Chấn thương, viêm nhiễm vùng hậu môn trực tràng, táo bón, viêm xơ cơ thắt trong hậu môn… là các nguyên nhân gây nứt kẽ hậu môn. Vậy triệu chứng của bệnh này là gì? Cách điều trị nứt kẽ hậu môn như thế nào? Những thông tin dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp được vấn đề trên.
I/ Tổng quan về bệnh nứt kẽ hậu môn
Nắm rõ các thông tin về bệnh nứt kẽ hậu môn sẽ giúp bệnh nhân chủ động hơn trong việc điều trị và phòng ngừa bệnh.
Nứt kẽ hậu môn là gì?
Nứt kẽ hậu môn hay nứt hậu môn xảy ra khi lớp niêm mạc ở hậu môn có vết rách gây đau, thậm chí có thể khiến chảy máu. Đây được xem là một trong những bệnh lý phổ biến gây đau rát hậu môn. Vì vậy bất cứ ai cũng có thể bị nứt kẽ hậu môn. Tuy nhiên, người ở độ tuổi trung niên sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với những người khác. Thông thường, bệnh sẽ tự khỏi khoảng vài tuần sau đó nếu tình trạng táo bón được cải thiện. Nhưng cũng có những trường hợp bệnh sẽ chuyển sang mãn tính và cần được điều trị bằng phẫu thuật.
Nguyên nhân
Bệnh nứt kẽ hậu môn do nhiều nguyên nhân gây ra. Sau đây là một số nguyên nhân gây bệnh chủ yếu:
- Chấn thương vùng hậu môn hoặc ống hậu môn: Kích thước phân quá lớn hoặc cứng, sau cắt mổ trĩ bị hẹp hậu môn hoặc sau khi rặn sinh có thể khiến cho ống hậu môn bị tổn thương, rách và gây đau.
- Vùng hậu môn trực tràng bị viêm nhiễm: Nếu bị viêm trực tràng, các tế bào bị viêm sẽ sản sinh ra các men có tác dụng phân hủy chất keo. Tình trạng này sẽ khiến cho sức bền tổ chức bị giảm, vết nứt dễ xuất hiện khi có sự căng dãn. Đặc biệt, nếu có phân rắn đi qua vị trí này có thể làm rách lớp niêm mạc hậu môn. Hệ quả là tạo nên các ổ loét.
- Do thiếu máu tại chỗ, khiến các vết loét xuất hiện ở niêm mạc hậu môn không thể lành lại được. Tình trạng này còn được gọi với cái tên là loét thiếu máu.
- Viêm xơ cơ thắt bên trong hậu môn: Tình trạng cơ thắt hậu môn phì đại, làm tăng trương lực và thực hiện co thắt với lực mạnh sẽ làm cho các vết loét không lành lại được. Từ đó gây bệnh nứt kẽ hậu môn.
- HIV, giang mai, lao hậu môn trực tràng.
- Mắc bệnh Crohn, ung thư hậu môn trực tràng, các bệnh viêm đại tràng khác.
Ngoài ra, yếu tố cơ địa, bị táo bón phải rặn nhiều khi đi đại tiện, quan hệ tình dục bằng đường hậu môn… cũng có thể gây nứt hậu môn. Hãy trao đổi với bác sĩ để được cung cấp thêm thông tin về vấn đề này.
Triệu chứng bệnh nứt kẽ hậu môn
Nếu bị nứt kẽ hậu môn, bệnh nhân thường có các triệu chứng sau đây:
- Đau vùng hậu môn. Cơn đau diễn ra rất dữ dội và có cảm giác nóng rát trong hoặc sau khi đi đại tiện. Bệnh nhân có thể cảm thấy đau kéo dài cả vài giờ đồng hồ sau đó.
- Cơn đau trải qua 3 giai đoạn: Trong quá trình đại tiện, khối phân bắt đầu đi qua hậu môn; sau vài phút sẽ thấy hết đau; cơn đau đột ngột tăng lên dữ dội rồi lại hết đau một cách đột ngột.
- Bệnh nhân sợ đi đại tiện, cơ thể xanh xao, mất ngủ. Điều này gây ảnh hưởng xấu đến cả mặt thể chất và tinh thần của bệnh nhân.
- Phân hoặc giấy vệ sinh bị dính máu đỏ tươi.
- Có cảm giác khó chịu, ngứa ngáy xung quanh hậu môn.
- Tại vị trí gần với vết nứt, thường xuất hiện da thừa và nhú ra ngoài hậu môn phì đại.
- Nếu quan sát kỹ, có thể thấy được vết rách trên da quanh hậu môn.
