Đồi mồi là bệnh lý da liễu phổ biến, xuất hiện tại những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời (mặt, vai, ngực, cánh tay, bàn tay…) của người trung niên. Tuy không ảnh hưởng đến sức khỏe tổng quát nhưng bệnh này khiến làn da mất đi vẻ đẹp tự nhiên vốn có.
Đồi mồi là gì?
Đồi mồi là những đốm phẳng màu nâu, xám hoặc đen, hình bầu dục trên bề mặt da. Với kích thước không đồng đều (dao động trong khoảng 0,5 – 2,5cm), đồi mồi có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, thường gặp nhất là vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời như mặt, vai, ngực, cánh tay và bàn tay.
Đồi mồi là bệnh lý phổ biến ở những người trung niên (từ 40 tuổi trở lên). Đây là độ tuổi làn da bị lão hóa, trở nên mỏng manh, mất dần độ đàn hồi đồng thời dễ tổn thương dưới tác động của ánh nắng mặt trời trong khoảng thời gian dài. Vì vậy, bệnh được xem là dấu hiệu của tuổi già, là mối bận tâm của nhiều người, đặc biệt là chị em phụ nữ. Tuy nhiên, đồi mồi cũng có thể xuất hiện trên làn da của những người trẻ tuổi thường xuyên làm việc dưới ánh nắng mặt trời mà không che chắn phù hợp.
Nguyên nhân gây ra bệnh đồi mồi
Nhiều người quan niệm đồi mồi là một hiện tượng bình thường, rằng đó chỉ đơn thuần là dấu hiệu của tuổi tác. Thật ra, có nhiều nguyên nhân dẫn đến đồi mồi. Chúng ta cần xác định chính xác nguyên nhân của bệnh lý này để chủ động điều trị và phòng ngừa.
- Di truyền: Bệnh đồi mồi chịu ảnh hưởng lớn từ yếu tố di truyền. Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng yếu tố di truyền chiếm khoảng 68% nguyên nhân hình thành đồi mồi. Do đó, nếu có người thân bị nám da, đồi mồi thì bạn có nguy cơ mắc phải khá cao.
- Tuổi tác: Sắc tố Melanin đóng vai trò quan trọng trong quá trình hấp thụ ánh sáng mặt trời và bảo vệ làn da khỏi tác hại của tia cực tím. Khi càng lớn tuổi, các tế da dần dần lão hóa trong khi Melanin lại được sản sinh quá mức. Theo thời gian, chúng kết khối và tạo thành các đốm tối màu (nâu, xám, đen) trên bề mặt làn da.
- Tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng trong thời gian dài: Tia cực tím trong ánh nắng mặt trời là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất khiến da bị đồi mồi. Khi tiếp xúc với da, tia cực tím sẽ đẩy mạnh quá trình sản xuất Melanin. Do đó, da buộc phải tạo ra các đốm đồi mồi nhằm bảo vệ chính mình khỏi tác hại của tia cực tím.
Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể tác động đến bệnh đồi mồi, bao gồm: dùng thuốc (thuốc chống loạn thần kinh, thuốc kháng sinh, thuốc lợi tiểu…), môi trường sống, đặc điểm thời tiết – khí hậu, thói quen ăn uống – sinh hoạt…
Dấu hiệu nhận biết bệnh đồi mồi
Tùy vào cơ địa và mức độ, bệnh đồi mồi sẽ có những biểu hiện khác nhau từ nhẹ đến nặng như:
- Mọc thành từng đốm hình bầu dục phẳng trên bề mặt da.
- Kích thước bằng đốm nám hoặc lớn hơn.
- Thường xuất hiện ở những người có làn da sáng màu.
- Có màu nâu, xám hoặc đen (tùy vào sắc tố da của mỗi người) và thường trở nên sẫm màu dần theo thời gian.
- Thường xuất hiện ở các vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như mặt, vai, lưng, bàn tay, cánh tay…
- Có xu hướng tập trung thành từng mảng/vùng nên khá nổi bật.
- Sẽ gia tăng kích thước nếu người bệnh không quan tâm điều trị.
- Ranh giới giữa vùng da bình thường và đốm đồi mồi không quá rõ ràng.
- Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị đau, ngứa hoặc sưng đỏ.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Trên thực tế, các đốm đồi mồi trên da khá lành tính và vô hại. Tuy nhiên, trong những trường hợp hiếm gặp, đây có thể là dấu hiệu của khối u ác tính. Vì vậy, nếu thấy làn da xuất hiện các dấu hiệu bất thường sau, bạn cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:
- Kích thước của các đốm đồi mồi tăng lên nhanh chóng.
