Bị lang ben toàn thân thường không gây ngứa ngáy, đau rát, viêm đỏ hay khó chịu. Tuy nhiên, bệnh lý này ảnh hưởng không nhỏ đến yếu tố thẩm mỹ, tâm lý và chất lượng cuộc sống. Hơn nữa nếu không can thiệp điều trị, tổn thương da có xu hướng lan tỏa rộng và tăng nguy cơ lây nhiễm cho người khác.
Nhận biết lang ben toàn thân
Lang ben (lang beng) là bệnh da liễu thường gặp xảy ra do nhiễm nấm men (chủ yếu do Pityrosporum orbiculare hay còn gọi là Malassezia furfur). Các loại nấm gây lang ben thường sinh sống trên bề mặt da và phụ thuộc vào lipid (chất béo có trong bã nhờn, dầu thừa).
Thông thường, vi nấm chỉ tồn tại với số lượng hạn chế và hầu như không gây hại cho da. Tuy nhiên khi có điều kiện thích hợp (thời tiết nóng ẩm, vệ sinh kém,…), nấm men có thể biến đổi cấu trúc và tấn công vào các tế bào ở lớp thượng bì.
Tổn thương da do lang ben chỉ làm thay đổi sắc tố da, không gây ngứa, viêm hay khó chịu như bệnh chàm – eczema. Mặc dù vậy, sự xuất hiện của các đốm lang ben có thể ảnh hưởng đến ngoại hình và yếu tố tâm lý. Hơn nữa nếu không can thiệp điều trị, lang ben có thể lan tỏa trên phạm vi rộng và tăng nguy cơ lây nhiễm cho người khác.
Dấu hiệu nhận biết bị lang ben toàn thân:
- Xuất hiện các đốm có màu trắng (lang ben trắng) hoặc đỏ, nâu (lang ben đỏ)
- Bề mặt đốm lang ben thường bằng phẳng và có ranh giới tương đối rõ ràng so với vùng da xung quanh
- Không gây ngứa hoặc chỉ gây ngứa ít khi cơ thể đổ nhiều mồ hôi
- Lang ben có thể xuất hiện ở dạng đốm nhỏ hoặc dạng mảng với hình dáng và kích thước đa dạng nhưng chủ yếu là bình bầu dục hoặc đa cung, kích thước dao động khoảng 1 – 3cm
- Bề mặt đốm lang ben có vảy da trắng, mịn và dễ cạo
Thực tế, lang ben thường xuất hiện ở vùng da nửa trên thân mình (lưng, cổ, mặt, tay) và hiếm khi xảy ra ở vùng chân hay lưng dưới.
Nguyên nhân gây bệnh lang ben toàn thân
Nấm men – chủ yếu là Malassezia furfur là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh lang ben. Loại nấm này phụ thuộc lipid và có khả năng phát triển mạnh vào thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều. Khi phát triển với số lượng lớn, nấm bài tiết axit azelaic có khả năng làm chậm quá trình vận chuyển tế bào melanin khiến vùng da nhiễm nấm có xu hướng sáng màu hơn so với những vùng da xung quanh.
Với những người bị lang ben đỏ, tình trạng này được giải thích là do hiện tượng viêm của cơ thể khi bị nhiễm trùng. Tương tự như lang ben trắng, lang ben đỏ hầu như không gây đau, ngứa hay khó chịu.
Thực tế, nấm Malassezia furfur là một phần của hệ thống vi sinh trên da. Tuy nhiên, loại nấm này chỉ phát triển quá mức, biến đổi cấu trúc và gây ra lang ben khi có những yếu tố thuận lợi sau:
- Thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều
- Tuyến bã nhờn hoạt động quá mức
- Nội tiết tố bị rối loạn
- Vệ sinh cơ thể kém
- Chế độ ăn uống thiếu khoa học (thường xuyên sử dụng đường, rượu bia, thức ăn cay nóng, chế biến sẵn,…)
- Tiếp xúc với người bị lang ben hoặc sử dụng chung các vật dụng cá nhân
- Hệ miễn dịch suy giảm
Cách chữa bệnh lang ben toàn thân
Mặc dù không gây đau hay khó chịu nhưng bệnh lang ben toàn thân ảnh hưởng không nhỏ đến ngoại hình, yếu tố tâm lý và chất lượng cuộc sống. Hơn nữa, bệnh lý này còn có khả năng lây nhiễm và tái nhiễm cao. Chính vì vậy khi bị lang ben toàn thân, bạn cần chủ động điều trị để cải thiện tình trạng da, hạn chế nguy cơ lây nhiễm và tái phát.
Trong trường hợp tổn thương da không có tính điển hình cao, nên tìm gặp bác sĩ để thực hiện chẩn đoán và loại trừ các vấn đề da liễu có triệu chứng tương tự như bệnh chàm khô, vảy nến phấn hồng Gibert, bạch biến, viêm da tiết bã nhờn,…
1. Sử dụng thuốc trị lang ben toàn thân
Lựa chọn ưu tiên trong điều trị lang ben và các bệnh da liễu do nấm là sử dụng thuốc bôi. Tuy nhiên đối với những trường hợp bị lang ben toàn thân (lang ben xảy ra trên diện rộng), bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định thuốc kháng nấm dạng uống nếu điều trị tại chỗ thất bại.
Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị lang ben toàn thân, bao gồm:
- Thuốc bôi kháng nấm: Thuốc bôi kháng nấm là loại thuốc được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị bệnh lang ben. Loại thuốc thường được dùng là Ketoconazole, Terbinafine hoặc Ciclopirox. Các loại thuốc này có khả năng ức chế nấm men gây lang ben trong 14 – 28 ngày (tùy trường hợp).
- Dầu gội kháng nấm: Đối với trường hợp lang ben xảy ra ở đầu, bác sĩ có thể chỉ định dầu gội kháng nấm chứa Ketoconazole. Nếu vi nấm kháng với nhóm thuốc chống nấm azol, có thể thay thế bằng Kẽm pyrithione hoặc Selenium sulfide.
- Thuốc ASA: ASA là thuốc bôi ngoài da được bào chế ở dạng dung dịch. Loại thuốc này chứa Ethanol (cồn) và Acetylsalicylic acid. Thuốc có tác dụng làm mất nước của lớp thượng bì và loại bỏ các tế bào chết ra khỏi bề mặt da. Thuốc ASA đem lại hiệu quả cao trong điều trị lang ben và các bệnh da do nấm. Tuy nhiên loại thuốc này chỉ thích hợp với lang ben xảy ra ở phạm vi nhỏ.
- Một số loại thuốc bôi khác: Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể kê toa một số loại thuốc bôi khác như lưu huỳnh, axit salicylic, benzoyl peroxide,… Ưu điểm của các loại thuốc bôi này là chi phí khá thấp, dễ sử dụng, có hiệu quả rõ rệt nhưng có thể gây bỏng rát, kích ứng da và chỉ thích hợp với tổn thương da có kích thước nhỏ.
Sau khi điều trị, vùng da giảm/ tăng sắc tố do lang ben cần khoảng vài tháng để hồi phục. Vì vậy, cần tiến hành soi tươi nấm để đánh giá mức độ hiệu quả của các phương pháp và không nên đánh giá thông qua biểu hiện lâm sàng.
Đối với những trường hợp không có đáp ứng với điều trị tại chỗ, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc kháng nấm toàn thân như:
- Fluconazole 300mg/ tuần trong 2 tuần hoặc 400mg/ 2 lần/ chỉ dùng trong 1 ngày
- Itraconazole dùng 200mg/ ngày trong 5 ngày hoặc 400mg/ 2 lần/ chỉ dùng 1 ngày duy nhất
Thuốc kháng nấm đường uống có thể gây độc tính lên gan. Vì vậy, người bị bệnh viêm gan hoặc mắc các bệnh gan mãn tính nên thông báo với bác sĩ để được thay đổi phương pháp điều trị. Ngoài ra, điều trị toàn thân cũng không được áp dụng đối với trẻ nhỏ.
2. Điều trị lang ben toàn thân bằng thảo dược
Ngoài việc sử dụng thuốc bôi và thuốc uống theo hướng dẫn của bác sĩ, bạn cũng có thể tận dụng một số thảo dược tự nhiên có đặc tính kháng nấm để hỗ trợ quá trình điều trị. Thực tế, kết hợp cả thảo dược cùng với thuốc đặc trị đem lại hiệu quả cao, hạn chế tình trạng lang ben lan rộng và nấm men kháng thuốc.
– Dùng gừng trị lang ben:
Gừng không đơn thuần là loại gia vị thông thường mà còn được sử dụng như một vị thuốc. Cineol trong thảo dược này đã được chứng minh về hiệu quả ức chế vi khuẩn, virus, ký sinh trùng và nấm men. Mặc dù có hiệu quả ngăn ngừa nấm kém hơn so với thuốc Tây nhưng cách chữa từ gừng hiếm khi xảy ra hiện tượng kháng thuốc.
Nếu kiên trì thực hiện, mẹo chữa này có thể làm giảm số lượng nấm trên da, hỗ trợ phục hồi vùng da giảm hoặc tăng sắc tố.
Cách thực hiện:
- Chuẩn bị 300g gừng tươi, đem thái mỏng và cho vào bình
- Đổ 1 lít rượu vào và ngâm trong 7 – 10 ngày là dùng được
- Trước khi dùng, nên làm sạch vùng da cần điều trị
- Sau đó, dùng bông gòn thấm hỗn hợp rượu gừng và thoa lên da
- Đợi khô rồi thoa lên thêm 2 – 3 lớp (không rửa lại với nước)
– Thêm tinh dầu tràm trà vào nước tắm:
Tinh dầu tràm trà thường được sử dụng để điều trị mụn trứng cá và chăm sóc da mặt. Bên cạnh đó, nguyên liệu này còn được sử dụng để chữa các bệnh da liễu do nấm như nấm móng, lang ben, hắc lào,… nhờ có đặc tính kháng nấm mạnh. Ngoài ra một số nghiên cứu còn cho thấy, hoạt chất trong tinh dầu tràm trà có khả năng ức chế phản ứng viêm và dị ứng trên da.
