Ngồi lâu bị tê chân có sao không? Có cần trị?

Ngồi lâu bị tê chân là biểu hiện dễ bắt gặp ở bất kỳ ai.  Nguyên nhân thường đến từ tư thế ngồi không đúng cách gây chèn ép mạch máu, khi máu không được lưu thông dẫn đến tê chân. Ngoài ra nếu cơ tê mỏi kéo dài không lý giải được thì người bệnh cần cảnh giác các bệnh lý liên quan đến xương khớp, hệ thần kinh…

Ngồi lâu bị tê chân là bị gì?

Cần phân biệt tê chân khi ngồi lâu do sinh lý và do bệnh lý. Thông thường nếu như tình trạng tê chân hết khi thay đổi tư thế thì nguyên nhân có thể là do tư thế ngồi không đúng. Ngược lại nếu như tình trang tê chân kéo dài hoặc cảm thấy ngứa ran ở lòng bàn chân, đây có thể là dấu hiệu cho thấy bạn đang mắc bệnh đa xơ cứng, tiểu đường, thần kinh tọa, bệnh động mạch ngoại biên, đau cơ xơ hóa…  Nhận diện cơn đau do bệnh lý thường tiến triển gần như toàn bộ chân, dưới đầu gối hoặc các khu vực khác nhau của bàn chân.

Những người bị tê một phía bên bàn chân có thể là một tình trạng tạm thời hoặc cũng có thể là biểu hiện của một bệnh mãn tính, thường gặp nhất là bệnh tiểu đường. Bắt đầu với cảm giác tê chân là cảm giác tê bì ở lòng chân sau đó dần dần lan ra các vùng xung quanh. Nếu như cơn tê chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, nguyên nhân chủ yếu là do thiếu máu…

Ngoài ra những nguyên nhân khác nghiêm trọng hơn là nhiễm trùng, viêm, chấn thương, ác tính cùng nhiều biểu hiện bất thường khác. Ngồi lâu tê chân cũng là một biểu hiện không phổ biến khi chúng ta vận động quá sức. Thông thường ngồi lâu bị tê chân sẽ không ảnh hưởng nguy hiểm đến tính mạng, nhưng đồng thời đây cũng là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ hoặc là dấu hiệu xuất hiện của khối u.

Nếu như tê chân là dấu hiệu của các bệnh tiềm ẩn hoặc tình trạng rối loạn thì bạn nên đi khám, đặc biệt là khi cơn tê mỏi kéo dài trên 1 phút. Trong trường hợp tê chân kèm theo sự mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột, tê liệt, yếu ở bàn chân hoặc nói chậm thì bệnh đã tiến triển gây tổn thương hệ thần kinh. 

Các triệu chứng tê chân cần cảnh giác

Bình thường các cơn tê chân xuất hiện ngắn đến mức chúng ta hầu như không chú ý đến chúng. Thời gian bị tê chân có thể kéo dài khoảng vài giây, triệu chứng phổ biến nhất đó là mất cảm giác ở bàn chân. Cơn tê có thể gây châm chích như kiến bò, bạn cũng có thể bị mất cảm giác chạm và khó khăn khi giữ thăng bằng cơ thể. Ngoài ra những triệu chứng khác kèm theo có thể là đau nhức chân, cảm giác kim châm, ngứa ran và tình trạng chân bị yếu.

Khi bạn có những biểu hiện tê ở chân kèm những biến chứng dưới đây thì cần đi khám bác sĩ ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ bệnh lý ảnh hưởng đến hệ thần kinh:

• Tình trạng tê chân kéo dài trong thời gian dài.
• Tê chân xuất hiện kèm theo một số triệu chứng mãn tính khác.
• Chân tê mỏi, có sự thay đổi về màu sắc, nhiệt độ của chân và bàn chân.
• Bàn chân hoặc các đầu ngón chân có biểu hiện sưng tấy, phù nề.
• Hay quên, dễ nhầm lẫn, có thể bị chóng mặt.
• Mất kiểm soát bàng bàng quang và ruột.
• Tình trạng tê chân xảy ra sau chấn thương đầu hoặc cột sống.
• Đau đầu dữ dội, khó thở và co giật.

Nguyên nhân gây tê chân khi ngồi lâu là gì?

