE). IgE được giải phóng vào huyết tương làm tăng phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch và phát sinh thương tổn ngoài da.
Chàm thể tạng thường khởi phát sớm, chủ yếu xảy ra ở trẻ từ 2 tháng – 2 tuổi và có xu hướng thuyên giảm khi trưởng thành. Ngoài thương tổn da, thể bệnh này còn đi kèm với một số bệnh lý liên quan đến cơ địa khác như sốt mùa cỏ khô, hen và viêm mũi dị ứng.
Tương tự các thể chàm khác, viêm da thể tạng không thể chữa trị hoàn toàn. Tuy nhiên nếu không can thiệp điều trị, bệnh có thể tiến triển nặng nề, gây đau, ngứa ngáy dữ dội, lan tỏa rộng và có nguy cơ bội nhiễm cao.
Dấu hiệu nhận biết chàm thể tạng ở từng độ tuổi
Chàm thể tạng khởi phát rất sớm và có xu hướng thuyên giảm khi trưởng thành. Tuy nhiên thống kê cho thấy, có đến 50% trường hợp phát triển bệnh đến giai đoạn dậy thì và trưởng thành.
Thể bệnh này gây thương tổn điển hình của bệnh chàm – eczema. Tuy nhiên hình thái tổn thương, mức độ và vị trí ảnh hưởng có thể khác biệt ở từng thời kỳ (độ tuổi).
1. Triệu chứng chàm thể tạng thời kỳ nhũ nhi
Chàm thể tạng thời kỳ nhũ nhi khởi phát ở trẻ từ 2 tuần đến 2 tuổi và thường gặp nhất ở trẻ từ 2 – 3 tháng tuổi (đặc biệt là những trẻ bụ bẫm).
Các triệu chứng điển hình của eczema thể địa thời kỳ nhũ nhi, bao gồm:
- Xuất hiện tổn thương hình móng ngựa ở má, trán, cổ, mặt duỗi các chi, đầu, bẹn, quanh miệng và thân mình
- Tổn thương có dạng ban dát đỏ, bề mặt xuất hiện nhiều mụn nước và có xu hướng mọc san sát nhau
- Mụn nước tự vỡ, gây chảy nước, trợt loét
- Nếu có nhiễm khuẩn thứ phát, da có thể xuất hiện mủ, sưng nóng và có vảy tiết
- Tổn thương da gây ngứa và đi kèm với viêm tai giữa, ỉa lỏng
2. Triệu chứng eczema thể địa thời kỳ trẻ em
Eczema thể địa thời kỳ trẻ em gặp ở trẻ từ 2 – 18 tuổi. Ở giai đoạn này, bệnh thường đi kèm với viêm kết mạc và đục thủy tinh thể.
Dấu hiệu thường gặp của chàm thể tạng thời kỳ trẻ em, bao gồm:
- Thương tổn da có dạng lichen hóa (thâm nhiễm, nổi cộm và dày sừng)
- Theo thời gian, tổn thương có thể sậm màu hoặc chuyển thành màu trắng do da bong nhiều vảy
- Gây ngứa ngáy âm ỉ đến dữ dội
- Triệu chứng thực thể bắt đầu ở đầu gối và nếp gấp khuỷu tay, sau đó có thể lan đến cùi tay, cổ tay, mắt cá, cổ, nếp gấp ở đùi và mông
3. Viêm da thể tạng thời kỳ trưởng thành
Viêm da thể tạng hiếm khi khởi phát ở người trưởng thành (chỉ chiếm khoảng 10%). Những trường hợp phát bệnh từ lúc nhỏ và kéo dài đến giai đoạn trưởng thành thường không xuất hiện tổn thương điển hình. Tuy nhiên da có thể bị khô, bong tróc nhẹ và dễ kích ứng.
