Bệnh zona thần kinh là một dạng viêm da xảy ra do sự tác động của virus thần kinh Varicella zoster (VZV). Bệnh có có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Trong đó có bệnh zona thần kinh ở lưng. Theo các chuyên gia, bệnh không gây nguy hiểm. Tuy nhiên nếu không có biện pháp kiểm soát và điều trị kịp thời, bệnh sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Bệnh zona thần kinh ở lưng và nguyên nhân gây bệnh
Bệnh zona thần kinh còn được gọi ngắn gọn là bệnh zona. Đây là một bệnh nhiễm trùng da xảy ra do sự tác động của cùng một loại virus gây bệnh thủy đậu – virus thần kinh Varicella zoster (VZV), thuộc họ virus herpes.
Ở những người có tiền sử mắc bệnh thủy đậu, sau khi bệnh thủy đậu đã khỏi, một số virus Varicella vẫn còn tồn tại trong cơ thể nhưng ở trạng thái tiềm tàng và không gây bệnh. Virus này nằm yên ở các hạch thần kinh từ nhiều tháng đến nhiều năm. Cho đến khi gặp điều kiện thuận lợi như suy nhược cơ thể, trải qua các sang chấn tinh thần, hệ miễn dịch suy giảm… thì loại virus này sẽ tái hoạt động.
Khi tái hoạt động, virus Varicella sẽ nhân lên, phát triển một cách mạnh mẽ và lan truyền dọc theo các đầu dây thần kinh cảm giác. Từ đó khiến da, niêm mạc tổn thương và gây bệnh zona. Điều này lý giải cho việc bệnh zona thần kinh là một bệnh ngoài da nhưng những tổn thương gốc lại nằm ở dây thần kinh.
Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Tuy nhiên bệnh zona thần kinh ở lưng được xác định là vị trí phổ biến nhất. Zona thần kinh xảy ra ở vùng lưng thường không gây nguy hiểm và có thể dễ dàng kiểm soát. Tuy nhiên nếu quá trình kiểm soát và điều trị bệnh không diễn ra suôn sẻ hoặc không kịp thời, người bệnh sẽ có nguy cơ cao đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Dấu hiệu nhận biết bệnh zona thần kinh ở lưng
Bệnh zona thần kinh nói chung và bệnh zona thần kinh ở lưng nói riêng thường khởi phát một cách đột ngột. Khi bị nhiễm virus Zona, người bệnh sẽ có biểu hiện mệt mỏi, đau mình mẩy, sốt từ 38 – 39 độ C, đau nhức đầu, nước tiểu vàng…
- Tại vùng da lưng nổi ban đỏ kèm theo cảm giác đau rát. Sau vài tiếng, trên những nốt ban đỏ này hình thành một hoặc nhiều đám mụn nước có kích thước nhỏ, tập trung thành từng chùm. Những đám mụn nước này chạy dọc theo đường phân bố của dây thần kinh ngoại biên.
- Thời gian đầu mụn nước có biểu hiện căng, dịch trong bọng nước trong, sau chuyển dần thành màu đục, hóa mủ. Các mụn nước này vỡ đi sau vài ngày, tạo vảy rồi dần bong ra để lại rất nhiều vết sẹo gây mất thẩm mỹ. Sẹo do bệnh zona gây ra lấm tấm có màu trắng tương tự như bị hắc lào.
- Trên vùng da bị tổn thương xuất hiện cảm giác ngứa ngáy nghiêm trọng, đau rát bỏng, âm ỉ, giật giật từng cơn, đau như kim châm.
- Khi lây lan sang nhiều vùng da khác trên cơ thể, zona thần kinh khiến người bệnh nghe kém, trong tai xuất hiện tiếng ù như tiếng dế kêu, tiếng ve kêu.
- Ngoài các biểu hiện điển hình nêu trên, bệnh zona thần kinh ở lưng còn khiến người bệnh cảm thấy chóng mặt, đau nhức đầu, đi loạng choạng, khó chịu, rối loạn bài tiết mồ hôi, sợ ánh sáng.
