Khương hoạt là thảo dược thường được sử dụng trong các bài thuốc Bắc với nhiều công dụng chữa bệnh khác nhau. Tuy nhiên không phải ai cũng nắm rõ công dụng và cách sử dụng loại dược liệu này. Vậy khương hoạt có tác dụng gì và cách dùng như thế nào hiệu quả? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Tìm hiểu chung về cây khương hoạt
Khương hoạt có tên khoa học là Notopterygium incisum Ting, thuộc họ Hoa tán. Ngoài ra dược liệu này còn có nhiều tên gọi khác như: Khương thanh, hộ khương sứ giả, hồ vương sứ giả, hắc dược…
Đặc điểm của cây khương hoạt
Đây là một loại cây thuốc quý sống lâu năm với mùi thơm đặc biệt. Cây có rễ to thô, có đốt với chiều cao thân là 0.5 – 1m, không phân nhánh và thân dưới có màu tím. Đồng thời, từng bộ phận của loại cây này có đặc điểm như:
- Lá: Cây khương hoạt có lá mọc so le, dạng kép lông chim với phiến lá chia thùy, mép có răng cưa. Đồng thời, mặt trên của lá có màu tím nhạt và mặt dưới có màu xanh nhạt phát triển thành bẹ ôm lấy thân.
- Hoa: Hoa nhỏ, màu trắng và hợp thành tán kép. Bên cạnh đó, quả ở dạng bế phát triển thành rìa, dạng hình thoi dẹt màu nâu đen.
- Rễ cây: Rễ khương hoạt có hình trụ tròn hoặc phân nhánh dài từ 3.3 – 16.6cm và đường kính là 0.3 – 1.6cn. Bên ngoài của rễ màu nâu, có vân dẹt và vết cắt của rễ tơ nổi lên như cục bướu. Đồng thời, đoạn trên hơi to có đốt tròn thưa lồi lên.
Phân bố của cây khương hoạt
Hiện nay, dược liệu này chưa được trồng ở nước ta và chủ yếu mọc ở Tứ Xuyên, Cam Túc, Thanh Hải của Trung Quốc. Thông thường, vào mùa thu người ta sẽ đào rễ lên và rửa sạch đất rồi cắt bỏ rễ con. Sau đó, thấm nước rồi thái mỏng, phơi khô hoặc sấy khô khương hoạt.
Thành phần dược chất của khương hoạt
Theo nghiên cứu, trong dược liệu quý này có chứa nhiều thành phần dược chất tốt như:
- Beta Sitosterol: Có khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch, ngăn ngừa một số loại ung thư. Đồng thời, hoạt chất này còn có tác dụng hỗ trợ điều trị một số bệnh như sỏi mật, cảm cúm, viêm khớp dạng thấp, vảy nến, dị ứng.
- Hợp chất Coumarin: Giúp bào chế thuốc chống đông máu, có tác dụng làm giãn động mạch vành, chống co thắt…
- Ngoài ra, trong dược liệu này còn chứa một số chất khác như: Hợp chất Phenols, Daucosterol, Imperatorin, Organic Acids, Phenethyl Ferulate và Alkaloids.
Như vậy có thể thấy, dược liệu này chứa nhiều dược chất có lợi cho sức khỏe. Sử dụng đúng cách sẽ giúp hỗ trợ điều trị một số bệnh nguy hiểm.
Tác dụng của khương hoạt với sức khỏe
Thực tế, rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh tác dụng của khương hoạt đối với sức khỏe. Trong đó, có thể kể đến một số tác dụng chính theo y học hiện đại như:
- Có tác dụng giải nhiệt, giảm đau hiệu quả.
- Giúp gây ức chế với chân khuẩn da, trực khuẩn brinell.
- Khả năng kháng lại vi khuẩn lao.
- Khả năng chống rối loạn nhịp tim.
- Chống viêm và thiếu máu cơ tim, giúp tăng lưu lượng máu và dinh dưỡng đến cơ tim hiệu quả.
- Trị cảm mạo, phong hàn, phong thấp rất tốt.
- Điều trị phù thũng ở phụ nữ có thai.