Có hai nhóm nguyên nhân chính gây ra tình trạng ngồi lâu bị tê chân, đó là nguyên nhân sinh lý và bệnh lý. Ngoài ra nguyên nhân xuất phát từ sinh lý cũng có thể chuyển thành bệnh mãn tính nếu người bệnh không có can thiệp thay đổi phù hợp. Cần phân biệt như sau:

Nguyên nhân sinh lý

• Sử dụng rượu: Thông thường những người nghiện bia rượu thường gặp phải nhiều khó khăn trong việc kiểm soát vận động. Khi cơ thể tiếp nhận một lượng lớn chất kích thích sẽ gây tổn thương thần kinh dẫn đến bị tê chân, đặc biệt là tê ở bàn chân. Rượu cũng là nguyên nhân chính gây giảm lượng vitamin B như B1, B9 và B12, những chất tham gia vào hoạt động của hệ thần kinh và não bộ.

• Thói quen ngồi xổm: Ngồi xổm (hay còn gọi là ngồi chồm hổm) là thói quen không tốt vì tư thế này gây tắc nghẽn hoạt động lưu thông máu và dễ làm tê cứng chân khi đứng lên, ngồi xuống. Đây cũng là tư thế dễ dây tổn thương hệ thống thần kinh tọa, khi chân phải gánh chịu phần lớn trọng lượng của thân trên.

• Ít vận động: Thực tế cho thấy, những người làm việc văn phòng là đối tượng gặp phải tình trạng ngồi lâu bị tê chân phổ biến nhất. Do khi ngồi bất động trong một tư thế, hoạt động tuần hoàn bị tắc nghẽn khiến lượng máu lưu thông không đều. Nếu tình trạng lười vận động kéo dài sẽ gây ra các bệnh “nghề nghiệp” về xương khớp và thần kinh.

• Chấn thương: Một số chấn thương liên quan đến cột sống hoặc ống cổ chân có thể ảnh hưởng đến cảm giác lòng bàn chân. Nếu như chấn thương không được điều trị triệt để, dẫn đến viêm nhiễm sẽ làm tăng sự nhạy cảm của hệ thần kinh dẫn đến tê mỏi.

Nguyên nhân bệnh lý

• Bệnh tiểu đường: Bệnh nhân tiểu đường dễ bị tê mỏi tay chân, đặc biệt là khu vực ống khuyển và bàn chân. Cơn tê chân kèm ngứa ran và đau ở bàn chân cho thấy hoạt động chuyển hóa không diễn ra ổn định. Vì lượng đường trong máu cao có thể dẫn đến tổn thương dây thần kinh nên hiện tượng tê mỏi tay chân còn được gọi là bệnh thần kinh tiểu đường.

• Thoát vị đĩa đệm: Bệnh thoát vị đĩa đệm là căn bệnh xương khớp mãn tính có ảnh hưởng trực tiếp đến các chi liên quan như tay và chân. Khi đĩa đệm bị thoát vị có thể gây ra tình trạng chèn ép lên rễ dây thần kinh dẫn đến bị tê chân, cơn đau nhức lưng lan xuống chân. Nếu như không điều trị sớm, dây thần kinh chi phối hoạt động của chân bị tổn thương nặng có thể dẫn đến liệt chi.

• Hội chứng ống cổ chân: Thông thường hội chứng ống cổ chân sẽ hiếm gặp hơn hội chứng ống cổ tay. Nhưng đây cũng là nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng tê mỏi. Hội chứng này xảy ra khi dây thần kinh chạy xuống phía chân dọc theo hướng mắt cá chân và chạy vào lòng bàn chân bị nén, gây chèn ép hoặc tổn thương.

• Đau thần kinh tọa: Đau dây thần kinh tọa là một hội chứng kích thích dây thần kinh. Dây thần kinh tọa nối liền từ vị trí đốt sống đến hông, mông, đùi và bàn chân. Nếu một trong các dây này bị chèn ép lâu ngày sẽ gây ứ huyết hoặc tắc nghẽn lưu thông, từ đó hoạt động truyền dẫn khí huyết không được thuận lợi dễ dẫn đến hiện tượng bị tê mỏi.

