Viêm xoang cấp tính là trường hợp nhẹ của bệnh viêm xoang, bệnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nặng nề như viêm xoang mủ, viêm xoang mãn tính, viêm màng não, nhiễm trùng, ảnh hưởng đến tầm nhìn,…Các triệu chứng bệnh viêm xoang cấp tính tiến triển khiến quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn.
Viêm xoang cấp tính và các nguyên nhân gây bệnh
Viêm xoang cấp tính đặc trưng bởi tình trạng các khoang xoang trong mũi bị viêm cấp tính. Từ đó dẫn đến làm gián đoạn hoạt động dẫn lưu, lúc này khiến dịch nhầy tích tụ là khởi phát các triệu chứng sổ mũi, nghẹt mũi, khó thở,…
Các triệu chứng viêm xoang cấp tính thường bùng phát sau khi bị cảm lạnh (viêm mũi họng). Bệnh lý ở giai đoạn này, người bệnh sẽ đáp ứng các biện pháp điều trị và chăm sóc tốt hơn. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng cách, viêm xoang cấp tính có thể kéo dài trên 12 tuần và dần chuyển sang giai đoạn mãn tính.
Các triệu chứng bệnh viêm xoang cấp tính có thể bùng phát do một số nguyên nhân và yếu tố thuận lợi sau:
Virus: Đây được xem là một trong các nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh viêm xoang và viêm xoang cấp. Nhóm virus gây bệnh chủ yếu là rhinovirus – bệnh cảm lạnh.
Thông thường, nhóm virus này sẽ làm phát sinh các triệu chứng một cách đột ngột nhưng không gây nghiêm hiểm nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh, các triệu chứng của bệnh có xu hướng thuyên giảm sau 10 ngày mà không cần can thiệp điều trị y tế.
Vi khuẩn: Bệnh viêm xoang cấp do vi khuẩn gây ra thường ít gặp hơn virus. Tuy nhiên, trường hợp bệnh khởi phát do vi khuẩn, mức độ nhiễm trùng xoang mũi sẽ nặng nề hơn, lúc này cần phải áp dụng các biện pháp điều trị y khoa.
Nếu chủ quan không điều trị hoặc điều trị không đúng cách có thể gây ra các biến chứng nặng nề, đồng thời bệnh sẽ chuyển sang giai đoạn mãn tính. Một số loại vi khuẩn nhiễm trùng xoang cấp tính như: Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Streptococcus pneumoniae,…
Nhiễm vi nấm: Các vi nấm cũng có thể gây bùng phát các triệu chứng bệnh viêm xoang cấp (viêm xoang do nấm xâm nhập) hoặc có thể gây ra bệnh viêm xoang do dị ứng ( viêm xoang do nấm không xâm lấn).
Các nguyên nhân khác: Bên cạnh các nguyên nhân trên, bệnh viêm xoang cấp tính có thể xuất hiện do tác động của một số nguyên nhân: Lệch vách mũi, sốt cỏ khô, viêm VA, polyp mũi, phì đại VA, tiếp xúc với khói thuốc lá thường xuyên,…
Các yếu tố rủi ro gây khởi phát các triệu chứng bệnh viêm xoang cấp:
- Người có cấu trúc mũi bất thường
- Suy giảm hệ miễn dịch (trẻ em, tiểu đường, người nhiễm HIV/ AIDS)
- Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại, có thói quen hút thuốc lá
- Đối tượng mắc phải các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp trên
- Dị ứng thời tiết, phấn hoa, nấm mốc, mạt bụi, lông động vật,…
- Các hoạt động dẫn đến thay đổi áp suất như lặn dưới biển, di chuyển bằng máy bay,…
Dấu hiệu nhận biết viêm xoang cấp tính
Viêm xoang cấp tính ở những mô xoang khiến dịch tiết hô hấp bị ứ đọng lại và khởi phát các triệu chứng sau:
- Cơ thể mệt mỏi, sốt nhẹ
- Đau nhức ở vùng mặt, có thể bùng phát theo từng cơn. Những vị trí đau nhức này có thể xuất hiện ở những vị trí khác nhau dựa vào các loại viêm xoang. Cụ thể: Trường hợp bị viêm xoang hàm, vị trí đau nhức sẽ ở má; Viêm xoang bướm, vị trí nhức ở sau gáy và trong đầu; Đối với trường hợp viêm xoang sàng trước, vị trí đau ở giữa 2 mắt; Viêm xoang trán, vị trí đau ở vùng giữa 2 lông mày. Khi đó, người bệnh sẽ có biểu hiện nặng ở mặt, trán, 2 bên má và thái dương. Cơn đau nhức đôi khi còn lan đến đỉnh đầu hoặc đau nhức vùng răng hàm.
