Tên kĩ thuật y tế: hCG – Human Chorionic Gonadotropin

Tên kĩ thuật y tế: hCG – Human Chorionic Gonadotropin

Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Máu hoặc nước tiểu

Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Máu hoặc nước tiểu

Công cụ tính ngày dự sinh

28 ngày

Tìm hiểu chung

Xét nghiệm hCG là gì?

Xét nghiệm hCG hay xét nghiệm beta hCG là xét nghiệm được thực hiện để kiểm tra nồng độ hCG trong máu hoặc nước tiểu. Hormone hCG là hormone được tạo thành từ nhau thai sau khi trứng được thụ tinh và làm tổ.

Beta hCG là gì? HCG gồm hai tiểu đơn vị là alpha và beta. Do đơn vị alpha giống với chuỗi alpha của FSH và LH nên chỉ có tiểu đơn vị beta mới đặc hiệu cho HCG. Và do đó, định lượng nồng độ beta HCG trở thành cơ sở cho định lượng HCG.

Xét nghiệm hCG có thể được thực hiện để xem người phụ nữ có mang thai hay không hoặc là một phần của xét nghiệm tầm soát dị tật bẩm sinh.

Hormone hCG bất thường cũng có thể là do một số khối u, đặc biệt là các u xuất phát từ trứng hoặc tinh trùng (u tế bào mầm). Ngoài phụ nữ mang thai, xét nghiệm hCG cũng thường được thực hiện với những trường hợp có:

• Khối tăng sinh bất thường trong tử cung
• Thai trứng (thai trứng là tình trạng mà sau khi trứng thụ tinh, thay vì phát triển thành một phôi thai bình thường với các thành phần phụ tương đồng gồm túi ối, nhau, gai nhau… thì trứng chỉ có thể phát triển thành một nang khiến cho phần gai nhau dần thoái hóa, sưng to lên và làm thành những túi dịch dính chùm như trứng ếch)
• Ung thư tử cung (u biểu mô của màng đệm-màng được tạo thành từ lớp tế bào ngoài của phôi).

Nhiều xét nghiệm hCG có thể được tiến hành sau khi bị sảy thai để chắc chắn rằng bạn không bị thai trứng. Ở nam giới, bác sĩ có thể đo nồng độ hCG để giúp tìm ung thư tinh hoàn.

HCG trong thai kỳ: Khi nào xuất hiện hormone hCG?

Trong vòng 9 ngày sau khi trứng được thụ tinh với tinh trùng tại vòi trứng, trứng sẽ di chuyển xuống theo vòi trứng đến tử cung và làm tổ trong thành tử cung. Một khi trứng đã làm tổ, nhau thai phát triển sẽ tiết ra hCG vào máu. Một phần lượng hCG sẽ được thải qua nước tiểu. HCG có thể được tìm thấy trong máu trước khi phát hiện trễ kinh, khá sớm vào khoảng 6 ngày sau làm tổ.

Xét nghiệm hCG là gì?

Xét nghiệm hCG hay xét nghiệm beta hCG là xét nghiệm được thực hiện để kiểm tra nồng độ hCG trong máu hoặc nước tiểu. Hormone hCG là hormone được tạo thành từ nhau thai sau khi trứng được thụ tinh và làm tổ.

Beta hCG là gì? HCG gồm hai tiểu đơn vị là alpha và beta. Do đơn vị alpha giống với chuỗi alpha của FSH và LH nên chỉ có tiểu đơn vị beta mới đặc hiệu cho HCG. Và do đó, định lượng nồng độ beta HCG trở thành cơ sở cho định lượng HCG.

Xét nghiệm hCG có thể được thực hiện để xem người phụ nữ có mang thai hay không hoặc là một phần của xét nghiệm tầm soát dị tật bẩm sinh.