Bên cạnh những triệu chứng đã được đề cập, tùy vào cơ địa và mức độ bệnh mà bệnh nhân có thể gặp phải các biểu hiện khác. Thêm vào đó, những triệu chứng bệnh nứt kẽ hậu môn thường giống với bệnh trĩ. Do đó, tốt nhất là nên đi khám để được chỉ định cách điều trị chính xác khi thấy cơ thể có những biểu hiện bất thường.
Ai có nguy cơ cao bị nứt kẽ hậu môn?
- Trẻ em: Có không ít trẻ nhỏ bị bệnh nứt kẽ hậu môn trong những năm đầu đời mà không r
õ nguyên nhân. - Người có chế độ ăn uống phi khoa học, sử dụng nhiều thực phẩm chế biến sẵn, ít chất xơ, thức ăn có lượng chất béo bão hòa lớn.
- Mắc bệnh Crohn.
- Phụ nữ sau sinh: Nhiều phụ nữ bị nứt kẽ hậu môn sau sinh do chế độ ăn uống quá kiêng khem gây nên tình trạng táo bón.
- Người cao tuổi: Lưu lượng máu được đẩy đến để nuôi niêm mạc hậu môn bị giảm sút khiến quá trình tưới máu vùng hậu môn trực tràng thiếu hụt là một nguyên nhân khiến người già bị nứt hậu môn.
- Vận động ít, làm các công việc đòi hỏi đứng hoặc ngồi nhiều.
- Táo bón làm cho bệnh nhân phải rặn nhiều, phân quá cứng dẫn đến tổn thương niêm mạc hậu môn.
Biến chứng
Nếu để tình trạng nứt kẽ hậu môn diễn tiến trong thời gian dài, nó có thể gây ra các biến chứng sau:
- Bệnh chuyển sang mạn tính: Nếu bị nứt kẽ hậu môn trong thời gian 6 tuần mà không khỏi, nó sẽ chuyển sang mạn tính.
- Nứt hậu môn tái phát.
- Vết nứt bị lan vào cơ vòng hậu môn khiến chúng khó lành. Trong trường hợp này cần phải điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.
II/ Chẩn đoán và điều trị bệnh nứt kẽ hậu môn
Nứt kẽ hậu môn được chẩn đoán và điều trị bằng các biện pháp sau đây:
Các biện pháp chẩn đoán nứt kẽ hậu môn
*) Khám lâm sàng:
Với phương pháp này, các bác sĩ sẽ khám hậu môn cho bệnh nhân. Đưa ngón tay vào hậu môn thấy khó vì sự co thắt của cơ thắt, nhiều trường hợp thấy xơ cứng. Đôi khi bác sĩ chỉ cần yêu cầu bệnh nhân rặn sẽ thấy ngay được các biểu hiện báo hiệu vị trí vết loét như bờ dưới vết loét, búi trĩ xơ hóa, da thừa. Thông qua bước quan sát này có thể phân biệt được vết loét đó là mới hay cũ.
Tuy nhiên, khi khám lâm sàng cũng cần phân biệt được bệnh nứt hậu môn với các bệnh khác như đau trực tràng, đau vùng xương cụt, viêm quanh hậu môn trực tràng, viêm hóc Morgani. Đặc biệt, cần phải phân biệt nứt hậu môn với các vết loét do bệnh lây truyền qua đường tình dục gây ra.
*) Xét nghiệm:
Việc thực hiện các xét nghiệm sẽ giúp bác sĩ xác định được nguyên nhân gây bệnh. Đồng thời, có thể loại trừ được các bệnh khác như ung thư trực tràng, viêm loét trực tràng… Các biện pháp xét nghiệm thường được chỉ định bao gồm:
- Nội soi trực tràng: Xét nghiệm này thường được chỉ định cho những đối tượng dưới tuổi 50, không có yếu tố nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng hoặc bệnh lý về ruột non.
- Đo áp lực hậu môn: Xét nghiệm này được thực hiện nhằm mục đích đánh giá trương lực cơ thắt hậu môn. Bên cạnh đó, nó cũng có thể đo được độ nhạy cảm cũng như chức năng của trực tràng.
- Thực hiện nội soi đại tràng: Được tiến hành phối hợp với những trường hợp trên tuổi 50, điều này cho phép bác sĩ có thể khảo sát toàn bộ đại tràng để phát hiện được các dấu hiệu bất thường.
Điều trị bệnh nứt kẽ hậu môn
Thông thường, nếu bệnh nhân khắc phục được chứng táo bón hoặc tiêu chảy, bệnh nứt kẽ hậu môn sẽ lành trong khoảng vài tuần. Nhưng sau khoảng 6 – 8 tuần mà bệnh vẫn không khỏi, bệnh nhân có thể được điều trị bằng thuốc, thậm chí là phẫu thuật. Cụ thể như sau:
- Các loại thuốc làm mềm phân để dễ đi đại tiện.