- Chảy dịch mũi, dịch này có đặc điểm là nhầy, đặc, có màu vàng hoặc màu xanh, trong một số trường hợp dịch mũi còn có mùi hôi, tanh khó chịu.
- Nghẹt mũi, sổ mũi khiến người bệnh khó thở, nhất là khi nằm hoặc vào buổi tối tình trạng này sẽ tăng lên.
Các triệu chứng bệnh viêm xoang cấp nếu không được khắc phục, theo thời gian sẽ tiến triển và gây ra các triệu chứng nặng nề như:
- Biểu hiện nghẹt mũi, sổ mũi diễn ra trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến khứu giác, mất khứu giác tạm thời.
- Hôi miệng
- Cơ thể mệt mỏi
- Sốt ( với các trường hợp bệnh do nhiễm trùng)
- Đau đầu
- Ho
- Bị ù tai
- Đau nhức răng
- Giảm khả năng cảm nhận các mùi vị ở lưỡi
Viêm xoang cấp tính có nguy hiểm không?
Viêm xoang cấp là bệnh đường hô hấp khá phổ biến, hầu hết các trường hợp mắc phải bệnh lý này đều đáp ứng tốt sau khi áp dụng các biện pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ và chăm sóc đúng cách. Viêm xoang cấp tính hầu như không phát sinh các rủi ro hay biến chứng nghiêm trọng.
Tuy nhiên, trường hợp chủ quan, điều trị không đúng cách có thể gây ra các biến chứng như:
- Viêm xoang mãn tính: Viêm xoang mãn tính là biến xuất hiện khi tình trạng nhiễm trùng xoang kéo dài trên 12 tuần.
- Nhiễm trùng lây lan: Biểu hiện nhiễm trùng theo thời gian có thể lây lan đến tế bào gây viêm mô tế bào, các cơ quan hô hấp như thanh quản, amidan, cổ họng, VA, và xương.
- Bị giảm thị lực: Một số trường hợp nhiễm trùng lan đến hốc mắt có thể gây viêm và làm suy giảm thị lực, hoặc nghiêm trọng hơn có thể gây mù vĩnh viễn.
- Viêm màng não: Đây là một trong những biến chứng nặng nề nhất của bệnh viêm xoang cấp. Viêm màng não có thể xuất hiện khi vi khuẩn gây bệnh lây lan đến não bộ.
Bên cạnh các biến chứng trên, bệnh viêm xoang cấp tính còn gây ra các biểu hiện khó chịu, ảnh hưởng đến hoạt động làm việc, giảm độ tập trung cũng như sinh hoạt hằng ngày.
Viêm xoang cấp tính có lây không?
Bệnh viêm xoang và viêm xoang cấp tính thường do vi khuẩn và virus gây ra. Do đó, bệnh lý có khả năng lây lan từ người bệnh sang người bình thường. Tuy nhiên, trường hợp bệnh viêm xoang do sự bất thường ở vùng mũi thì hầu như không có khả năng lây lan.
Bệnh lý thường lây nhiễm thông qua hoạt động tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của người bệnh như ho, hắt hơi. Hoặc sử dụng các vật dụng cá nhân với người bệnh như khẩu trang, khăn mặt, ly, tách,…
Do các loại vi khuẩn, virus gây bệnh cũng như sức đề kháng của mỗi người khác nhau nên mức độ lây lan cũng sẽ không giống nhau. Với những người có hệ miễn dịch tốt, sức đề kháng khỏe mạnh thường ít bị lây nhiễm hơn và ngược lại.
