Chế độ dinh dưỡng khoa học không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn hỗ trợ tái tạo sụn khớp bị tổn thương, giảm mức độ đau nhức, sưng viêm và nóng rát. Chính vì vậy bên cạnh các phương pháp y tế, bệnh nhân cần nắm bắt vấn đề Bị viêm khớp dạng thấp nên ăn gì, kiêng gì để xây dựng thực đơn ăn uống khoa học nhằm hỗ trợ quá trình điều trị.
Viêm khớp dạng thấp (viêm đa khớp dạng thấp) là một dạng viêm khớp mãn tính có liên quan đến hoạt động rối loạn tự miễn. Ở người mắc bệnh, hệ miễn dịch có xu hướng tạo ra kháng thể phá hủy mô sụn và một số cơ quan khác như màng bao hoạt dịch, xương dưới sụn, da, thận,… Tổn thương ở mô sụn khiến ổ khớp bị rối loạn, dẫn đến tăng ma sát khi vận động và gây đau nhức, tê bì, sưng viêm, cứng ổ khớp.
Hiện tại, không có biện pháp điều trị viêm khớp dạng thấp dứt điểm. Các loại thuốc được sử dụng chỉ giúp làm giảm triệu chứng, bảo tồn sụn khớp và ngăn chặn tiến triển của bệnh. Vì vậy bên cạnh các phương pháp y tế, bác sĩ thường khuyến khích bệnh nhân phối hợp với lối sống khoa học – đặc biệt là chế độ ăn uống lành mạnh để hỗ trợ quá trình điều trị.
Người bị viêm khớp dạng thấp nên ăn gì?
Theo các bác sĩ, xây dựng chế độ ăn uống khoa học có tác dụng hỗ trợ phục hồi tổn thương ở mô sụn, cải thiện sức khỏe và làm giảm hiện tượng viêm. Bên cạnh đó, ăn uống điều độ còn giúp tăng khả năng chống chịu cơn đau của cơ thể và làm chậm quá trình ăn mòn mô sụn.
Dưới đây là một số loại thực phẩm người bị viêm khớp dạng thấp nên bổ sung thường xuyên:
1. Rau xanh – Thực phẩm tốt cho bệnh nhân viêm khớp dạng thấp
Rau xanh là nhóm thực phẩm lành mạnh và cần thiết đối với cơ thể. Không chỉ có chức năng điều hòa nhu động ruột và thúc đẩy hoạt động tiêu hóa, nhóm thực phẩm này còn hỗ trợ làm giảm hiện tượng viêm và sưng nóng ở ổ khớp.
Ngoài ra, các chất chống oxy hóa trong rau xanh còn giúp ức chế các gốc tự do, ngăn chặn sự sản sinh cytokine – thành phần trung gian trong phản ứng viêm ở bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp và hạn chế hoạt động giải phóng các enzyme gây hư hại sụn như collagenase, elastase và stromelysin.
Bên cạnh đó, bổ sung các loại rau xanh vào chế độ ăn hàng ngày có thể kiểm soát cân nặng, cải thiện tình trạng thừa cân – béo phì và tăng cường chức năng miễn dịch. Vì vậy, bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp nên tiêu thụ các loại rau xanh tốt cho sức khỏe như bắp cải, cải xoăn, rau bina, rau mồng tơi, rau cải,…
2. Tăng cường bổ sung trái cây chứa nhiều chất chống oxy hóa
Ngoài rau xanh, trái cây cũng là loại thực phẩm được khuyến khích bổ sung vào chế độ ăn của người bị viêm khớp dạng thấp. Nhóm thực phẩm này chứa hàm lượng chất xơ và vitamin dồi dào có khả năng thúc đẩy quá trình trao đổi chất, tăng cường chức năng miễn dịch và giảm mệt mỏi do bệnh viêm khớp dạng thấp gây ra.
Hơn nữa, trái cây còn chứa một lượng lớn chất chống oxy hóa như quercetin, flavonoid, anthocyanin, pylophenol, EGCG,… Các chất chống oxy hóa này có chức năng tiêu trừ các gốc tự do, bảo vệ tế bào và ngăn chặn phản ứng viêm. Do đó, bổ sung trái cây vào chế độ ăn hàng ngày có thể làm giảm tình trạng viêm đỏ, nóng rát và đau nhức ổ khớp đáng kể.