Mức độ nguy hiểm của bệnh zona thần kinh ở lưng
Bệnh zona thần kinh ở lưng thường không gây nguy hiểm. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, bệnh phát triển mạnh mẽ trong thời gian ngắn và gây ra biến chứng nghiêm trọng khi không kịp thời kiểm soát và điều trị. Những biến chứng này không chỉ tác động lên vùng da bệnh m còn khiến các cơ quan lân cận trong cơ thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Bệnh zona thần kinh ở lưng có thể gây ra những biến chứng sau:
- Viêm loét da: Mụn nước hình thành trên vùng da lưng khi vỡ ra sẽ để lại những hố sâu kèm theo biểu hiện sưng đỏ. Nếu không áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp, tình trạng nhiễm trùng sẽ xuất hiệ
n kèm theo cảm giác đau đớn nghiêm trọng và gây khó chịu cho người bệnh. - Đau thần kinh: Đau thần kinh là biến chứng xảy ra phổ biến ở những người mắc bệnh zona thần kinh. Bởi virus zona trú ẩn tại dây thần kinh. Hậu quả là tạo ra cảm giác đau nhức tận sâu bên trong hệ thần kinh và tế bào thần kinh vùng lưng.
- Hình thành sẹo: Nếu không điều trị đúng cách, bệnh zona thần kinh ở lưng rất dễ để lại sẹo lõm, sẹo lồi gây mất thẩm mỹ.
Nhìn chung mức độ nguy hiểm của bệnh zona thần kinh ở lưng còn phụ thuộc vào mức độ tổn thương da, thể trạng của mỗi bệnh nhân, biện pháp chăm sóc và điều trị, biến chứng gặp phải. Đa phần bệnh zona sẽ khỏi sau vài tuần điều trị.
Phương pháp chẩn đoán bệnh zona thần kinh ở lưng
Quá trình chẩn đoán bệnh zona thần kinh ở lưng được thực hiện như sau:
- Thông qua kết quả thăm khám, kiểm tra lâm sàng cho thấy có hạch nhỏ nổi sau tai bệnh nhân. Da ống tai ngoài dày, có biểu hiện đỏ. Mụn nước hình thành trên vùng da lưng và da ống tai ở các giai đoạn khác nhau, một vài nốt đã vỡ, một vài nốt để lại sẹo, một vài nốt khác đang chứa dịch màu vàng.
- Nếu chà xát, gãi nhiều ở vùng da bệnh, mụn nước sẽ bị nhiễm trùng dẫn đến bội nhiễm.
- Tiến hành xét nghiệm máu không có nhiều giá trị, kết quả chỉ cho thấy bạch cầu giảm ở mức độ ít. Kết quả nghiệm pháp miễn dịch huỳnh quang xác định sự có mặt của virus cũng chỉ mang tính gợi ý. Quá trình chẩn đoán zona thần kinh ở lưng chủ yếu dựa vào biểu hiện đau rát, ngứa ngáy, mụn nước nằm một bên, ở vùng của các dây thần kinh.
Bệnh zona thần kinh ở lưng được điều trị như thế nào?
Sau khi có kết quả chẩn đoán, người bị zona thần kinh ở lưng sẽ được bác sĩ chuyên khoa chỉ định chữa bệnh với các phương pháp sau:
Sử dụng thuốc Tây điều trị zona thần kinh ở lưng
Để điều trị zona thần kinh ở lưng và phòng ngừa những rủi ro không mong muốn, bác sĩ chuyên khoa sẽ ưu tiên sử dụng thuốc chống viêm, thuốc giảm đau rát ngoài da, thuốc kháng histamine, thuốc làm dịu các dây thần kinh, thuốc chống ngứa…
Tùy thuộc vào mức độ tổn thương, mức độ nghiêm trọng của bệnh lý, tình trạng sức khỏe ở hiện tại và biểu hiện đi kèm, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị với các loại thuốc phù hợp nhất. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến trong điều trị zona thần kinh ở lưng gồm:
- Clopheniramin
- Pregabalin
- Dimenhydrinat
- Diphenhydramin
- Naproxen
- Ibuprofen
- Gabapentin
- Acetaminophen.