Chẩn đoán viêm xoang cấp tính
Bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành thăm khám và chẩn đoán các triệu chứng lâm sàng bằng cách quan sát biểu hiện ở đường mũi và cổ họng. Tiếp đến, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện chẩn đoán cận lâm sàng, nhằm phân biệt với các bệnh lý có biểu hiện tương tự.
Nội soi mũi: Kỹ thuật chẩn đoán này bắt buộc thực hiện với bệnh viêm xoang. Để nội soi mũi, bác sĩ chuyên khoa sẽ đưa ống nội soi đưa vào đường mũi, từ đó quan sát các biểu hiện các khoang xoang bên trong.
Lấy dịch tiết ở mũi: Bác sĩ có thể yêu cầu lấy dịch tiết ở mũi để nuôi cấy nhằm xác định nhóm vi khuẩn gây nhiễm trùng. Đây là kỹ thuật thường được chỉ định để xác định các nguyên nhân gây ra viêm xoang như cấu trúc mũi, polyp mũi, mũi có cấu trúc bất thường,…
Xét nghiệm dị ứng: Kỹ thuật này được thực hiện trên da, mục đích để đo nồng độ các chất trung gian trong phản ứng histamin. Xét nghiệm dị ứng còn được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ bệnh viêm xoang cấp tính khởi phát do tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng.
Các phương pháp điều trị bệnh viêm xoang cấp tính
Việc điều trị viêm xoang cấp tính mục đích cải thiện các triệu chứng bệnh lý kết hợp với các biện pháp chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, với các trường hợp bệnh do vi khuẩn xâm nhập, bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm một số loại thuốc kháng sinh để ức chế phát triển và hoạt động của tác nhân gây bệnh.
Ngoài ra, trường hợp bệnh viêm xoang tái lại nhiều lần, bác sĩ cũng có thể cân nhắc phẫu thuật chỉnh hình cấu trúc mũi hoặc mở rộng các lỗ xoang.
Sử dụng thuốc Tây điều trị
Để kiểm soát tình trạng bệnh lý, bác sĩ có thể sử dụng một số loại thuốc sau:
Thuốc xịt mũi có chứa corticoid: Thuốc được sử dụng xịt trực tiếp vào mũi nhằm giảm tình trạng viêm nhiễm, ngứa ngáy, sưng nề. Tuy nhiên, thuốc xịt có thể gây khô mũi và gây ra một số tác dụng không mong muốn. Người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc xịt mũi chứa corticoid trong vòng 3 – 5 ngày.
Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Sử dụng nước muối sinh lý xịt hoặc rửa mũi thường xuyên sẽ giúp loại bỏ các vi khuẩn, dị tiết hô hấp và các dị nguyên gây bệnh hiệu quả.
Thuốc thông mũi Pseudoephedrine: Pseudoephedrine dùng xịt mũi có tác dụng làm giảm hiện tượng sung huyết ở mũi, thuốc hoạt động theo cơ chế ức chế hệ thần kinh giao cảm. Thường được sử dụng trong điều trị bệnh viêm xoang cấp tính do dị ứng.
Thuốc giảm đau Acetaminophen: Viêm xoang do vi khuẩn, virus gây ra có thể gây ra tình trạng đau nhức đầu, đau mũi, đau tai dữ dội có thể kèm theo sốt. Do đó, người bệnh có thể sử dụng thuốc giảm đau Acetaminophen để khắc phục các triệu chứng trên.
Thuốc kháng sinh Amoxicillin: Thuốc được chỉ định với các trường hợp viêm xoang nhiễm khuẩn. Liệu trình điều trị với nhóm thuốc này trong vòng 7 – 10 ngày liên tục có tác dụng ức chế các vi khuẩn gây nhiễm trùng.
Các loại thuốc kháng histamin H1: Trường hợp viêm xoang do dị ứng, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc kháng histamin để kiểm soát triệu chứng. Tuy nhiên, thuốc kháng histamin trong quá trình sử dụng có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn ngủ, mất tập trung.
Bệnh viêm xoang thường đáp ứng tốt điều trị bằng các loại thuốc Tây theo chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp thuốc điều trị không mang lại kết quả hoặc bệnh tái lại nhiều lần.
