Khí phế thũng là bệnh hô hấp khó kiểm soát, gây tử vong cho người bệnh sau 10 – 20 năm từ khi có biểu hiện khó thở. Vậy nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa khí phế thũng như thế nào?
Hình ảnh bệnh khí phế thũng
Khí phế thũng là xảy ra khi các phế nang bị căng giãn thường xuyên nên mất tính đàn hồi, không còn co giãn được nữa; khí đi vào các phế nang bị kẹt lại khó thoát ra ngoài, gây ra ứ đọng khí trong phế nang và làm giảm khả năng trao đổi O2 và Co2.
Nguyên nhân gây khí phế thũng
Hút thuốc lá
Đây là nguyên nhân chính gây bệnh. Bởi trong thuốc lá có hơn 4000 hóa chất độc hại kích thích phá hủy ngoại vi nhỏ đường hô hấp, túi khí, đàn hồi và hỗ trợ của các sợi đàn hồi.
Thiếu hụt Protein
Trường hợp này chỉ chiếm từ 1 – 2%, những người bị khí phế thũng do di truyền thiếu protein AAT có chức năng bảo vệ cấu trúc đàn hồi cho phổi. Không có protein này mà các emzyme gây tổn thương phổi tiến triển, cuối cùng gây khí phế thũng.
Đặc thù nghề nghiệp
Những người thợ thổi kèn, thổi thủy tinh có nguy cơ mắc khí phế thũng cao do đặc thù nghề nghiệp dễ gây căng giãn phế nang, tăng áp lực nội phế nang.
Thợ thổi thủy tinh dễ bị khí phế thũng
Phân loại bệnh khí phế thũng
Khí phế thũng nguyên phát bao gồm
- Khí phế thũng đa tuyến nang hoặc toàn tiểu thùy (týp A, týp hồng thổi: Pink Puffer).
- Bệnh khí phế thũng trung tâm tuyến nang hay trung tâm tiểu thuỳ (còn gọi là khí phế thũng týp B, hoặc týp xanh hoặc phù tím: Blue Bloater).
- Khí phế thũng tuyến nang xa (cạnh vách).
Khí phế thũng thứ phát
Bệnh khí phế thũng quanh tiểu phế quản hoặc điểm (focal) và cạnh tổ chức xơ.
Triệu chứng bệnh khí phế thũng
- Thở hụt hơi, thở chu môi hoặc thở khò khè.
- Tức ngực, khó thở
- Ho, có thể do dịch nhầy tiết ra.
- Khả năng vận động, hoạt động bị kém dần theo giời gian, do bệnh phát triển từ từ.
- Cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, cân nặng giảm
Tức ngực khó thở triệu chứng khí phế thũng
Gặp bác sĩ khi nào?
Cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức khi thấy các dấu hiệu sau đây:
- Người mệt mỏi thường xuyên; không làm được việc kể cả những việc dễ dàng.
- Khó thở khi bị lạnh.
- Không thể thở khi mức độ thực hiện ngay cả vừa phải.
- Thường xuyên ho ra đờm màu vàng hoặc màu xanh lục.
- Môi hoặc móng tay có màu xanh hoặc màu xám, chỉ ra oxy trong máu thấp.
- Sút cân
- Cúi xuống để buộc giày làm cho khó thở.
Những đối tượng có nguy cơ bị khí phế thũng
- Người nghiện hút thuốc lá, xì gà
- Tuổi trung niên: thường những người trong độ tuổi 40 – 60 bắt đầu có triệu chứng khí phế thũng thuốc lá.
- Người luôn phải tiếp xúc với khói bụi, môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại, khói thuốc lá.
- Các bệnh liên quan đến rối loạn mô liên kết: hội chứng Marfan và bệnh gây lão hóa sớm laxa – da (hiếm gặp).
- Người bị HIV/AIDS: thường có nguy cơ mắc bệnh khí phế thũng cao.
Các biến chứng
- Làm tăng mức độ nguy hiểm, nghiêm trọng của các điều kiện mãn tính khác: suy tim, bệnh tiểu đường.
- Có thể dẫn đến đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính; khó thở tăng và nồng độ oxy thấp nguy hiểm.
- Gây tử vong
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Để xác định chính xác, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các xét nghiệm nhất định, cụ thể:
- Đo phế dung và xét nghiệm chức năng phổi (PFTs)
- Phân tích khí máu động mạch
- Phương pháp đo xung oxy
- Chụp X quang
- Kiểm tra đờm: Phân tích các tế bào đờm và ci tính cắt lớp (CT scan).