- Da có quá nhiều đốm đồi mồi tối màu, kết hợp những màu sắc khác thường.
- Đốm đồi mồi gây nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy hoặc chảy máu.
Cách điều trị bệnh đồi mồi
Hiện nay, có nhiều hướng điều trị đồi mồi, trong đó, chủ yếu là phương pháp Tây y và tự chữa tại nhà bằng mẹo dân gian.
Điều trị bằng công nghệ hiện đại
Căn cứ vào mức độ bệnh lý và yêu cầu của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một trong các thủ thuật sau:
- Tẩy da hoá học với AHA (Alpha Hydroxy Acid): Các phân tử cực nhỏ của AHA dễ dàng thâm nhập sâu vào bề mặt da, giúp đẩy mạnh quá trình đào thải tế bào chết theo cơ chế tự nhiên dưới dạng bong da nhẹ. Thêm vào đó, hoạt chất này còn làm trẻ hóa làn da, tăng cường độ ẩm, cải thiện sắc tố và tái tạo tế bào. Lúc đầu, phương pháp tẩy da hóa học với AHA sẽ gây ra một số vết rộp. Tuy nhiên, sau đó, một lớp da mới đều màu được tạo thành bên dưới vết rộp cũ.
- Chiếu năng lượng IPL: Nguồn năng lượng được tạo ra từ thiết bị IPL xuyên qua kính lọc trong một khoảng thời gian ngắn sẽ hình thành các bước sóng có thể tác động sâu trong da. Khi chiếu chúng vào vùng da đồi mồi, nhiệt lượng lớn từ các bước sóng đó sẽ hấp thụ Melanin nhằm xóa sổ đồi mồi.
- Liệu pháp Laser (Fraxel, Erbium YAG) sử dụng tia laser kích thước siêu nhỏ với bước sóng cao để ngắm chính xác vào vùng da cần điều trị. Bước sóng này sẽ tác động trực tiếp tới sắc tố ở lớp sâu, từ đó xóa đi các đốm đồi mồi một cách an toàn mà không gây đau đớn, chảy máu, hoàn toàn không làm tổn thương da. Hơn nữa, thủ thuật này còn giúp bề mặt da bóng mịn, đều màu và săn chắc hơn.
Điều trị bằng thuốc và kem bôi
Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại dược – mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc da có tác dụng điều chỉnh sắc tố da. Những sản phẩm này giúp cản trở sự sản sinh Melanin và làm trắng các vùng da sẫm màu.
- Hydroquinone là loại kem tẩy trắng có khả năng làm giảm những đốm đồi mồi một cách đáng kể. Hiện tại, trên thị trường chỉ bán Hydroquinone nồng độ 2% (dạng không kê đơn). Nếu muốn dùng thuốc nồng độ cao hơn, bạn cần nhận được sự đồng ý của bác sĩ. Lưu ý, loại thuốc này đã bị cấm tại nhiều nước Châu Á và Châu Âu vì đặc tính gây ung thư tiềm ẩn. Tuy nhiên, tại một số quốc gia khác (trong đó có Hoa Kỳ), Hydroquinone vẫn được bày bán rộng rãi.
- Sản phẩm chứa Ellagic và axit Salicylic: Sự kết hợp của 2 hoạt chất này có thể giúp các đốm đồi mồi sáng màu hơn. Hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn về các loại kem, sữa dưỡng da chứa cả 2 thành phần này.
- Sản phẩm chứa axit Kojic: Axit Kojic là sản phẩm thu được sau quá trình lên men rượu gạo, hoạt động bằng cách ức chế enzym sản xuất Melanin, từ đó làm da trắng sáng và giải quyết tận gốc bệnh đồi mồi.
- Sản phẩm chứa axit Glycolic: Axit Glycolic có tác dụng chống lại hiện tượng tăng sắc tố da, tẩy tế bào chết, ngăn ngừa mụn và chống lão hóa.
- Sản phẩm chứa dẫn xuất vitamin C có khả năng chống lại quá trình tăng sắc tố da vô cùng hiệu quả.
- Kem chống nắng: Tuy không thể điều trị hoặc cải thiện đồi mồi nhưng kem chống nắng có thể ức chế quá trình hình thành bệnh lý này (vì nguyên nhân chính của đồi mồi là sự tổn thương da dưới tác động của ánh sáng). Thêm vào đó, việc bôi kem chống nắng sẽ ngăn cản đốm đồi mồi cũ trở nên đậm màu.