• Bệnh động mạch ngoại biên: Ngồi lâu bị tê chân có thể là dấu hiệu của bệnh động mạch ngoại biên (PAD). Đây là nguyên nhân khiến cho hoạt động mạch máu ngoại biên ở chân, cánh tay và dạ dày bị thu hẹp, từ đó làm giảm lượng máu được bơm cũng như giảm lưu lượng máu. Trong đó chân là bộ phận dễ bị ảnh hưởng bởi PAD nhất. Biểu hiện ban đầu là cơn đau và chuột rút ở chân, nhưng đồng thời PAD thường biến mất sau vài phút nghỉ ngơi.

• Khối u: Khối u có thể là nguyên nhân gây ra hiện tượng tê bì chân và bàn chân khi chúng chèn ép lên mạch máu hoặc hệ thần kinh. Thường thì những khối u nang tăng trưởng lành tính, chúng sẽ tạo áp lực lên não, tủy sống và dẫn đến những tác nghẽn khi đưa máu huyết đến bàn chân. Áp lực này cũng là nguyên nhân hạn chế lưu lượng máu đến chân, bàn chân và gây tê.

• Đau cơ xơ hóa: Đau cơ xơ hóa là cơn đau mãn tính có thể gây đau nhức toàn thân, gây tê chân và ngứa ran lòng bàn chân. Phần lớn những người bị đau cơ xơ hóa thường sẽ xuất hiện các triệu chứng như cứng và đau không rõ lý do vào buổi sáng hoặc sau khi ng. Căn bệnh này cũng gây ra ảnh hưởng đến não bộ dẫn đến mất trí nhớ.

• Đa xơ cứng: Những người bị bệnh đa xơ cứng (MS) trải qua cảm giác tổn thương thần kinh gây tê tại một số khu vực nhỏ trên cơ thể hoặc ở toàn bộ chi. Tê chân là dấu hiệu ban đầu của MS, nhưng chúng cũng dễ bị nhầm lẫn với tê chân thông thường vì thường chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn.

• Đột quỵ hoặc cơn đột quỵ nhỏ: Nếu như bạn có biểu hiện hoa mắt, tim đập nhanh, tê bì tạm thời ở nhiều cơ quan khác cần phòng tránh nguy cơ xảy ra cơn đột quỵ hoặc đột quỵ nhỏ. Tình trạng này chủ yếu xảy ra ở những người có tiền sử tai biến, đột quỵ và người có huyết áp cao.
  

Phương pháp chẩn đoán và điều trị tê chân 

Tê chân không phải là một căn bệnh nguy hiểm, tuy nhiên cần loại trừ khả năng bạn đang có những biểu hiện bất thường kèm theo cho thấy đó là dấu hiệu bệnh lý. Nếu có những biểu hiện nghi ngờ, bạn nên tiến hành thăm khám và xét nghiệm để nhận được hỗ trợ chẩn đoán sớm:

Chẩn đoán – Xét nghiệm

Ban đầu bệnh nhân sẽ được bác sĩ thăm khám lâm sàng và trình bày về bệnh sử, cũng như những căn bệnh có liên quan có thể di truyền từ gia đình. Tiếp theo bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh tiến hành một số xét nghiệm sau nếu như nghi ngờ khả năng tê chân do bệnh gây ra:

• Điện cơ để đo lường vận động của cơ bắp.
• Chụp công hưởng từ MRI.
• Chụp cắt lớp vi tính CT Scan.
• Chụp X-quang.

Chữa tê chân bằng thuốc

Cần hiểu rằng tê chân không phải là bệnh nên bạn không nên sử dụng thuốc uống, thuốc bôi giảm đau một cách tùy tiện. Sau khi thăm khám, chỉ những trường hợp được xác định do bệnh mới được chỉ định sử dụng thuốc nếu cần thiết. Những loại thuốc điều trị tình trạng bị tê chân lâu ngày bao gồm:

• Thuốc corticosteroid: Nhóm thuốc có tác dụng chính là giảm viêm, giảm tê chân do bệnh đa xơ cứng (MS).
• Thuốc Gabapentin và pregabalin: Thường được dùng cho người bị bệnh thần kinh biến chứng từ tiểu đường, bệnh nhân đau cơ xơ hóa, đa xơ cứng.
• Thuốc chống trầm cảm: Bao gồm các nhóm thuốc điều trị tê chân do đau cơ xơ hóa như duloxetine và milnacipran.

Những nhóm thuốc trên được kê đơn sau khi bác sĩ đã nắm rõ tình hình bệnh của bạn. Song song với điều trị bằng thuốc, bác sĩ cũng sẽ hướng dẫn người bệnh cách tập luyện, nghỉ ngơi và bổ sung dinh dưỡng để kịp thời đối phó với cơn tê mỏi.