Trong trường hợp vùng da bị tổn thương có biểu hiện tiết dịch, rộp nước và mưng mủ nghiêm trọng, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu bạn sử dụng thêm các loại thuốc bôi ngoài da dưới dạng gel hoặc kem. Việc điều trị tại chỗ sẽ giúp các tổn thương mau chóng lành, giảm đau, giảm ngứa. Đồng thời phòng ngừa bội nhiễm và ngăn ngừa quá trình hình thành sẹo.
Đối với bệnh zona thần kinh ở lưng, bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu bạn sử dụng một trong những loại thuốc bôi sau:
- Bactroban
- Dalibour
- Jarish
- Foban
- Acyclovir.
Điều trị zona thần kinh ở lưng bằng Laser HeNe
Bên cạnh việc sử dụng thuốc, bác sĩ chuyên khoa có thể xem xét và yêu cầu bệnh nhân áp dụng phương pháp chiếu laser điều trị zona thần kinh ở lưng giai đoạn nặng, đau đớn nghiêm trọng, tổn thương lan rộng và có dấu hiệu viêm nhiễm. Ngoài ra bác sĩ cũng có thể xem xét và chỉ định phương pháp này khi hiệu quả kiểm soát triệu chứng của thuốc không đạt như mong đợi.
Tác dụng của phương pháp chiếu tia Laser HeNe trong điều trị bệnh zona thần kinh ở lưng:
- Tăng quá trình phân chia tế bào
- Tăng tổng hợp protein
- Tăng tạo nguyên xơ bào
- Kích thích quá trình làm lành vết thương
- Kích thích tạo mô hạt
- Diệt virus Zona
- Làm giảm tiết dịch
- Giúp ổn định tính thành mạch
- Chống viêm, giảm phù nề, giảm tổn thương, giảm đau.
Biện pháp chăm sóc và điều trị bệnh zona thần kinh ở lưng tại nhà
Việc áp dụng biện pháp chăm sóc và điều trị tại nhà đối với bệnh nhân bị zona thần kinh ở lưng là điều vô cùng quan trọng. Tuy nhiên quá trình chăm sóc tại nhà cần được thực hiện một cách thận trọng để phản tác dụng dẫn đến nhiễm trùng.
Theo các chuyên gia y tế, người bị zona thần kinh ở lưng không nên sử dụng các bài thuốc nam (đỗ xanh, gạo nếp…) để ma sát, bôi hoặc đắp vào vùng da đang bị tổn thương. Bởi nếu sử dụng bừa bãi, sử dụng không cẩn thận sẽ khiến những tổn thương ngoài da trở nên nghiêm trọng hơn. Ngoài ra người bệnh còn có nguy cơ bị nhiễm trùng, tổn thương da lan rộng, bội nhiễm nặng…
Để đảm bảo quá trình chăm sóc và điều trị bệnh zona thần kinh ở lưng đạt hiệu quả, người bệnh cần:
- Thường xuyên vệ sinh cơ thể và giữ gìn da sạch sẽ. Đặc biệt là những vùng da có dấu hiệu tổn thương do zona thần kinh.
- Sử dụng trang phục rộng rãi, thoáng mát, khô rát, chất liệu vải có khả năng thấm hút tốt mồ hôi.
- Đối với những vùng da có dấu hiệu rỉ mủ, người bệnh cần dùng băng ép ngâm vào thau có chứa nước đá lạnh. Sau đó chườm băng ép vào vùng da bệnh để cải thiện triệu chứng.
- Tắm gội mỗi ngày.
- Giữ cho vùng da bị tổn thương, có mụn nước hoặc tiết dịch khô ráo, sạch sẽ. Bạn có thể vệ sinh da bằng nước rửa chuyên biệt do bác sĩ chỉ định hoặc dùng nước muối sinh lý, nước ấm
pha muối loãng. - Không sử dụng tay hoặc đồ vật chạm vào vùng da bệnh. Đồng thời không cào, cấu hoặc gãi lên vùng da có mụn nước hoặc bị tổn thương, tiết mủ. Bởi hoạt động này sẽ làm tăng nguy cơ mắc chứng nhiễm khuẩn da, tạo điều kiện thuận lợi cho tổn thương lan rộng, để lại sẹo và gây khó khăn cho quá trình điều trị bệnh.