Lúc này bác sĩ có thể cân nhắc các phương pháp ngoại khoa. Một số thủ thuật ngoại khoa được thực hiện trong điều trị viêm xoang cấp như:
- Phẫu thuật cắt bỏ khối u hoặc polyp ở mũi
- Phẫu thuật sửa vách ngăn bị lệch
- Phẫu thuật mở rộng lỗ xoang
- Phẫu thuật làm sạch dịch nhầy ứ đọng trong các khoang xoang
Các biện pháp chăm sóc tại nhà
Bên cạnh áp dụng các biện pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ khi bị viêm xoang cấp tính. Người bệnh nên lưu ý các biện pháp chăm sóc hợp lý vì sẽ giúp bệnh phục hồi tốt hơn, rút ngắn thời gian điều trị cũng như phòng ngừa bệnh tái phát hiệu quả.
Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi: Việc dành thời gian nghỉ ngơi trong 2 – 3 ngày đầu khi bệnh mới khởi phát sẽ giúp cơ thể chống lại tình trạng nhiễm trùng tốt hơn, từ đó rút ngắn thời gian điều trị .
Liệu pháp chườm ấm: Chườm khăn ấm lên mũi sẽ giúp tăng dẫn lưu ở các khoang xoang, nhờ đó cải thiện tình trạng đau nhức, nghẹt mũi.
Dùng máy tạo độ ẩm: Để duy trì độ ẩm trong phòng, đồng thời hạn chế kích thích niêm mạc cơ quan hô hấp trên, người bệnh có thể sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ hoặc phòng làm việc.
Cung cấp đủ nước: Uống từ 2 – 3 lít nước lọc mỗi ngày sẽ giúp bù chất lỏng cũng như cân bằng điện giải. Bên cạnh đó, bổ sung nhiều nước còn làm loãng dịch nhầy trong khoang mũi và tăng hoạt động dẫn lưu dịch.
Kê cao gối khi nằm: Cách này có thể giảm giảm áp lực lên mũi, mắt, tai, đồng thời giúp dịch tiết hô hấp được dễ dàng thoát ra ngoài hơn.
Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Ăn uống khoa học không chỉ cung cấp các lượng chất, nguồn năng lượng dồi dào cho cơ thể mà còn hỗ trợ quá trình điều trị bệnh hiệu quả. Trong thời gian điều trị bệnh viêm xoang cấp tính, người bệnh cần bổ sung các nhóm thực phẩm giàu đạm, khoáng chất, omega 3, vitamin,…
Phòng ngừa bệnh viêm xoang cấp tính hiệu quả
Các triệu chứng bệnh viêm xoang cấp tính thường có xu hướng tái lại nhiều lần và chuyển thành mãn tính hoặc gây xơ hóa, các khoang xoang bị tổn thương vĩnh viễn. Do đó, sau điều trị người bệnh cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa để tránh tái phát hiệu quả.
Một số biện pháp phòng ngừa viêm xoang cấp tính được áp dụng phổ biến:
- Thường xuyên vệ sinh tay bằng xà phòng sát khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với các tác nhân gây kích ứng, dị ứng như phấn hoa, thuốc lá, lông động vật,…Đồng thời, vệ sinh không gian sống thường xuyên giúp hạn chế bụi bẩn, nấm mốc phát triển.
- Chú ý giữ ấm cơ thể, kết hợp thiết lập chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt khoa học giúp tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch phòng ngừa bệnh tái phát hiệu quả.
- Cần giữ khoảng cách với người mắc các bệnh lý truyền nhiễm
- Nên tiêm phòng vaccine để phòng ngừa bệnh cảm cúm
- Kết hợp dùng máy tạo độ ẩm, nhất là khi thời tiết khô hanh
Các triệu chứng viêm xoang cấp tính thường khởi phát khi thời tiết thay đổi đột ngột, thường diễn ra trong thời gian ngắn đối với các trường hợp đáp ứng tốt các biện pháp điều trị. Tuy nhiên, với các trường hợp bệnh lý kéo dài, không được chăm sóc và điều trị đúng cách có thể tiến triển thành viêm xoang mãn tính và các biến chứng nguy hiểm khác.
Xem thêm: Nhờ Sơ can Bình vị tán NS Chiến Thắng, NS Thu Hà đã khỏi căn bệnh dạ dày lâu năm