Hormone hCG bất thường cũng có thể là do một số khối u, đặc biệt là các u xuất phát từ trứng hoặc tinh trùng (u tế bào mầm). Ngoài phụ nữ mang thai, xét nghiệm hCG cũng thường được thực hiện với những trường hợp có:

• Khối tăng sinh bất thường trong tử cung
• Thai trứng (thai trứng là tình trạng mà sau khi trứng thụ tinh, thay vì phát triển thành một phôi thai bình thường với các thành phần phụ tương đồng gồm túi ối, nhau, gai nhau… thì trứng chỉ có thể phát triển thành một nang khiến cho phần gai nhau dần thoái hóa, sưng to lên và làm thành những túi dịch dính chùm như trứng ếch)
• Ung thư tử cung (u biểu mô của màng đệm-màng được tạo thành từ lớp tế bào ngoài của phôi).

Nhiều xét nghiệm hCG có thể được tiến hành sau khi bị sảy thai để chắc chắn rằng bạn không bị thai trứng. Ở nam giới, bác sĩ có thể đo nồng độ hCG để giúp tìm ung thư tinh hoàn.

HCG trong thai kỳ: Khi nào xuất hiện hormone hCG?

Trong vòng 9 ngày sau khi trứng được thụ tinh với tinh trùng tại vòi trứng, trứng sẽ di chuyển xuống theo vòi trứng đến tử cung và làm tổ trong thành tử cung. Một khi trứng đã làm tổ, nhau thai phát triển sẽ tiết ra hCG vào máu. Một phần lượng hCG sẽ được thải qua nước tiểu. HCG có thể được tìm thấy trong máu trước khi phát hiện trễ kinh, khá sớm vào khoảng 6 ngày sau làm tổ.

HCG giúp duy trì thai kỳ và ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé (thai nhi). Nồng độ hCG tăng cao trong 14 đến 16 tuần lễ đầu tiên sau kỳ kinh cuối, đạt đỉnh xung quanh tuần thứ 14 và sau đó giảm dần. Lượng hCG tăng sớm trong thai kỳ có thể cho biết nhiều điều về thai kỳ và sức khỏe của bé. Ngay sau sinh, hCG sẽ không còn được tìm thấy trong máu.

HCG sẽ được phóng thích nhiều hơn nếu bạn mang đa thai, chẳng hạn như sinh đôi hoặc sinh ba. HCG được giải phóng ít hơn nếu trứng được thụ tinh làm tổ ngoài tử cung, ví dụ như trong vòi trứng.

Mục đích khi thực hiện xét nghiệm hCG

• Xác định có thai hay không
• Phát hiện thai ngoài tử cung
• Phát hiện và điều trị thai trứng
• Phát hiện nguy cơ dị tật bẩm sinh như hội chứng Down. Xét nghiệm này được dùng phối hợp với các xét nghiệm khác
• Phát hiện các loại ung thư xuất phát từ trứng hay tinh trùng (gọi là u tế bào mầm), chẳng hạn như ung thư buồng trứng hoặc tinh hoàn. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể tiến hành xét nghiệm alpha-fetoprotein cùng với hCG.

HCG giúp duy trì thai kỳ và ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé (thai nhi). Nồng độ hCG tăng cao trong 14 đến 16 tuần lễ đầu tiên sau kỳ kinh cuối, đạt đỉnh xung quanh tuần thứ 14 và sau đó giảm dần. Lượng hCG tăng sớm trong thai kỳ có thể cho biết nhiều điều về thai kỳ và sức khỏe của bé. Ngay sau sinh, hCG sẽ không còn được tìm thấy trong máu.

HCG sẽ được phóng thích nhiều hơn nếu bạn mang đa thai, chẳng hạn như sinh đôi hoặc sinh ba. HCG được giải phóng ít hơn nếu trứng được thụ tinh làm tổ ngoài tử cung, ví dụ như trong vòi trứng.

Mục đích khi thực hiện xét nghiệm hCG

• Xác định có thai hay không
• Phát hiện thai ngoài tử cung
• Phát hiện và điều trị thai trứng
• Phát hiện nguy cơ dị tật bẩm sinh như hội chứng Down. Xét nghiệm này được dùng phối hợp với các xét nghiệm khác
• Phát hiện các loại ung thư xuất phát từ trứng hay tinh trùng (gọi là u tế bào mầm), chẳng hạn như ung thư buồng trứng hoặc tinh hoàn. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể tiến hành xét nghiệm alpha-fetoprotein cùng với hCG.

