Bệnh suy thận: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán & điều trị

Bệnh suy thận hay còn được gọi là bệnh thận giai đoạn cuối (ESRD). Là  tình trạng tổn thương thận khiến chức năng hoạt động của thận bị suy giảm. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh.

Bệnh suy thận là gì?

Theo các chuyên gia khoa Thận – Tiết Niệu cho biết, thận khỏe mạnh giữ vai trò quan trọng trong việc lọc chất thải và máu. Từ đó giúp loại bỏ chất thải và nước thừa ra khỏi cơ thể. Đồng thời giúp điều hòa thể tích máu và nồng độ các ion trong máu. Tuy nhiên, trong trường hợp thận bị tổn thương, các chức năng này sẽ giảm dần theo thời gian và dẫn đến suy thận.

Bị suy thận có nghĩa là 85 – 90% chức năng hoạt động của thận sẽ mất dần và thận không hoạt động tốt để đảm bảo khả năng duy trì sự sống. Nhìn chung, không có cách chữa trị dứt điểm bệnh suy thận. Nhưng người bệnh có thể kéo dài thời gian sống nếu thực hiện điều trị theo đúng hướng dẫn từ bác sĩ.

+ Phân loại suy thận

Suy thận thường chia thành hai loại chính là suy thận cấp tính và mạn tính. Cụ thể:

• Suy thận cấp tính: Bệnh hình thành trong thời gian ngắn, có thể chưa xảy ra hoặc đã xuất hiện trong thời gian trước đó những đã được chữa khỏi. Đối với trường hợp này nếu phát hiện sớm có thể chữa khỏi. Ngược lại bệnh có thể chuyển sang mãn tính, nguy hiểm đến tính mạng.
• Suy thận mãn tính: Bệnh xảy ra trong thời gian dài hơn 3 tháng với chức năng lọc của thận giảm dần do teo các tế bào thận

Nguyên nhân suy thận

Trong hầu hết các trường hợp bệnh suy thận xảy ra là do các vấn đề liên quan đến sức khỏe gây nên. Một khi thận bị tổn thương, chức năng hoạt động của nó không còn tốt như bình thương. Nếu tổn thương này không được phát hiện và chữa trị kịp thời, theo thời gian thận sẽ bị tổn thương vĩnh viễn và mất dần khả năng làm việc. Khi đó, bệnh nhân sẽ bị bệnh thận mãn tính và giai đoạn cuối cùng của căn bệnh này chính là suy thận.

Tiểu đường chính là nguyên nhân gây bệnh suy thận phổ biến nhất hiện nay. Và yếu tố tác động dẫn đến bệnh phổ biến thứ hai không thể không kể đến huyết áp cao. Ngoài ra, bệnh hình thành cũng có thể do các nguyên nhân sau đây:

• Mắc bệnh lý tự miễn, chẳng hạn như bệnh thận IgA hoặc bệnh Lupus
• Hội chứng thận hư
• Bệnh di truyền như bệnh thận đa nang
• Các bệnh lý về đường tiết niệu

Nguyên nhân gây suy thận cấp là:

• Đau tim
• Mắc bệnh về đường tiết niệu
• Thiếu máu nuôi dưỡng thận
• Sử dụng ma túy
• Lạm dụng thuốc trong thời gian dài

Nguyên nhân gây suy thận mãn tính:

• Do không đủ máu chảy đến thận trong thời gian dài khiến thận co lại và mất dần khả năng hoạt động
• Do tắc nghẽn đường tiết niệu trong thời gian dài do phì đại tuyến tiền liệt, ung thư hoặc do sỏi thận
• Trào ngược bàng quang niệu quản khiến nước tiểu trào ngược lên thận
• Viêm ống thận mô kẽ
• Viêm đài bể thận tái phát nhiều lần

+ Đối tượng dễ mắc bệnh suy thận

Bệnh suy thận cấp tính thường xuất hiện kèm theo các bệnh lý liên quan trước đó. Vì vậy, những đối tượng bệnh sau đây nên thận trọng trong quá trình điều trị để tránh biến chứng gây suy thận.

• Người bị tiểu đường
• Bệnh nhân bị suy tim 
• Người mắc bệnh thận khác và gan
• Bệnh nhân bị cao huyết áp hoặc tác nghẽn trong các mạch máu ở chân hoặc cánh tay

Ngoài các đối tượng nêu trên, tuổi tác cũng chính là yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh suy thận. Do đó, người cao tuổi nên có chế độ ăn và tập luyện thích hợp, đồng thời nên thăm khám thường xuyên để phòng ngừa suy thận.