Một số loại trái cây chứa nhiều chất chống oxy hóa như quýt, bưởi, cam, mâm xôi, quả anh đào, việt quất, dâu tây, táo, lê, thanh long.
3. Thực phẩm chứa nhiều Omega 3
Các loại thực phẩm giàu Omega 3 không chỉ tốt cho tim mạch và não bộ mà còn đem lại nhiều lợi ích đối với hệ thống xương khớp. Do đó, loại thực phẩm này thường được khuyến khích bổ sung vào chế độ ăn của bệnh nhân bị thoái hóa khớp, loãng xương và viêm khớp dạng thấp.
Omega 3 là một loại axit béo lành mạnh có sẵn trong một số loại thực phẩm như cá hồi, cá thu, quả bơ, tinh dầu ô liu, hạt hạnh nhân, óc chó,… Thành phần này có chức năng phục hồi, tái tạo tổn thương ở mô sụn và kích thích màng bao hoạt dịch sản sinh dịch nhầy, từ đó làm giảm hiện tượng cứng khớp và đau nhức khi vận động.
Ngoài ra, bổ sung thực phẩm giàu Omega 3 thường xuyên còn giúp làm giảm phản ứng viêm ở ổ khớp. Khi nghiên cứu cụ thể các nhà khoa học nhận thấy, loại axit béo này có khả năng ức chế tổng hợp TNF-alpha và IL-1 (chất chất trung gian gây viêm). Hơn nữa, tiêu thụ ít nhất 3 bữa cá giàu Omega 3/ tuần còn có tác dụng điều chỉnh phản ứng miễn dịch, giảm đau nhức ổ khớp và làm chậm tiến triển của bệnh viêm khớp dạng thấp.
4. Thực phẩm có khả năng bổ sung chất nhờn cho ổ khớp
Bệnh viêm khớp dạng thấp có xu hướng tấn công vào màng bao hoạt dịch và sụn khớp. Chính vì vậy, hoạt động sản xuất dịch nhờn của ổ khớp có thể bị gián đoạn, dẫn đến hiện tượng khớp sưng viêm, đau nhức và tê cứng khi vận động. Để cải thiện tình trạng này, bệnh nhân nên bổ sung các loại thực phẩm có khả năng kích thích màng bao hoạt dịch sản xuất chất nhờn như:
- Rau mồng tơi: Ngoài chất xơ và vitamin, rau mồng tơi còn chứa dịch nhờn tự nhiên. Bổ sung loại rau này vào chế độ ăn hàng ngày kích thích ổ khớp sản sinh dịch nhờn, giảm đau nhức và tê cứng khi vận động. Hơn nữa, rau mồng tơi còn có tác dụng thúc đẩy hoạt động tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và các vấn đề sức khỏe liên quan đến đường ruột.
- Quả bơ: Vitamin E và các axit béo trong quả bơ có tác dụng tái tạo và phục hồi dịch nhờn ở bên trong ổ khớp. Ngoài ra, quả bơ còn chứa nhiều thành phần dinh dưỡng và cung cấp nguồn năng lượng dồi dào cho cơ thể. Tiêu thụ loại quả này đều đặn 2 – 3 lần/ tuần giúp làm giảm hiện tượng cứng khớp và đau nhức rõ rệt.
- Đậu bắp: Tương tự mồng tơi, đậu bắp không chỉ chứa khoáng chất, vitamin và chất xơ mà còn cung cấp lượng dịch nhờn tự nhiên. Bổ sung các món ăn từ loại rau này giúp cải thiện lượng dịch nhờn trong ổ khớp, từ đó hạn chế tình trạng đau nhức, nóng rát và tê cứng khớp khi vận động.
- Yến mạch: Một số nghiên cứu cho thấy, các chất chống oxy hóa trong yến mạch như avenanthramides, axit ferulic,… có khả năng tiêu trừ gốc tự do, tái tạo mô sụn và ổn định hoạt động sản sinh dịch nhờn. Bên cạnh đó, một số hợp chất thực vật có trong loại ngũ cốc này còn giúp bình thường hóa phản ứng miễn dịch và làm chậm tiến triển của các bệnh tự miễn như vảy nến, viêm khớp dạng thấp.
5. Người bị viêm khớp dạng thấp nên uống đủ nước
Uống đủ nước không chỉ giúp cân bằng điện giải, thanh nhiệt và thúc đẩy nhu động ruột mà còn hỗ trợ quá trình điều trị viêm khớp dạng thấp. Các nghiên cứu cho thấy, người uống ít hơn 1 lít nước/ ngày thường xuất hiện các triệu chứng tê cứng, sưng nóng, viêm đỏ khớp có mức độ nặng hơn so với người uống đủ 2 lít nước/ ngày.