Triệu chứng của chàm thể tạng ở thời kỳ trưởng thành, bao gồm:
- Tổn thương ở dạng mãn tính (lichen hóa/ hằn cổ trâu)
- Da khô, dày sừng, tróc vảy nhiều và gây ngứa dữ dội
- Thương tổn xảy ra chủ yếu ở vùng mặt, cổ, quanh mắt, đầu gối, gáy, khuỷu tay và có thể lan rộng trên cơ thể
- Nếu xảy ra ở nữ giới, viêm da thể tạng có thể gây viêm môi và viêm núm vú
Ở thời kỳ trưởng thành, eczema thể địa thường đi kèm với sốt mùa cỏ khô và bệnh hen suyễn. Tương tự các thể khác, thể bệnh này tiến triển mãn tính, xen kẽ giữa các đợt vượng bệnh và thời kỳ thuyên giảm.
Nguyên nhân gây chàm thể tạng
Chàm thể tạng là một trong những thể bệnh có cơ chế hình thành khá phức tạp. Ở những người mắc bệnh, da có xu hướng mất nước nhiều, dẫn đến tình trạng phá vỡ hàng rào bảo vệ và tạo điều kiện cho dị nguyên xâm nhập. Trong khi đó ở người khỏe mạnh, da có độ ẩm lý tưởng, ít thoát hơi nước và có khả năng chống chọi với các tác nhân kích thích.
Mặc dù chưa thể xác định nguyên nhân cụ thể nhưng thông qua một số nghiên cứu, các nhà khoa học nhận thấy bệnh có thể khởi phát do một số nguyên nhân sau:
- Yếu tố di truyền: Thống kê cho thấy, có đến 70% trường hợp bị chàm thể tạng có tiền sử gia đình mắc bệnh sốt cỏ khô, chàm, viêm mũi dị ứng và hen suyễn.
- Cơ địa nhạy cảm: Sinh thiết da nhận thấy, khoảng 80% bệnh nhân bị eczema thể địa có chỉ số IgE tăng cao. Nồng độ kháng nguyên càng cao thì triệu chứng của bệnh càng nặng. Do đó, bệnh thường khởi phát ở những người có cơ địa nhạy cảm.
Viêm da thể tạng khởi phát do sự tương tác của yếu tố di truyền, cơ địa với tác động nội sinh và ngoại sinh. Vì vậy bệnh chỉ bùng phát khi có các yếu tố kích thích sau:
- Dị nguyên: Thức ăn, hóa chất, len/ dạ, dung môi công nghiệp, phấn hoa,… có thể kích thích hệ miễn dịch giải phóng kháng nguyên, làm tăng phản ứng quá mẫn và gây ra tổn thương da.
- Căng thẳng thần kinh: Yếu tố này cũng có thể là nguyên nhân gián tiếp/ trực tiếp kích thích viêm da thể tạng bùng phát. Ở những trường hợp đã phát bệnh, căng thẳng thần kinh thúc đẩy tổn thương da lan rộng, gây ngứa nhiều và dai dẳng.
- Rối loạn hormone/ mắc các bệnh về tuyến giáp: Các vấn đề sức khỏe này làm thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể, gây suy giảm sức khỏe và khả năng miễn dịch. Đây là điều kiện thuận lợi để chàm thể tạng khởi phát và phát triển mạnh.
Ngoài ra theo thống kê, chàm thể tạng gặp nhiều ở nữ giới hơn nam giới và ảnh hưởng chủ yếu đến người sinh sống trong vùng khí lạnh và có chỉ số ô nhiễm cao.
Chẩn đoán eczema thể địa bằng cách nào?
Chẩn đoán eczema thể địa chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể khai thác tiền sử cá nhân và gia đình để có thêm dữ liệu phục vụ cho quá trình chẩn đoán.
Trong một số trường hợp cần thiết, có thể sinh thiết da và xét nghiệm tìm dị nguyên. Tuy nhiên kỹ thuật chẩn đoán này chỉ được thực hiện đối với những trường hợp bệnh nặng và có xu hướng lan tỏa toàn thân.