Hướng dẫn thực hiện:
- Thêm 7 – 10 giọt tinh dầu tràm trà vào nước tắm
- Hoặc thoa trực tiếp tinh dầu tràm lên vùng da cần điều trị từ 2 – 3 lần/ ngày
– Dùng củ riềng chữa lang ben:
Củ riềng là một loại gia vị quen thuộc với người Việt. Bên cạnh tác dụng kích thích vị giác và tăng hương vị món ăn, riềng còn được dùng để chữa các bệnh da liễu và điều trị chứng đau bụng do lạnh. Nghiên cứu cho thấy, dịch chiết từ thảo dược này có tác dụng ức chế các vi khuẩn thường gây nhiễm trùng ở cơ quan hô hấp, da và một số loại nấm men như Malassezia furfur, Candida,…
Cách thực hiện:
- Đắp riềng tươi giã nhuyễn lên vùng da cần điều trị
- Rửa sạch lại sau 15 – 20 phút
- Hoặc ép riềng lấy nước cốt, dùng bông gòn thấm dịch và thoa lên toàn bộ vùng da cần điều trị
- Nên thoa từ 3 – 5 lớp và đợi hỗn dịch khô hoàn toàn trước khi rửa lại với nước
Trên thực tế, các mẹo chữa lang ben toàn thân bằng thảo dược tự nhiên chỉ có tác dụng hỗ trợ. Hơn nữa, một số phương pháp chưa thực sự được công nhận trên phương diện khoa học. Vì vậy, bạn không nên quá phụ thuộc vào những cách chữa này. Thay vào đó, cần tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ kết hợp với chế độ chăm sóc khoa học.
Cách chăm sóc và phòng ngừa lang ben tái phát
Các bệnh da liễu do nấm nói chung và lang ben nói riêng có khả năng lây nhiễm và tái nhiễm cao. Vì vậy bên cạnh các phương pháp y tế, bạn cần phối hợp với chế độ chăm sóc đúng cách để tiêu diệt vi nấm hoàn toàn và ngăn ngừa tình trạng lây nhiễm cho người khác.
Chế độ chăm sóc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa lang ben toàn thân:
- Vệ sinh tốt là biện pháp quan trọng nhất trong điều trị lang ben. Để ngăn ngừa tổn thương da lan rộng, bạn nên tắm 2 lần/ ngày với các loại sữa tắm có chứa thành phần diệt khuẩn và kháng nấm.
- Nên lau khô người hoàn toàn trước khi mặc quần áo. Đồng thời, quần áo phải được giặt giũ sạch sẽ và phơi khô trước khi mặc.
- Vào thời tiết nóng ẩm, nên ưu tiên mặc những trang phục rộng rãi và có chất liệu thấm hút để tránh cơ thể đổ nhiều mồ hôi và tăng thân nhiệt quá mức.
- Giặt giũ quần áo, mền gối, nệm,… thường xuyên với xà phòng và cần phơi dưới ánh nắng mặt trời để tiêu diệt hoàn toàn nấm men tích tụ.
- Không nên tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng và cần tránh các hoạt động gây đổ nhiều mồ hôi. Tuyến bã nhờn hoạt động quá mức là yếu tố thuận lợi để nấm men phát triển và khiến vùng da thương tổn lan tỏa rộng.
- Tránh sử dụng các loại thực phẩm và đồ uống gây rối loạn tuyến bã nhờn như đường, thức ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn, rượu bia, cà phê,… Đồng thời không nên hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích.
- Chủ động thông báo với người thân trong gia đình về tình trạng bệnh lý để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm.
- Với người bị tái phát lang ben nhiều lần, nên thông báo với bác sĩ để được điều trị dự phòng. Để phòng ngừa lang ben tái phát, bác sĩ có thể chỉ định Itraconazole đường uống với liều 200mg/ lần/ ngày (chỉ dùng 1 ngày trong 1 tháng) hoặc thoa dầu gội chứa Selenium sulfide/ Ketoconazole lên toàn bộ cơ thể và rửa lại sau 10 – 15 phút (thực hiện 1 lần/ tháng). Điều trị dự phòng thường được thực hiện vào thời điểm nhiệt độ và độ ẩm không khí cao.
Bài viết đã hướng dẫn một số cách điều trị, chăm sóc và phòng ngừa bệnh lang ben toàn thân. Hy vọng qua thông tin trên, bạn đọc có thể dễ dàng nhận biết và kiểm soát bệnh lý này. Trong trường hợp lang ben xảy ra trên diện rộng hoặc tái phát nhiều lần, nên tìm gặp bác sĩ Da liễu để được đánh giá tình trạng da và can thiệp các phương pháp điều trị phù hợp.
Tham khảo thêm: Lang ben – Hắc lào: Cách nhận biết, phân biệt và xử lý
Xem thêm: Tại sao bị đau dạ dày trong đêm? Cách trị dứt điểm