Lưu ý để cải thiện tình trạng ngồi lâu bị tê chân

Thói quen sinh hoạt và làm việc hàng ngày có thể sẽ ảnh hưởng đến chức năng các chi, cũng như hoạt động lưu thông máu dọc cơ thể. Do đó nếu người bệnh nhận thấy cơn tê chân ập đến thường xuyên khi làm việc, nên lưu ý thay đổi những thói quen lành mạnh sau:

Làm việc kết hợp nghỉ ngơi

Bạn nên hạn chế đứng lâu trong một tư thế, bạn nên dành thời gian để thư giãn và nghỉ ngơi sau khoảng 2 tiếng làm việc. Có thể thư giãn bằng cách đi lấy nước, hoặc đi vệ sinh, vận động co duỗi chân tay để máu huyết lưu thông, các dây thần kinh cũng được giải tỏa căng thẳng. Hãy đảm bảo bạn được ngủ đủ giấc và có thời gian nghỉ trưa, nếu thiếu ngủ sẽ làm cho tình trạng tê ở chân nặng nề hơn. Việc nghỉ ngơi khi bạn cảm thấy mệt sẽ giúp các cơ quan được thả lỏng và cân bằng lại.

Chọn những bộ trang phục phù hợp

Nếu như bạn phải ngồi hoặc đứng lâu làm việc, nên mặc những bộ trang phục thoải mái. Đồng thời giảm bớt các “phụ kiện” như dây nịt, quần lót, vớ,… để việc lưu thông máu dễ dàng hơn. Việc mặc quần chật bó ngồi làm việc cũng có thể là nguyên nhân khiến bạn ngồi lâu bị tê chân.  Ngoài ra cũng nên hạn chế mang giày cao gót, giày kích cỡ nhỏ gây đau và tắc nghẽn máu đến các ngón chân.

Tăng cường luyện tập thể dục

Cách tốt nhất để tăng cường sức khỏe, phòng bệnh xương khớp là luyện tập thể dục, thể thao. Rèn luyện thân thể và sự dẻo dai của đôi chân bằng các môn thể dục vừa sức như yoga, đi bộ, bơi lội, đạp xe, thiền, aerobic, pilates,… sẽ giúp bạn thúc đẩy máu huyết đi đến các cơ quan, từ đó giúp làm căng giãn cơ bắp, giảm tê bì chi dưới. Trong thời gian làm việc bạn cũng có thể thực hiện các động tác phối hợp vận động cổ chân phối hợp, chạy tại chỗ,…

Bổ sung dinh dưỡng đủ chất

Trước tiên bạn cần đảm bảo mình có một nền tảng dinh dưỡng tốt để cơ thể không bị thiếu máu, từ đó mới có thể cung cấp đủ máu đến các chi. Những dưỡng chất bạn cần bổ sung là các loại vitamin và khoáng chất như vitamin B1 – B6 – B12 – D, canxi, magie, kali, sắt, acid folic, chúng thường có trong thịt tươi, cá biển, rau xanh, trái cây,… Ngoài ra cũng cần kieng tuyệt đối các loại chất kích thích, uống rượu bia, hút thuốc lá; không ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn đóng hộp, đồ ăn nhanh,….

Thăm khám – kiểm tra sức khỏe định kỳ

Tê chân, tê tay là những biểu hiện thường gặp, nhưng không đồng nghĩa với việc bạn có thể chủ quan trước chúng. Bạn nên chủ động thăm khám và kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các nguy cơ thoái hóa xương khớp. Đặc biệt là với những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh xương khớp như người làm việc văn phòng, người thường xuyên lao động nặng, bệnh nhân tiểu đường,….

Tình trạng ngồi lâu bị tê chân có thể phát sinh từ những tắc nghẽn lành tính, hoặc là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm. Nếu nhận thấy chân thường xuyên tê mỏi, kèm theo những triệu chứng bất thường được đề cập trong bài viết. Bạn cần thăm khám bác sĩ để nhận được hướng dẫn điều trị đúng hướng. Can thiệp sớm trước những bất thường sẽ phòng tránh được các biến chứng ảnh hưởng đến vận động và sinh hoạt.

Xem thêm: Tìm hiểu về phác đồ điều trị HP theo Bộ Y tế