Dấu hiệu suy thận

Suy thận xuất hiện với các biểu hiện như:

• Lượng nước tiểu thay đổi
• Tinh thần sa sút
• Co giật cơ bắp hoặc thường xuyên bị chuột rút
• Buồn nôn hoặc ói mửa
• Chán ăn, cơ thể mệt mỏi và gặp các vấn đề về giấc ngủ
• Đau ngực nếu tràng dịch màng tim
• Bàn chân và mắt cá chân sưng tấy, phù nề
• Ngứa 
• Khó thở nếu dịch tích tụ trong phổi
• Cao huyết áp khó kiểm soát

Các dấu hiệu nhận biết bệnh thường không đặc hiệu. Mỗi người có cơ địa khác nhau sẽ có triệu chứng bệnh khác nhau. Tuy nhiên vì thận có khả năng bù trừ khá tốt nên ở giai đoạn đầu bệnh tiến triển thường không có bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi chuyển sang giai đoạn nặng hơn. Do đó, nếu gặp phải một trong các dấu hiệu nêu trên hay mắc các bệnh lý liên quan, người bệnh nên thăm khám sớm.

Suy thận có gây nguy hiểm không?

Suy thận cấp tính nếu chữa trị sớm có thể phục hồi như ban đầu. Tuy nhiên, trong trường hợp suy thận mãn tính nếu không được kiểm soát có thể gây biến chứng nguy hiểm sau:

• Giữ nước khiến tay chân trở nên phù nề
• Làm tăng huyết áp 
• Làm gia tăng đột ngột nồng độ kali trong máu có thể làm giảm chức năng của tim, tăng nguy cơ tử vong
• Thiếu máu hoặc gặp các vấn đề về xương, tăng khả năng gãy xương
• Gây bất lực, giảm ham muốn tình dục
• Viêm màng ngoài tim
• Biến chứng trong thai kỳ

Để ngăn ngừa biến chứng, người bệnh nên khám để bác sĩ chẩn đoán và đưa ra hướng chữa trị phù hợp với từng giai đoạn bệnh.

Chẩn đoán suy thận

Bệnh suy thận giai đoạn sớm thường không xuất hiện triệu chứng bệnh. Do để chẩn đoán chính xác bệnh, xét nghiệm chính là cách được bác sĩ chỉ định bệnh nhân thực hiện.

Một số biện pháp chẩn đoán bệnh suy thận như:

• Xét nghiệm nước tiểu: Bác sĩ sẽ lấy mẫu nước tiểu mà bệnh nhân đã cung cấp trước đó đem đi kiểm tra albumin. Nếu trong nước tiểu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như albumin có trong nước tiểu, chứng tỏ thận đã bị tổn thương.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này giúp kiểm tra các chất được lọc bởi thận, chẳng hạn như creatine (Cr) hoặc nitơ urê máu (BUN). Nếu trong máu có sự gia tăng nhanh chóng của các chất này thì người bệnh đã bị suy thận cấp.
• Đo thể tích nước tiểu: Đây là một trong những xét nghiệm đơn giản nhất giúp chẩn đoán bệnh suy thận. Ví dụ nếu lượng nước tiểu thấp, người bệnh bị thận có thể là do chấn thương hoặc tắc nghẽn đường tiết niệu.
• Chụp CT Scan hoặc MRI, siêu âm: Giúp cung cấp hình ảnh thận và đường tiết niệu. Từ đó giúp bác sĩ tìm được vị trí bất thường hoặc tắc nghẽn trong thận
• Sinh thiết: Sử dụng một mẫu mô ở thận và tiến hành làm thí nghiệm phân tích

Điều trị suy thận bằng cách nào?

Nếu bị suy thận, người bệnh cần lọc máu hoặc ghép thận để tiếp tục duy trì sự sống. Có nhiều lựa chọn để điều trị bệnh nhưng tùy thuộc vào từng mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định biện pháp chữa trị phù hợp. Cụ thể:

+ Lọc màng bụng

Lọc màng bụng là một phương pháp điều trị sử dụng niêm mạc vùng bụng và một giải pháp lọc máu khác để làm sạch máu của người bênh. Lọc màng bụng có thể được thực hiện tại nhà hoặc tại nơi làm việc nếu điều kiện môi trường phù hợp.

+ Cấy ghép thận

Ghép thận được coi là lựa chọn điều trị tốt nhất cho những người phải đối mặt với suy thận. Bởi đây là biện pháp có thể làm tăng cơ hội sống của người bệnh. Ghép thận là phẫu thuật cấy ghép một quả thận khỏe mạnh từ người hiến tặng đã chết hoặc sống cho người mắc bệnh suy thận mãn tính. Từ đó giúp người bệnh khỏe mạnh hơn.

+ Chạy thận nhân tạo

Chạy thận nhân tạo là một trong những cách điều trị bệnh suy thận được sử dụng phổ biến. Biện pháp chữa trị bệnh này được thực hiện thông qua thiết bị được gọi là máy chạy thận.Trong quá trình điều trị, máu của người bệnh sẽ được rút từ mạch máu và đi qua các ống từ cơ thể bệnh nhân vào máy lọc máu. Sau đó, chúng sẽ được chuyển vào quả lọc máu gọi là thận nhân tạo nhằm giúp loại
bỏ chất thải và chất lỏng dư thừa. Sau khi máu đã được làm sạch, chúng sẽ đi qua các ống từ máy lọc máu trở lại cơ thể bạn.