Chính vì vậy trong thời gian điều trị, nên đảm bảo cung cấp đủ cho cơ thể 2 lít nước/ ngày. Ngoài nước lọc, người bệnh cũng có thể bổ sung nước ép từ rau xanh, trái cây hoặc sữa hạt để cung cấp vitamin, khoáng chất và năng lượng cho cơ thể.
Bị viêm khớp dạng thấp nên kiêng ăn gì?
Bên cạnh việc tăng cường bổ sung các nhóm thực phẩm lành mạnh, người bị viêm khớp dạng thấp cũng cần kiêng cử một số món ăn và thức uống không có lợi cho tiến triển của bệnh. Thực tế, việc dung nạp các loại thực phẩm không phù hợp có thể kích thích phản ứng viêm, làm tăng mức độ nóng rát, tê cứng ổ khớp và làm tăng tốc độ hư hại mô sụn.
Vì vậy, bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp nên kiêng ăn các loại thực phẩm sau:
1. Thực phẩm chứa quá nhiều đạm
Đạm (protein) là thành phần dinh dưỡng cần thiết đối với sức khỏe nói chung và hệ thống xương khớp nói riêng. Bổ sung đạm giúp tái tạo cấu trúc sụn và tăng độ dẻo dai, đàn hồi của cơ quan này. Tuy nhiên trên thực tế, bổ sung thực phẩm chứa quá nhiều đạm có thể ảnh hưởng đến tiến triển của bệnh.
Các loại thực phẩm chứa hàm lượng protein cao (thịt cừu, thịt đỏ, thịt bò,…) thường có hàm lượng chất béo bão hòa cao. Sử dụng các loại thực phẩm này nhiều hơn 3 lần/ tuần có thể làm tăng nồng độ axit uric máu, kích thích phản ứng viêm và gây đau nhức ổ khớp.
Hơn nữa, tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu đạm còn gây tăng cân, béo phì – một trong những nguyên nhân gián tiếp làm tăng nguy cơ bị viêm khớp dạng thấp. Do đó người bị viêm khớp nói chung và viêm khớp dạng thấp nói riêng nên hạn chế sử dụng các loại thực phẩm chứa nhiều đạm. Thay vào đó có thể dùng một số thực phẩm chứa hàm lượng đạm vừa phải như cá, cua, mực, đậu và một số loại hạt.
2. Thức ăn chế biến sẵn
Hầu hết các loại thức ăn chế biến sẵn (xúc xích, thịt xông khói, đồ hộp,…) đều chứa chất bảo quản, chất béo và các thành phần tổng hợp không tốt cho sức khỏe. Hơn nữa, thành phần trong các loại thực phẩm này còn kích thích phản ứng viêm, làm tăng mức độ đau nhức và nóng rát ổ khớp.
Bên cạnh đó, dùng thức ăn chế biến sẵn thường xuyên còn gây thừa cân – béo phì và đẩy nhanh tốc độ tổn thương mô sụn. Vì vậy, bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp nên hạn chế tối đa việc sử dụng các loại thực phẩm này. Thay vào đó nên dùng món ăn được chế biến từ nguyên liệu tươi sống để đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, năng lượng cho cơ thể và tránh gây ảnh hưởng đến quá trình điều trị bệnh.
3. Nước ngọt có gas và cà phê
Canxi là khoáng chất thiết yếu đối với cơ thể và hệ thống xương khớp. Thiếu hụt loại khoáng chất này chính là nguyên nhân gây loãng xương và thúc đẩy quá trình thoái hóa xương khớp. Tuy nhiên bên cạnh việc bổ sung thực phẩm chứa hàm lượng canxi cao, người bị viêm khớp dạng thấp nên tránh sử dụng các loại thực phẩm, thức uống làm cản trở quá trình hấp thu canxi của cơ thể.
Cà phê và nước ngọt có gas đều chứa một lượng caffeine nhất định. Mặc dù thành phần này giúp não bộ tỉnh táo và hoạt động tốt nhưng lại ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe xương khớp. Nghiên cứu cho thấy, dung nạp các loại thức uống chứa caffeine khiến cơ thể giảm hấp thu và tăng đào thải canxi.