Cách điều trị bệnh chàm thể tạng ở người lớn và trẻ em
Các biện pháp điều trị chàm thể tạng chỉ có tác dụng kiểm soát tiến triển, ngăn ngừa bệnh trở nặng, giảm thương tổn da và cải thiện triệu chứng cơ năng. Điều trị chính bao gồm sử dụng thuốc, chăm sóc da đúng cách và thay đổi lối sống.
Tuy nhiên trên thực tế, bác sĩ sẽ đề xuất các biện pháp điều trị cụ thể tùy vào mức độ đáp ứng, giai đoạn phát triển và thời kỳ khởi phát bệnh.
1. Sử dụng thuốc
Thuốc được dùng trong điều trị eczema thể địa có tác dụng giảm ngứa, cải thiện tổn thương da và ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng. Thuốc dạng bôi ngoài được chỉ định ưu tiên trong quá trình điều trị. Tuy nhiên trong những trường hợp cần thiết, có thể kết hợp với thuốc dạng uống để gia tăng tác dụng.
Các loại thuốc được dùng trong điều trị viêm da thể tạng, bao gồm:
- Thuốc mỡ corticoid: Loại thuốc này có tác dụng làm ẩm vùng da thương tổn, giảm viêm và ngứa ngáy. Tuy nhiên corticoid có thể khiến da mỏng, teo, giãn mao mạch và nổi mụn trứng cá. Do đó thuốc chỉ được sử dụng ở phạm vi nhỏ trong một thời gian ngắn.
- Thuốc kháng histamine: Thuốc kháng histamine được sử dụng trong quá trình điều trị nhằm cải thiện ngứa ngáy và ngăn chặn quá trình giải phóng chất trung gian histamine (kích thích phản ứng dị ứng và gây ra triệu chứng ở trên da).
- Kháng sinh dạng bôi và uống: Trong trường hợp bội nhiễm, có thể sử dụng đồng thời kháng sinh dạng bôi và uống để ức chế vi khuẩn (thường là tụ cầu khuẩn). Khi dùng kháng sinh – đặc biệt là kháng sinh toàn thân, cần sử dụng đều đặn và liên tục trong thời gian được chỉ định.
- Thuốc ức chế calcineurin: Để giảm nguy cơ khi sử dụng corticoid, bác sĩ có thể luân phiên sử dụng giữa corticoid với thuốc ức chế calcineurin. Nhóm thuốc này có tác dụng tương tự corticoid nhưng ít gây ra tác dụng phụ.
- Corticoid dạng uống: Corticoid dạng uống có thể gây suy tuyến thượng thận, loãng xương, hội chứng Cushing,… nên rất ít khi được chỉ định. Tuy nhiên ở những trường hợp nặng, có thể dùng corticoid dạng uống ở liều thấp trong thời gian ngắn nhằm kiểm soát thương tổn da, giảm phù nề và chống dị ứng.
2. Quang trị liệu
Quang trị liệu là biện pháp sử dụng tia UV nhân tạo chiếu trực tiếp lên vùng da thương tổn nhằm giảm hiện tượng tăng sinh tế bào chết, giảm ngứa và làm sạch tổn thương da. Với những trường hợp đáp ứng kém với việc sử dụng thuốc, có thể tiến hành chiếu tia UVA, PUVA và UVB.
Mặc dù ít gây tác dụng phụ như thuốc corticoid và đem lại hiệu quả rõ rệt, tuy nhiên quang trị liệu có thể làm tăng tốc độ lão hóa và gây ung thư da nếu lạm dụng.
3. Sử dụng phương pháp Đông y
Ngoài điều trị bằng Tây y, bệnh nhân cũng có thể lựa chọn phương pháp Đông y để điều trị căn bệnh chàm thể trạng. Đông y xếp bệnh chàm thể trạng vào nhóm viêm da cơ địa, còn được gọi là can tiễn hay ngưu bì tiễn. Đây là một dạng viêm nhiễm mãn tính, tái phát thành từng đợt.