Điều cần thận trọng

Xét nghiệm máu tìm hCG thường chính xác hơn xét nghiệm nước tiểu. Nếu nghi ngờ có thai nhưng kết quả xét nghiệm nước tiểu âm tính, bạn có thể tiến hành xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nước tiểu lại sau một tuần.

Xét nghiệm máu tìm hCG thường chính xác hơn xét nghiệm nước tiểu. Nếu nghi ngờ có thai nhưng kết quả xét nghiệm nước tiểu âm tính, bạn có thể tiến hành xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nước tiểu lại sau một tuần.

Chỉ số hCG có thể vẫn còn cao đến 4 tuần sau sảy thai hoặc phá thai

Kết quả xét nghiệm hCG bình thường không loại trừ được khả năng có khối u trong tử cung, buồng trứng hoặc tinh hoàn. HCG chỉ là một phần của đánh giá tổng quát khi nghi ngờ khối u.

Kiểm tra nồng độ hCG trong máu thường được đi kèm trong bộ ba hoặc bộ bốn xét nghiệm tầm soát huyết thanh.

Chỉ số hCG có thể vẫn còn cao đến 4 tuần sau sảy thai hoặc phá thai

Kết quả xét nghiệm hCG bình thường không loại trừ được khả năng có khối u trong tử cung, buồng trứng hoặc tinh hoàn. HCG chỉ là một phần của đánh giá tổng quát khi nghi ngờ khối u.

Kiểm tra nồng độ hCG trong máu thường được đi kèm trong bộ ba hoặc bộ bốn xét nghiệm tầm soát huyết thanh.

Quy trình thực hiện

Chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm hCG? Xét nghiệm beta hCG có phải nhịn ăn?

Buổi sáng là thời điểm tốt nhất để lấy máu làm xét nghiệm. Nếu ăn sáng trước khi lấy máu, kết quả thường không chính xác. Do đó, tốt nhất, bạn nên nhịn ăn sáng trước khi lấy máu. Ngoài ra, bạn không cần phải làm gì trước khi tiến hành thủ thuật.

Nếu xét nghiệm nước tiểu thì mẫu nước tiểu đầu tiên trong ngày thường là tốt nhất bởi vì nó có nồng độ hCG cao nhất. Mẫu nước tiểu được lấy ít nhất 4 giờ sau lần đi tiểu cuối cùng của bạn cũng có có lượng hCG cao.

Quy trình thực hiện xét nghiệm hCG như thế nào?

Hormone hCG có thể được đo từ mẫu máu hoặc nước tiểu.

Lấy máu

Bác sĩ sẽ làm sạch một vùng nhỏ trên cánh tay hoặc khuỷu tay bằng một miếng gòn sát khuẩn hoặc miếng gòn tẩm cồn. Trong một vài trường hợp, bác sĩ sẽ quấn dải băng đàn hồi xung quanh phần trên cánh tay để làm tăng lưu lượng máu. Điều này làm cho việc rút máu từ tĩnh mạch được dễ dàng hơn.

Sau đó, bác sĩ sẽ đâm kim vào tĩnh mạch ở cánh tay. Ống đựng máu sẽ được gắn ở đầu còn lại của kim. Khi đã rút đủ máu, bác sĩ sẽ lấy kim ra. Sau đó bác sĩ sẽ chặn một miếng gòn hoặc gạc lên để cầm máu tại vị trí đâm kim trên da.

Lấy nước tiểu

Nếu có thể, hãy lấy mẫu nước tiểu đầu tiên trong ngày (mẫu này thường có nồng độ hCG cao nhất).

Đặt lọ chứa vào giữa dòng nước tiểu và lấy khoảng 60 ml nước tiểu. Đừng chạm miệng lọ chứa vào vùng sinh dục và đừng để giấy vệ sinh, lông mu, phân hoặc các vật ngoại lai khác nhiễm vào mẫu nước tiểu.

Bạn hãy cẩn thận đậy nắp lọ chứa lại và đem đến phòng thí nghiệm. Nếu lấy nước tiểu ở nhà và không thể đem đến phòng khám trong vòng một giờ thì hãy bỏ vào trong tủ lạnh.

Chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm hCG? Xét nghiệm beta hCG có phải nhịn ăn?

Buổi sáng là thời điểm tốt nhất để lấy máu làm xét nghiệm. Nếu ăn sáng trước khi lấy máu, kết quả thường không chính xác. Do đó, tốt nhất, bạn nên nhịn ăn sáng trước khi lấy máu. Ngoài ra, bạn không cần phải làm gì trước khi tiến hành thủ thuật.

Nếu xét nghiệm nước tiểu thì mẫu nước tiểu đầu tiên trong ngày thường là tốt nhất bởi vì nó có nồng độ hCG cao nhất. Mẫu nước tiểu được lấy ít nhất 4 giờ sau lần đi tiểu cuối cùng của bạn cũng có có lượng hCG cao.

Quy trình thực hiện xét nghiệm hCG như thế nào?

Hormone hCG có thể được đo từ mẫu máu hoặc nước tiểu.

Lấy máu

Bác sĩ sẽ làm sạch một vùng nhỏ trên cánh tay hoặc khuỷu tay bằng một miếng gòn sát khuẩn hoặc miếng gòn tẩm cồn. Trong một vài trường hợp, bác sĩ sẽ quấn dải băng đàn hồi xung quanh phần trên cánh tay để làm tăng lưu lượng máu. Điều này làm cho việc rút máu từ tĩnh mạch được dễ dàng hơn.

Sau đó, bác sĩ sẽ đâm kim vào tĩnh mạch ở cánh tay. Ống đựng máu sẽ được gắn ở đầu còn lại của kim. Khi đã rút đủ máu, bác sĩ sẽ lấy kim ra. Sau đó bác sĩ sẽ chặn một miếng gòn hoặc gạc lên để cầm máu tại vị trí đâm kim trên da.

Lấy nước tiểu

Nếu có thể, hãy lấy mẫu nước tiểu đầu tiên trong ngày (mẫu này thường có nồng độ hCG cao nhất).

Đặt lọ chứa vào giữa dòng nước tiểu và lấy khoảng 60 ml nước tiểu. Đừng chạm miệng lọ chứa vào vùng sinh dục và đừng để giấy vệ sinh, lông mu, phân hoặc các vật ngoại lai khác nhiễm vào mẫu nước tiểu.

Bạn hãy cẩn thận đậy nắp lọ chứa lại và đem đến phòng thí nghiệm. Nếu lấy nước tiểu ở nhà và không thể đem đến phòng khám trong vòng một giờ thì hãy bỏ vào trong tủ lạnh.

Hướng dẫn đọc kết quả

Kết quả xét nghiệm beta hCG bình thường

Giá trị bình thường được liệt kê ở đây – gọi là khoảng tham chiếu – chỉ có giá trị hướng dẫn. Các khoảng tham chiếu này thay đổi tùy theo cơ sở y tế:

Nồng độ hCG trong máu:

• Nam giới và phụ nữ không mang thai: Nhỏ hơn 5 đơn vị quốc tế trên lít (IU/l);
• Phụ nữ mang thai 1 tuần (khoảng 3 tuần sau kỳ kinh chót): 5–50 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 2 tuần (khoảng 4 tuần sau kỳ kinh chót): 50–500 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 3 tuần (khoảng 5 tuần sau kỳ kinh chót): 100–10,000 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 4 tuần (khoảng 6 tuần sau kỳ kinh chót): 1080–30,000 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 6-8 tuần (khoảng 8-10 tuần sau kỳ kinh chót): 3500–115,000 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 12 tuần (khoảng 14 tuần sau kỳ kinh chót): 12,000–270,000 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 13-16 tuần (khoảng 15-18 tuần sau kỳ kinh chót): Lên đến 200,000 IU/l.

Nồng độ hCG nước tiểu:

• Nam giới: không (âm tính)
• Phụ nữ không mang thai: không (âm tính)
• Phụ nữ mang thai: phát hiện (dương tính)

Kết quả xét nghiệm beta hCG cao

Khi bạn đang mang thai, nồng độ hCG tăng rất cao cho thấy bạn có thể mang đa thai (ví dụ như sinh đôi hoặc sinh ba), thai trứng, hội chứng Down hoặc là bạn mang thai sớm hơn so với ước tính của bạn theo kỳ kinh cuối.