Theo Y học cổ truyền, khương hoạt có tác dụng điều trị các bệnh lý sau:
- Phong thấp dạng thấp.
- Phong hàn.
- Cảm mạo phong hàn.
- Đau đầu.
- Các vấn đề hậu sản.
Có thể thấy, vị thuốc khương hoạt có thể điều trị nhiều bệnh khác nhau. Tuy nhiên, với mỗi bệnh sẽ có cách dùng riêng biệt để phát huy hết dược tính của cây thuốc. Vì vậy, tùy theo từng bệnh lý cụ thể mà sẽ có cách dùng với bài thuốc tương ứng.
Cách dùng cây khương hoạt hiệu quả nhất
Dưới đây là một số bài thuốc điều trị bệnh hiệu quả từ khương hoạt mà bạn đọc có thể tham khảo:
1. Bài thuốc trị phù thũng ở phụ nữ có thai
Với bệnh lý này, bạn cần chuẩn bị một lượng vừa đủ khương hoạt và la bặc tử. Tiếp đó, cho 2 vị thuốc trên vào trộn đều với nhau rồi sao đến khi thơm thì bỏ la bặc tử đi và giữ lại khương hoạt. Sau đó, tán đều vị thuốc này tới khi thành bột mịn.
Cách dùng bài thuốc này khá đơn giản, mỗi lần người bệnh sẽ lấy 8g bột uống với rượu nóng theo tiến trình. Cụ thể, ngày đầu uống 1 lần, ngày 2 uống 2 lần và ngày 3 uống 3 lần.
2. Bài thuốc trị đau bụng do phong ở phụ nữ sau sinh
Cần chuẩn bị khoảng 120g khương hoạt với 80g ngưu bồn tử. Tiếp đó, đem tất cả đi sắc kỹ tới khi còn lại 1 chén thuốc. Sau đó, bạn cho một chút phèn chua vào cùng rồi uống hết. Với vị đắng, tính ôn, mùi thơm hắc dược liệu này giúp giải biểu, tán hàn, thông kinh hoạt lạc, trừ phong thấp… rất hiệu quả.
3. Bài thuốc trừ thấp, giảm đau
- Bài thuốc trị phong hàn ngoài biểu, đau lưng, đau đầu và khớp vai: Bạn chuẩn bị 8g khương hoạt, 8g cảo bản, 8g độc hoạt, 12g mạn kinh tử, 12g phòng phong và xuyên khung, cam thảo mỗi loại 4g. Tiếp đó, đem tất cả sắc thành thuốc để uống trong ngày. Kiên trì thực hiện sẽ mang lại hiệu quả trong thời gian nhất định.
- Bài thuốc trị viêm khớp do phong thấp: Cần chuẩn bị khương hoạt, đương quy, uy linh tiên mỗi thứ 12g. Kết hợp với kê huyết đằng 16g và 20g tần cửu. Sau đó, đem tất cả sắc lấy nước uống hàng ngày.
- Bài thuốc trị đau thần kinh ở khớp vai, đau nhức do phong thấp: Chuẩn bị khương hoạt, phòng phong, đương quy và đại táo mỗi loại 8g. Đồng thời, chích thảo, khương hoàng mỗi loại 4g, hoàng kỳ 12g, gừng tươi 3 lát. Sau đó, đem sắc uống mỗi ngày một thang sẽ mang lại hiệu quả.
4. Bài thuốc giúp tán hàn giải biểu
Đầu tiên, bạn chuẩn bị khương hoạt, phòng phong, thương truật mỗi loại 6g. Kết hợp với bạch chỉ, hoàng cầm, cam thảo và xuyên khung mỗi loại 4g, 2g tế tân. Tiếp đó, đem sắc với nhau thành nước uống hàng ngày. Kiên trì sử dụng sẽ mang lại hiệu quả tốt.
5. Bài thuốc trị bán thân bất toại
Trước tiên, cần chuẩn bị khương hoạt, đương quy, hương phụ mỗi loại 12g. Đồng thời, độc hoạt, ngũ gia bì, chỉ xác, uy linh tiên, nhũ hương, ô dược, phòng không mỗi loại 9g. Kết hợp với cam thảo và xuyên sơn giáp mỗi loại 6g.