Điều trị bệnh khí phế thũng
Có nhiều cách chữa trị bệnh như uống thuốc tân dược, thuốc đông y, hoặc thuốc nam.
Chữa khí phế thũng bằng thuốc tây
Một số loại thuốc điều trị thường được dùng:
- Kháng sinh: được sử dụng cho những người bị khí phế thũng có biểu hiện tăng thở hụt hơi.
- Thuốc chống viêm Corticoid: có tác dụng giảm viêm hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả.
- Thuốc giãn phế quản: giúp đường dẫn khí mở ra lớn hơn, người bị khí phế thũng thở dễ hơn, quá trình trao đổi khí cũng được cải thiện. Loại thuốc hay dùng là albuterol, ipratropium bromide (Atrovent), methylxanthine (Theophylline).
Trường hợp bệnh nhân bị khí phế thũng nặng còn phải kết hợp uống thuốc với thở oxy. Cũng có thể tiến hành phẫu thuật trong trường hợp bệnh tiến triển.
Bệnh nhân khí phế thũng nặng phải thở oxy
Điều trị GERD
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có thể khiến cho tình trạng bệnh trở nên trầm trọng. Vì thế, bác sĩ sẽ khuyên nên dùng thuốc và thay đổi lối sống để điều trị nó.
Bổ sung oxy
Nếu có khi phế thũng nặng, nồng độ oxy trong máu thấp thì bổ sung oxy thường xuyên ở nhà và tập thể dục có thể cung cấp một số cứu trợ. Rất nhiều ngưởi bệnh sử dụng oxy 24h/ngày. Có nhiều hình thức oxy có sẵn cũng như các thiết bị khác nhau để cung cấp oxy cho phổi.
Phục hồi chức năng phổi
Một phần trong điều trị là chương trình phục hồi chức năng phổi; kết hợp với đào tạo, giáo dục, tập thể dục và một số hành vi can thiệp để giúp cải thiện sức khỏe, chất lượng cuộc sống.
Phẫu thuật
Phẫu thuật giảm thể tích phổi (LVRS), bác sĩ phẫu thuật loại bỏ mô phổi nhỏ bị hư hỏng. Loại bỏ các mô bệnh giúp phổi làm việc hiệu quả hơn và giúp cải thiện hơi thở.
Trong phẫu thuật khác, gọi là bullectomy, các bác sĩ loại bỏ một hoặc nhiều các bóng đã hình thành khi các túi khí nhỏ bị phá hủy. Thủ tục này có thể cải thiện hơi thở.
Cấy ghép
Cấy ghép phổi là một lựa chọn nếu có khí phế thũng nặng và các tùy chọn khác đã thất bại.
Chữa khí phế thũng bằng phương pháp dân gian
Bài thuốc 1: Bổ phế thang
Vị thuốc: Nhân sâm 16g, thục địa, hoàng kỳ, tang bì mỗi loại 12g và ngũ vị, tử uyển mỗi loại 2g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Bài thuốc 2: Thanh khí hóa đàm hoàn
- 40g khương chấp, 40g hạnh nhân, 40g chỉ thực
- 60g bán hạ và 40g trần bì
- 40g bạch linh, 40g hoàng cần, 60g nam tinh
- 40g hoàng cầm, 40g bạch linh, 40g qua lâu
- Chủ trị: thử tà, thử nhiệt, thử ôn, thu thử.
Phòng ngừa bệnh khí phế thũng
- Bỏ hút thuốc: giúp cải thiện chức năng phổi và làm tiến trình bệnh ngừng lại.
- Trang bị đầy đủ đồ bảo hộ lao động nếu phải làm việc trong môi trường hóa chất độc hại, nhiều khói bụi bẩn.
- Vệ sinh răng, miệng, tai, mũi, họng sạch sẽ
- Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao khoa học, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
- Tiêm vắc xin phòng ngừa nhiễm trùng hô hấp đúng lịch và đủ liều lượng. Cần tiêm vắc-xin pneumococcal 5 năm 1 lần và vắc xin cúm mỗi năm trước khi mùa dịch cúm diễn ra.
Trên đây là những thông tin hữu ích về bệnh khí phế thũng, mong rằng giúp ích cho bạn đọc.