- Tuyệt đối không để vùng da bệnh tiếp xúc với nguồn nước hay vật dụng không đảm bảo vệ sinh, chất tẩy rửa mạnh, chất hóa học, khói bụi, nấm mốc và nhiều tác nhân gây hại khác.
Việc áp dụng biện pháp chăm sóc, điều trị tại nhà đúng cách sẽ giúp người bệnh hỗ trợ tốt quá trình kiểm soát bệnh zona thần kinh ở lưng và phòng ngừa biến chứng. Đặc biệt là những bệnh nhân đang trong quá trình điều trị bệnh cùng với thuốc.
Biện pháp phòng ngừa zona thần kinh ở lưng
Để phòng ngừa bệnh zona thần kinh ở lưng nói riêng và bệnh zona thần kinh nói chung xuất hiện, lây lan trên diện rộng hoặc lâu truyền sang cho người khác, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:
- Loại bỏ vi khuẩn bằng cách tắm rửa hàng ngày và giữ gìn vệ sinh cơ thể.
- Tránh tiếp xúc với bệnh nhân bị zona thần kinh để phòng ngừa bị nhiễm virus gây bệnh.
- Đối với những người trên 50 tuổi, có tiền sử mắc bệnh thủy đậu trước đó, bạn có thể tiến hành tiêm vắc xin phòng ngừa bệnh zona thần kinh. Tuy nhiên việc tiêm vắc xin phòng ngừa virus Zona không được khuyến cáo sử dụng cho những người có hệ miễn dịch suy yếu, người điều trị ung thư, hóa trị.
- Đối với những người không có tiền sử mắc bệnh thủy đậu, bạn cần sớm tiến hành tiêm vắc xin phòng ngừa nhiễm virus. Bởi đây được đánh giá là biện pháp phòng ngừa thủy đậu tốt nhất và tránh được nguy cơ mắc bệnh zona.
- Áp dụng một chế độ ăn uống phù hợp. Thường xuyên bổ sung vitamin, chất xơ, axit béo omega-3 có trong rau củ quả, các loại cá… để nâng cao sức đề kháng, làm giảm nguy cơ nhiễm virus và bùng phát bệnh.
- Thường xuyên vệ sinh không gian sống sạch sẽ, giặt giũ chăn màn, bao gối, ga giường, quần áo… và phơi dưới ánh nắng mặt trời.
- Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh như môi trường ô nhiễm, nấm mốc, khói bụi… Bởi hoạt động này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho virus Zona tái hoạt động ở những người có tiền sử bị thủy đậu. Trong trường hợp tính chất công việc khiến bạn phải tiếp xúc với các tác nhân gây hại này, bạn nên áp dụng các biện pháp bảo vệ như mang găng tay, đi ủng, mang khẩu trang,mặc áo khoác…
- Cải thiện sức đề kháng, nâng cao sức khỏe tổng thể bằng cách duy trì thói quen luyện tập thể dục thể thao. Từ đó giúp phòng ngừa zona thần kinh ở lưng hình thành.
- Đối với những người đang mắc bệnh zona thần kinh ở lưng, bạn cần tránh tiếp xúc với người xung quanh để tránh lây nhiễm. Đặc biệt người bệnh cần tránh xa phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh nhẹ cân hoặc thiếu tháng, trẻ em, những người chưa từng mắc bệnh thủy đậu, zona hoặc chưa từng tiêm vắc xin phòng ngừa thủy đậu, người có hệ miễn dịch suy giảm… cho đến khi bệnh lành hẳn.
Bệnh zona thần kinh ở lưng là bệnh không nguy hiểm. Tuy nhiên bệnh lý này có thể gây khó khăn cho bệnh nhân trong các hoạt động sinh hoạt thường ngày. Ngoài ra bệnh còn gây biến chứng nếu người bệnh không có biện pháp chăm sóc và điều trị kịp thời. Vì thế, bạn cần tiến hành điều trị ngay khi nhận thấy cơ thể xuất hiện biểu hiện bất thường