Khi điều trị căn bệnh này, Đông y chú trọng điều trị từ bên trong, tác động vào căn nguyên gây ra bệnh, từ đó kiểm soát các triệu chứng. Nhờ nguyên lý này mà phương pháp Đông y mang lại hiệu quả điều trị lâu dài và giúp phòng tránh tái phát. Tuy nhiên, thời gian điều trị cũng dài hơn so với phương pháp Tây y, do đó bệnh nhân cần có sự kiên nhẫn theo đuổi liệu trình.
Thanh bì Dưỡng can thang – Giải pháp đột phá từ Đông y loại bỏ nỗi lo chàm thể trạng
Kế thừa những thành tựu y học dân tộc và biện chứng luận trị của Y học cổ truyền, các chuyên gia hàng đầu tại Trung tâm Thuốc dân tộc đã nghiên cứu và bào chế thành công bài thuốc chữa chàm thể trạng mang tên Thanh bì Dưỡng can thang. Bài thuốc đã mang tới giải pháp toàn diện và hiệu quả giúp bệnh nhân loại bỏ nỗi lo bệnh chàm, kiểm soát các triệu chứng lâu dài và phòng ngừa tái phát.
Bài thuốc đã được chương trình Sống khỏe mỗi ngày VTV2 lựa chọn giới thiệu đến đông đảo khán giả truyền hình.
Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyến Lan (Nguyên Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương), chuyên gia y tế góp mặt trong chương trình đã đánh giá: “Thanh bì Dưỡng can thang là một trong những bài thuốc Nam điều trị viêm da cơ địa, chàm thể tạng tốt nhất hiện nay. Bài thuốc kế thừa được những ưu thế của Y học cổ truyền, đồng thời có sự ứng dụng khoa học hiện đại để tạo tạo nên 3 dạng bào chế gồm UỐNG, BÔI, NG M RỬA giúp điều trị bệnh một cách toàn diện nhất.”
Xem chi tiết: Video giới thiệu bài thuốc Thanh bì Dưỡng can thang trên VTV2
Thanh bì Dưỡng can thang chắt lọc những giá trị tinh hòa từ bài thuốc Trợ tạng bì của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông, được nghiên cứu chuyên sâu và phát triển trong nhiều năm để có được công thức thành phần ưu việt nhất.
Bài thuốc có thành phần gồm hơn 30 loại thảo dược quý hiếm nhất, trong đó nhiều loại được mệnh danh là kháng sinh tự nhiên của Đông y, có công dụng sát khuẩn, chống viêm mạnh mẽ giúp ngăn chặn tình trạng viêm nhiễm. Đồng thời bài thuốc còn chứa những thảo dược giúp giải độc, tiêu viêm, thanh nhiệt, khu phong nhằm chặn đứng căn nguyên gây bệnh bên trong cơ thể. Ngoài ra, bài thuốc bôi cũng được bổ sung thêm một số thành phần có công dụng dưỡng da rất tốt.
Có thể kể đến một số thành phần chính trong bài thuốc như: Bạch linh, Tang bạch bì, Kim ngân hoa, Hồng hoa, Thổ phục linh, Bồ công anh, Đan sâm, Xà sàng tử, Huyết đằng, Sa sâm, Phòng phong…
Thanh bì Dưỡng can thang mang đến phác đồ điều trị hoàn chỉnh và toàn diện, tác động theo 3 giai đoạn rõ rệt:
- Giai đoạn 1: Giải độc cơ thể, loại bỏ căn nguyên gây bệnh từ bên trong, điều tiết hoạt động các tạng phủ, ổn định cơ địa.
- Giai đoạn 2: Kiểm soát các triệu chứng bệnh, chữa lành vùng tổn thương trên da, giúp da phục hồi và tái tạo.
- Giai đoạn 3: Điều dưỡng cơ thể, phòng ngừa tái phát bệnh.