- Thuốc kem: Anusol-HC, oxit kẽm… những loại thuốc này có tác dụng làm giảm cảm giác khó chịu cho bệnh nhân, ngay cả khi chỉ là một vết nứt nhẹ.
- Thuốc chẹn kênh calci: Diltiazem, nifedipin… Chúng được dùng ở dạng uống hoặc được nghiền nát để bôi và vết nứt trên hậu môn. Nó có tác dụng hỗ trợ làm giãn cơ thắt.
Bên cạnh đó, bệnh nhân cần phải thay đổi chế độ ăn uống cho phù hợp. Cần bổ sung thêm nhiều chất xơ, uống nhiều nước, vận động, tập thể dục thể thao thường xuyên. Ngoài ra, hãy ngâm hậu môn với nước ấm khoảng 15 – 20 phút để cơ thắt thư giãn, giúp mau lành bệnh. Bệnh nhân cũng không nên dùng xà phòng để rửa hậu môn vì nó dễ gây kích ứng cho da.
*) Phẫu thuật chữa nứt kẽ hậu môn:
Trong trường hợp áp dụng các biện pháp điều trị nội khoa không đem đến hiệu quả, bệnh nhân cần phải phẫu thuật. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 20% người bệnh phải tiến hành điều trị bằng phương pháp này.
Những phương pháp phẫu thuật chữa nứt hậu môn được áp dụng phổ biến bao gồm:
- Nong hậu môn: Phương pháp này có tác dụng ngăn chặn lỗ hậu môn bị chít hẹp, được tiến hành sau khi gây mê. Hậu môn sẽ được nong ra dần dần trong quá trình tiến hành thủ thuật.
- Phẫu thuật mở cơ thắt trong.
- Vết nứt được cắt bỏ rồi khâu lại.
- Phối hợp giữa cắt bỏ vết nứt, đồng thời mở cơ thắt trong.
- Tiến hành mở cơ thắt trong bằng cách sử dụng hóa chất: Các chất được dùng trong trường hợp này bao gồm botulinum A hoặc nitroglycerin. Chúng có tác dụng gây liệt tạm thời cơ thắt trong để làm cho vết nứt kẽ hậu môn được lành lại. Tuy nhiên, bệnh nhân sẽ thấy nhức đầu khi áp dụng phương pháp này.
Phẫu thuật được chỉ định cho các trường hợp sau:
- Có vết nứt hậu môn mới: Được điều trị bằng phương pháp nong hậu môn.
- Nếu là vết nứt kẽ hậu môn cũ: Chỉ định cắt bỏ vết nứt, mở cơ thắt bằng phẫu thuật hoặc hóa chất.
III/ Các biện pháp phòng ngừa bệnh nứt kẽ hậu môn
Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh cho bản thân, các bạn có thể tham khảo và áp dụng các biện pháp sau đây:
- Không nhịn đi đại tiện, tập thói quen đi đại tiện thường xuyên và có giờ giấc cụ thể.
- Sau khi đại tiện, hãy vệ sinh sạch sẽ. Nên rửa sạch bằng nước và lau thật khô bằng khăn sạch. Tránh dùng các loại khăn giấy có mùi thơm để lau, điều này có thể khiến hậu môn bị viêm nhiễm.
- Nếu bị táo bón, không dùng sức để rặn mà nên dùng nước ấm để thụt tháo phân. Đồng thời có thể sử dụng thêm các loại trà trị táo bón để khắc phục tình trạng này.
- Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý. Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây tươi, nhất là củ cải, khoai môn, khoai lang…
- Hạn chế hoặc tránh sử dụng thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn, cay nóng. Không nên dùng nhiều rượu bia, các chất kích thích.
- Uống nhiều nước. Nếu có thể, nên bổ sung các loại nước ép rau củ, hoa quả… Các thức uống này sẽ giúp kích thích nhu động ruột, làm mềm phân. Do đó, bệnh nhân sẽ đi đại tiện dễ dàng hơn.
- Hãy đi khám và điều trị sớm nếu thấy xuất hiện các biểu hiện của bệnh viêm loét đại tràng, viêm hậu môn.
- Thường xuyên tập luyện tập thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe.
- Nếu làm các công việc đòi hỏi ngồi hoặc đứng nhiều, nên dành thời gian thư giãn, vận động.
Trên đây là các thông tin mang tính chất tham khảo về bệnh nứt kẽ hậu môn và cách điều trị. Tuy bệnh không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng chúng lại gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày. Do đó, nắm rõ các thông tin về bệnh nứt hậu môn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc điều trị và phòng ngừa.
ThuocDanToc.vn không đưa ra bất kì lời khuyên, tham vấn, chẩn đoán y khoa.