Tiếp đó, đem tất cả sắc với nhau dùng làm nước uống hàng ngày. Bạn có thể chia thuốc thành 2 – 3 phần để dùng, kiên trì sẽ mang lại hiệu quả cao.
6. Bài thuốc trị nói ngọng, chân tay co quắp
Chuẩn bị một lượng dược liệu này vừa đủ rồi đem tán thành bột. Mỗi lần dùng lấy khoảng 8 – 12g bột uống với rượu sẽ rất hiệu quả.
Qua đó có thể thấy, khương hoạt dược liệu mang lại nhiều tác dụng khác nhau với sức khỏe. Mỗi bài thuốc với cách dùng khác nhau sẽ giúp mang lại một hiệu quả tương ứng. Do đó, trong quá trình sử dụng cần tìm hiểu kỹ để đạt hiệu quả cao và tránh những tác dụng phụ không đáng có khi dùng sai cách.
7. Bài thuốc trị đau nhức các khớp
Chuẩn bị khương hoạt, độc hoạt, tùng tiết với liều lượng bằng nhau. Tiếp đó, đem các nguyên liệu này nấu với rượu. Sau đó, để nguội thì ngâm trong bình thủy tinh và dùng mỗi ngày 1 chén hoặc nhiều hơn lúc đói.
8. Bài thuốc trị tai biến mạch máu não, đau cổ họng
Sử dụng 120gr khương hoạt và 80gr ngưu bồn tử cùng một ít phèn chua. Sau đó, uống hàng ngày sẽ giúp trị bệnh hiệu quả.
9. Bài thuốc chữa đau đầu, thương hàn, đau vùng thái dương
Kết hợp khương hoạt, phòng phong, hồng đậu với liều lượng bằng nhau. Tiếp đó, tán đều các nguyên liệu này thành bột mịn rồi thổi vào mũi hàng ngày để chữa bệnh.
10. Bài thuốc chữa cảm mạo phát sốt, chữa viêm amidan
Chuẩn bị 20gr khương hoạt, bồ công anh và bản lam căn mỗi loại 200gr. Sau đó đem các nguyên liệu này sắc lấy nước uống mỗi ngày.
11. Bài thuốc chữa lạnh phát sốt, miệng đắng, khát nước, mạch phù, tay chân đau
Sử dụng phòng phong, thương truật và khương hoạt 6gr mỗi dược liệu. Kết hợp cùng xuyên khung, bạch chỉ, sinh địa, hoàng cầm và cam thảo mỗi vị 3gr. Ngoài ra, thêm 2gr tế tân rồi sắc với nước uống.
Một số lưu ý khi sử dụng khương hoạt chữa bệnh
Khi sử dụng khương hoạt làm vị thuốc chữa trị bệnh, các bạn cần lưu ý một số điều dưới đây.
- Thứ nhất, tuyệt đối không sử dụng dược liệu này cho những người bị dị ứng hoặc mẫn cảm với một số thành phần có trong khương hoạt.
- Thứ hai, khi sử dụng cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú cần thận trọng. Bởi thuốc có thể dẫn tới quái thai hoặc truyền sang con thông qua đường bú.
- Thứ ba, không nên sử dụng bài thuốc có chứa dược liệu này cho những trường hợp bị thiếu máu hoặc viêm khớp do huyết quản, dạ dày yếu…
- Thứ tư, khi gặp phải các chứng như nôn hoặc buồn nôn trong quá trình sử dụng cần ngừng lại ngay.
- Thứ năm, không lạm dụng sử dụng dược liệu này bởi nó có thể làm gia tăng ảnh hưởng của tác dụng phụ.
Hy vọng với những thông tin trên đây, các bạn đã hiểu rõ hơn về dược liệu khương hoạt. Đồng thời, qua đó nắm rõ các bài thuốc quý chữa bệnh từ loại dược liệu này đối với sức khỏe.
Xem thêm: Bụng cồn cào khó chịu buồn nôn là bị gì? Làm sao khỏi?