- Retin-A là sản phẩm chăm sóc da có tác dụng chống lão hóa, hạn chế hình thành nếp nhăn, tăng cường độ mịn màng của làn da, làm mờ vùng da không đều màu (trong đó có đồi mồi). Đây là dẫn xuất của vitamin A, được sản xuất dưới dạng gel với nồng độ đa dạng. Đối với bệnh đồi mồi, Retin-A sẽ loại bỏ lớp da sẫm màu, tẩy tế bào chết và tái tạo tế bào hư tổn. Lưu ý, Retin-A chỉ được phép sử dụng khi có đơn thuốc của bác sĩ.
Điều trị tại nhà bằng mẹo dân gian
Những đốm đồi mồi trên mặt và tay sẽ trở thành rào cản lớn trong sinh hoạt – giao tiếp, nhất là đối với những người trẻ tuổi. Nếu gặp phải tình trạng này, bạn có thể dễ dàng cải thiện ngay tại nhà bằng những cách làm đơn giản sau:
- Dùng dầu dừa: Với hàm lượng vitamin E dồi dào, dầu dừa có khả năng dưỡng ẩm, làm mềm da, thúc đẩy quá trình đào thải Melanin. Người bệnh đun nóng tinh dầu dừa rồi thoa lên vùng da bị đồi mồi khoảng 20 phút, kết hợp với động tác massage nhẹ nhàng, sau đó vệ sinh sạch sẽ, thực hiện 2 lần/ngày.
- Sử dụng dầu gấc: Vitamin A trong dầu gấc có khả năng đẩy lùi tình trạng nám da sau sinh và đồi mồi do nội tiết tố thay đổi. Bên cạnh đó, hoạt chất Lycopen trong dầu gấc còn giúp chống lão hóa cũng như ngăn ngừa sự xuất hiện của đốm nâu. Tương tự cách chữa đồi mồi bằng dầu dừa, người đọc chỉ cần thoa một lượng vừa đủ dầu gấc lên vùng da bị đồi mồi trong vòng 20 phút, sau đó rửa sạch.
- Dùng giấm táo: Tính axit trong giấm táo có tác dụng tẩy tế bào chết và đẩy nhanh quá trình loại bỏ Melanin, từ đó giúp da trở nên trắng sáng, hồng hào. Người bệnh lấy miếng bông gòn thấm giấm táo bôi lên vùng da bị đồi mồi, thực hiện 2 lần/tuần. Lưu ý, tính axit trong giấm có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn nếu bị lạm dụng. Do đó, bạn cần điều trị đúng theo hướng dẫn này.
- Sử dụng nha đam: Nha đam là loại thảo dược có khả năng cấp ẩm, “đánh bay” những đốm nâu cứng đầu, đồng thời kích thích tái tạo tế bào da. Để đẩy lùi đồi mồi, bạn chỉ cần đắp miếng nha đam (đã gọt vỏ, rửa sạch) lên vùng da bị đồi mồi trong khoảng 20 phút, sau đó rửa lại bằng nước sạch. Khi đắp, bạn có thể chà xát miếng nha đam xung quanh vùng bị đồi mồi để gel nhanh chóng thấm sâu.
Biện pháp phòng ngừa bệnh đồi mồi
Tuy không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ mắc bệnh đồi mồi nhưng chúng ta có thể áp dụng triệt để một số nguyên tắc sau để phòng ngừa bệnh lý này:
- Hạn chế tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trong khoảng 10 giờ – 15 giờ vì đây là thời điểm cường độ UV trong ánh nắng mặt trời mạnh nhất.
- Thoa kem chống nắng thật kỹ 30 phút trước khi ra ngoài, kể cả những ngày ít nắng, mát mẻ.
- Dùng kem chống nắng có chỉ số SPF trên 30 nhằm bảo vệ làn da khỏi tác hại của tia UVA và UVB.
- Bôi lại kem chống nắng sau mỗi 2 tiếng. Nếu thích chơi thể thao hoặc tham gia những hoạt động đổ nhiều mồ hôi, bạn cần thoa kem thường xuyên hơn.
- Luôn chủ động che chắn cho bản thân khỏi ánh nắng mặt trời: mặc quần áo dài, đeo khẩu trang, đội nón, mang bao tay và vớ trước khi ra ngoài cũng như ưu tiên những bộ trang phục có chỉ số chống tia UV (UPF) trên 40.
- Uống nhiều nước, bổ sung rau xanh, trái cây và các thực phẩm giàu omega-3, Selen, vitamin A, C, E vào chế độ ăn uống đồng thời ngủ đủ giấc và đúng giờ để chống lão hóa da.
Đồi mồi không phải bệnh lý nghiêm trọng và hầu như không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý, đôi khi, đây chính là dấu hiệu cảnh báo của bệnh ung thư da. Do đó, khi làn da xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường, bạn nên đi khám bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Xem thêm: Đau dạ dày có uống được chè vằng không? Bao nhiêu/ngày?