Chính vì vậy, nhóm đối tượng có hệ thống xương khớp suy yếu như người cao tuổi, người bị thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, loãng xương,… không được khuyến khích sử dụng thức uống chứa caffeine thường xuyên. Hơn nữa, dùng quá nhiều nước ngọt có gas còn gây béo phì, thừa cân và đẩy nhanh tốc độ của quá trình phá hủy mô sụn.
4. Thức uống chứa cồn
Thức uống chứa cồn (rượu, bia) gây ra nhiều ảnh hưởng nặng nề đối với sức khỏe – đặc biệt là hệ thống tiêu hóa và xương khớp. Dung nạp nhóm thức uống này thường xuyên làm tăng nồng độ axit uric trong máu, từ đó kích thích phản ứng sưng viêm, nóng rát và đau nhức.
Hơn nữa, rượu bia còn làm giảm khả năng hấp thu vitamin và khoáng chất từ các loại thực phẩm. Tình trạng này kéo dài có thể khiến cơ thể thiếu hụt vi chất dinh dưỡng và suy giảm sức khỏe dần theo thời gian. Do đó để bảo vệ sức khỏe và tránh gây ảnh hưởng đến tiến triển của bệnh viêm khớp dạng thấp, người bệnh nên loại bỏ thức uống chứa cồn ra khỏi chế độ dinh dưỡng hàng ngày.
5. Thức ăn chứa nhiều gia vị (muối, đường, bột ngọt,…)
Dung nạp thức ăn chứa nhiều gia vị (bột ngọt, đường, muối,…) có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nói chung và hệ thống xương khớp nói riêng. Thực tế cho thấy, dùng các món ăn chứa nhiều gia vị có thể kích thích phản ứng viêm và làm tăng mức độ đau, tê cứng ở ổ khớp. Hơn nữa, các loại gia vị này còn ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của dạ dày, đường ruột và thận.
Một số nghiên cứu cũng cho thấy, dùng quá nhiều đường có thể làm tăng nồng độ đường huyết, dẫn đến rối loạn chất béo, chất đạm và gây tổn thương mạch máu, dây thần kinh bao xung quanh ổ khớp. Đây là điều kiện để quá trình phá hủy màng bao hoạt dịch và sụn khớp ở bệnh viêm khớp dạng thấp diễn ra nhanh hơn.
Người bị viêm khớp dạng thấp cần lưu ý gì khi ăn uống?
Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn có tính chất hệ thống và tiến triển dai dẳng. Mặc dù chế độ dinh dưỡng không phải là yếu tố trực tiếp tác động đến tiến triển của bệnh nhưng việc xây dựng thực đơn ăn uống phù hợp có thể hỗ trợ quá trình điều trị, làm giảm các triệu chứng khó chịu và phục hồi, tái tạo mô sụn.
Tuy nhiên khi ăn uống, cần chú ý một số vấn đề sau:
- Nên bổ sung thực phẩm lành mạnh, uống đủ nước và hạn chế các nhóm thực phẩm và thức uống ảnh hưởng xấu đến sức khỏe nói chung và hệ thống xương khớp nói riêng.
- Giới hạn lượng thức ăn trong mỗi bữa ăn, tránh tình trạng ăn không đúng giờ, đủ bữa hoặc ăn uống quá mức. Các thói quen này đều ảnh hưởng đến sức khỏe và gián tiếp tác động xấu đến hệ thống xương khớp.
- Nên đa dạng nhóm thực phẩm trong bữa ăn hằng ngày nhằm cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và năng lượng cho cơ thể. Chế độ ăn uống kiêng khem quá mức có thể khiến cân nặng sụt giảm, sức khỏe và hệ miễn dịch suy yếu theo thời gian.
- Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, cần thiết lập thói quen sinh hoạt và luyện tập khoa học để hỗ trợ cải thiện sức khỏe nói chung và hệ thống xương khớp nói riêng.
Nội dung trong bài viết đã giải đáp thắc mắc “Bị viêm khớp dạng thấp nên ăn gì và kiêng gì?”. Hy vọng qua thông tin trên, người bệnh có thể dễ dàng thiết lập thực đơn ăn uống phù hợp nhằm hỗ trợ quá trình điều trị và cải thiện sức khỏe. Bên cạnh đó, nên chú ý đến thói quen sinh hoạt và chế độ luyện tập nhằm tác động toàn diện đến tiến triển của bệnh.
Xem thêm: 7 cây thuốc nam chữa rối loạn cương dương quanh nhà