Ở nam giới hoặc phụ nữ không mang thai, nồng độ hCG cao có thể cho thấy có khối u ung thư hoặc khối u lành tính có nguồn gốc từ tinh trùng hoặc tế bào trứng (gọi là u tế bào mầm), chẳng hạn như u buồng trứng hoặc tinh hoàn. Điều này cũng có thể gặp trong một số loại ung thư, ví dụ như ung thư dạ dày, tụy, ruột già, phổi hoặc gan.

Kết quả xét nghiệm beta hCG thấp

Nếu bạn đang mang thai, nồng độ hCG thấp có thể có nghĩa là thai ngoài tử cung, thai chết lưu hoặc bạn không đang trong giai đoạn sớm hơn của thai kỳ so với dự tính bằng kỳ kinh cuối.

Nếu bạn đang mang thai, nồng độ hCG giảm bất thường có nhiều khả năng là sẩy thai.

Khoảng giá trị bình thường của kỹ thuật y tế này có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.

Kết quả xét nghiệm beta hCG bình thường

Giá trị bình thường được liệt kê ở đây – gọi là khoảng tham chiếu – chỉ có giá trị hướng dẫn. Các khoảng tham chiếu này thay đổi tùy theo cơ sở y tế:

Nồng độ hCG trong máu:

• Nam giới và phụ nữ không mang thai: Nhỏ hơn 5 đơn vị quốc tế trên lít (IU/l);
• Phụ nữ mang thai 1 tuần (khoảng 3 tuần sau kỳ kinh chót): 5–50 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 2 tuần (khoảng 4 tuần sau kỳ kinh chót): 50–500 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 3 tuần (khoảng 5 tuần sau kỳ kinh chót): 100–10,000 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 4 tuần (khoảng 6 tuần sau kỳ kinh chót): 1080–30,000 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 6-8 tuần (khoảng 8-10 tuần sau kỳ kinh chót): 3500–115,000 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 12 tuần (khoảng 14 tuần sau kỳ kinh chót): 12,000–270,000 IU/l;
• Phụ nữ mang thai 13-16 tuần (khoảng 15-18 tuần sau kỳ kinh chót): Lên đến 200,000 IU/l.

Nồng độ hCG nước tiểu:

• Nam giới: không (âm tính)
• Phụ nữ không mang thai: không (âm tính)
• Phụ nữ mang thai: phát hiện (dương tính)

Kết quả xét nghiệm beta hCG cao

Khi bạn đang mang thai, nồng độ hCG tăng rất cao cho thấy bạn có thể mang đa thai (ví dụ như sinh đôi hoặc sinh ba), thai trứng, hội chứng Down hoặc là bạn mang thai sớm hơn so với ước tính của bạn theo kỳ kinh cuối.

Ở nam giới hoặc phụ nữ không mang thai, nồng độ hCG cao có thể cho thấy có khối u ung thư hoặc khối u lành tính có nguồn gốc từ tinh trùng hoặc tế bào trứng (gọi là u tế bào mầm), chẳng hạn như u buồng trứng hoặc tinh hoàn. Điều này cũng có thể gặp trong một số loại ung thư, ví dụ như ung thư dạ dày, tụy, ruột già, phổi hoặc gan.

Kết quả xét nghiệm beta hCG thấp

Nếu bạn đang mang thai, nồng độ hCG thấp có thể có nghĩa là thai ngoài tử cung, thai chết lưu hoặc bạn không đang trong giai đoạn sớm hơn của thai kỳ so với dự tính bằng kỳ kinh cuối.

Nếu bạn đang mang thai, nồng độ hCG giảm bất thường có nhiều khả năng là sẩy thai.

Khoảng giá trị bình thường của kỹ thuật y tế này có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.

Xem thêm: Ung thư buồng trứng – dấu hiệu, nguyên nhân và điều trị các giai đoạn