Chạy thận nhân tạo có thể được thực hiện ở trung tâm, bệnh viện hoặc ngay tại nhà. Các loại hình chạy thận nhân tạo tại nhà thường khác nhau, giúp người bệnh điều chỉnh lịch chữa trị phù hợp  với sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, mỗi loại hình điều trị luôn có những thách thức riêng.

Biện pháp phòng ngừa suy thận tiến triển xấu

Chạy thận nhân tạo hoặc lọc màng bụng giúp thực hiện chức năng mà thận không thực hiện được đó là lọc máu và đào thải chất thải. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị này không thể làm hết mọi việc mà thận khỏe mạnh làm. Do đó, ngay cả trong quá trình lọc máu, bệnh nhân cũng nên có những biện pháp phòng ngừa để ngăn chặn bệnh chuyển xấu.

Để phòng tránh bệnh tiến triển xấu, bệnh nhân có thể áp dụng các biện pháp sau đây:

+ Thay đổi chế độ ăn uống

Trong quá trình chạy thận nhân tạo hoặc lọc màng bụng, người bệnh nên có chế độ ăn uống khoa học. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, hầu hết bệnh nhân khi tiến hành lọc máu đều cần phải hạn chế, kiêng ăn các thực phẩm chứa nhiều các thành phần như kali, photpho, chất lỏng và natri.

Tùy thuộc và từng biện pháp điều trị mà khẩu phần dinh dưỡng ở mỗi người khác nhau. Đối với người chạy thận nhân tạo, điều trị bệnh ba lần mỗi tuần, bệnh nhân nên hạn chế nghiêm ngặt việc bổ sung thực phẩm chứa natri, photpho, kali và chất lỏng. Bởi các khoáng chất này khi vào cơ thể sẽ không được đào thải ra ngoài mà tích tụ lại dẫn đến các tình trạng nguy hiểm như huyết áp cao, tổn thương mạch máu hoặc suy tim.

Bên cạnh đó, trước khi lọc thận, bệnh nhân bị suy thận mạn tính cũng nên có chế độ ăn giảm đạm. Nguyên nhân khi đạm vào cơ thể sẽ sản sinh ure và không được đào thải ra ngoài khiến bệnh thêm trầm trọng. Tuy nhiên, trong quá trình lọc thận, người bệnh có thể bổ sung lượng đạm bằng với người bình thường.

Trong trường lọc máu bằng lọc màng bụng, bệnh nhân có thể sử dụng các loại thực phẩm chứa kali, photpho, natri hoặc chất lỏng nhiều hơn khi chạy thận nhân tạo. Đồng thời cũng có thể sẽ ăn nhiều đồ ăn chứa đạm. Lý do là vì lọc màng bụng làm việc cả ngày lẫn đêm để đào thải chất thải và nước ra khỏi máu. Thế nhưng, để có chế độ ăn phù hợp, người bệnh cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

+ Thay đổi thói quen sinh hoạt

Một lối sống lành mạnh, khoa học thường mang lại kết quả điều trị suy thận tốt. Đặc biệt là đối với bệnh nhân mắc bệnh cao huyết áp và tiểu đường. Việc giữ huyết áp luôn ở mức ổn định và kiểm soát nồng độ đường trong máu chính là cách giúp bệnh suy thận tiến triển chậm. Đồng thời giúp ngăn ngừa biến chứng có thể xảy ra.

Do đó, để cải thiện và phòng ngừa bệnh tiến triển xấu, bệnh nhân nên duy trì trọng lượng ở mức cân bằng, khỏe mạnh. Bởi thừa cân thường khiến thận làm việc nhiều hơn, gây khó khăn trong việc phục hồi. Ngoài ra nên có chế độ tập luyện và vận động phù hợp. Trong trường hợp dùng thuốc kiểm soát tiểu đường hoặc huyết áp, người bệnh nên dùng đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng nên từ bỏ thuốc lá hoặc rượu bia vì chúng có chính là tác nhân gây hại khiến tận bị tổn thương nghiêm trọng hơn.

Bệnh suy thận là căn bệnh nguy hiểm có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh nếu không được phát hiện và chữa trị sớm. Do đó, nếu thấy cơ thể xuất hiện biểu hiện bất thường, bệnh nhân nên đến bệnh viện thăm khám. Tại đây bác sĩ sẽ chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị bệnh thích hợp với tình trạng bệnh của mỗi người.

Xem thêm: Khám phá 7 tác dụng của đu đủ chín đối với sức khỏe thai kỳ