Theo số liệu thống kê tại Trung tâm Thuốc dân tộc, tính đến tháng 1/2020 đã có tới 4018 bệnh nhân thoát khỏi căn bệnh chàm thể tạng nhờ vào bài thuốc Thanh bì Dưỡng can thang. Trong đó, có nhiều trường hợp bệnh nhân mắc bệnh nhiều năm cũng đã điều trị thành công như:
- Chị Nguyễn Thị Thỏa (Thanh Xuân Hà Nội), suốt 7 năm mắc bệnh chàm thể tạng (viêm da cơ địa) khiến tay, chân nứt nẻ, khô rát, chảy máu không thể tự tay chăm sóc con cái. May mắn biết đến bài thuốc Thanh bì Dưỡng can thang, chị đã thoát khỏi căn bệnh khó chịu này. Xem chi tiết TẠI ĐÂY.
- Ông Nguyễn Thế Tình (Hạ Long, Quảng Ninh) từng nhiều lần điều trị chàm thể tạng (viêm da cơ địa) nhưng bệnh vẫn tái phát liên tục. Chỉ đến khi biết đến bài thuốc Thanh bì Dưỡng can thang ông mới được điều trị thành công, suốt thời gian dài không tái phát. Xem chi tiết TẠI ĐÂY.
Biện pháp chăm sóc và ngăn ngừa tái phát
Sử dụng thuốc và quang trị liệu chỉ có tác dụng kiểm soát bệnh. Do đó cần phối hợp với các biện pháp chăm sóc nhằm hỗ trợ làm giảm triệu chứng, giới hạn tần suất dùng thuốc và ngăn ngừa tình trạng tái phát.
Thực tế cho thấy, các biện pháp chăm sóc có vai trò quan trọng đối với tiến triển của bệnh viêm da cơ địa. Ở những trường hợp chăm sóc và điều trị khoa học, bệnh có xu hướng thuyên giảm và ít tái phát.
Các biện pháp chăm sóc đối với bệnh eczema thể địa, bao gồm:
- Biện pháp chăm sóc quan trọng nhất là tránh xa các yếu tố kích thích như hóa chất, xà phòng, nấm mốc, thức ăn gây dị ứng,…
- Người mắc bệnh chàm thể tạng có làn da khô và dễ mất nước. Vì vậy khi thương tổn bước sang giai đoạn bán cấp và mãn tính, nên tăng cường dưỡng ẩm cho da từ 2 – 4 lần/ ngày.
- Tuyệt đối không chà xát và gãi cào lên da. Thói quen này có thể khiến da trợt loét nặng và có nguy cơ bội nhiễm cao.
- Có thể tắm nước ấm trong 10 – 15 phút để làm mềm vùng da tổn thương, hỗ trợ loại bỏ vảy bong và giảm ngứa nhẹ.
- Ở trẻ nhỏ, nên cắt móng tay và sử dụng găng tay để tránh tình trạng trẻ cào vào vùng da ảnh hưởng.
- Sử dụng máy tạo độ ẩm và uống nhiều nước để giữ độ ẩm cho da, ngăn ngừa da mất nước và hạn chế bùng phát mạnh triệu chứng của eczema thể địa.
- Thận trọng khi lựa chọn bột giặt, nước xả và các sản phẩm chăm sóc da.
- Nên dành thời gian nghỉ ngơi – nhất là trong thời điểm bệnh mới bùng phát.
- Kiểm soát căng thẳng và nâng cao sức khỏe.
Chàm thể tạng không chỉ gây thương tổn trên da mà còn đi kèm với các bệnh lý cơ địa khác. Do đó cần tích cực trong quá trình điều trị nhằm kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm tình trạng tái phát.
Tham khảo thêm:
- Chàm đồng tiền là bệnh gì? Cách nhận biết và điều trị
- [Người thật việc thật] Trị khỏi chàm á sừng nhờ gặp thầy gặp thuốc
Xem thêm: Bổ sung axit folic cho bà bầu để đề phòng dị tật cho con