Ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng là gì?

Ung thư vòm họng là một căn bệnh mà khi đó các khối u ác tính sẽ xuất hiện trên một hoặc một số biểu mô ở khu vực vòm họng. Đây là một căn bệnh nguy hiểm, khó phát hiện nhưng lại phát triển rất nhanh nên thường khiến người bệnh trở tay không kịp. Bệnh hay gặp ở những người nam, có thói quen hút thuốc lá lâu năm. Tuy nhiên, hiện nay, tỷ lệ nữ mắc căn bệnh này cũng ngày càng tăng lên đáng kể.

1. Bệnh án ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng (UTVH) là bệnh đứng đầu trong các ung thư vùng đầu cổ. Theo ghi nhận ung thư Hà nội, năm 1998 tỷ lệ mắc bệnh này ở nam giới là 9,2 người /100.000 dân và ở nữ giới là 4,8 người/100.000 dân.

Hàng năm khoa xạ trị bệnh viện K nhận điều trị trung bình từ 250 – 300 bệnh nhân ung thư vòm họng mới mắc. Ung thư vòm họng là một bệnh mang đặc điểm vùng. Trên thế giới hình thành ba khu vực địa lý, ở đó tỉ lệ mắc bệnh hoàn toàn khác nhau:

.Khu vực có nguy cơ mắc cao:

Bao gồm miền Nam Trung quốc, các nước vùng đông nam châu á.

Khu vực có nguy cơ trung bình và ngày càng có xu hướng tăng lên:

Bao gồm các nước ở vùng bắc Phi.

Khu vực có nguy cơ thấp:

Các nước châu Âu, châu Mỹ.

Chẩn đoán ung thư vòm họng thường bị chậm do đặc điểm về vị trí giải phẫu khó khám, các triệu chứng vay mượn của các bộ phận quanh vòm họng.

Nếu bệnh được chẩn đoán ở giai đoạn sớm, cơ may chữa khỏi rất cao trung bình từ 70 – 90%, nếu chẩn đoán và điều trị ở giai đoạn muộn cơ may chữa khỏi chỉ còn từ 15 – 30%.

Ung thư vòm họng cho tới nay được điều trị chủ yếu bằng xạ trị cho giai đoạn sớm, hoá trị kết hợp với xạ trị ở giai đoạn muộn.

2. Nguyên nhân ung thư vòm họng

Nguyên nhân gây ra UTVH cho tới nay chưa được xác định rõ ràng. Tuy vậy có rất nhiều giả thiết:

2.1. Virut

Qua nhiều nghiên cứu thấy bệnh này có liên quan đến virút Epstein – Barr (EBV). Kháng thể chống virút EBV cao ở các bệnh nhân UTVH loại biểu mô không biệt hoá.

2.2. Bẩm tố di truyền

Nhiều trường hợp Ung thư vòm họng được phát hiện trong một gia đình. Tỉ lệ tăng cao của kháng nguyên HL – A2 ở vị trí thứ nhất và sự thiếu hụt ở vị trí thứ hai của kháng nguyên BW46 hình như tạo điều kiện thuận lợi cho sự xuất hiện Ung thư vòm họng .

2.3. Môi trường

Kiều dân Trung quốc di tản sang Mỹ ít bị Ung thư vòm họng hơn ở trong nước làm cho người ta nghĩ tới vai trò của môi trường tác động vào bệnh này. Tổn thương chức năng tế bào lympho T kèm theo nhiễm EBV mạn tính là hai yếu tố nguy cơ cao đã được xác định.

2.4. Thức ăn và cách chế biến.

Thức ăn chế biến qua các khâu lên men như rượu, bia, cá muối, dưa khú, nước mắm có chứa nhiều chất Nitrosamin có liên quan đến một số loại ung thư của đường tiêu hoá, và ung thư vòm họng .

2.5. Tuổi và giới

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, thấp nhất là 5 và cao nhất là 85, tuy nhiên lứa tuổi hay gặp nhất từ 30 – 55 chiếm tỉ lệ 70%.

. Giới: Bệnh gặp ở cả hai giới, tuy nhiên tỉ lệ nam/nữ = 2,5/1.

2.6. Hút thuốc lá – Uống rượu, bia

Thành phần trong thuốc lá chứa rất nhiều chất độc gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người. Đặc biệt trong thuốc lá có chứa nicotin, đây là một chất rất độc. Nó không chỉ gây ung thư vòm họng mà còn là nguyên nhân gây nên các căn bệnh khác trong cơ thể đặc biệt là những bệnh liên quan đến đường hô hấp.

Việc uống nhiều rượu, bia sẽ làm kích thích các tế bào biểu mô ở vòm họng. Từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư.

Xem thêm chi tiết: Nguyên nhân ung thư vòm họng

3. Dấu hiệu, triệu chứng ung thư vòm họng

3.1. Triệu chứng sớm

Ung thư vòm họng có biểu hiện như thế nào? hãy chú ý các dấu hiệu sau:

– Đau đầu thường âm ỉ, lan toả

– ù tai: Thường ù tai một bên như tiếng xay thóc hoặc ve kêu, xu hướng ngày càng tăng.

-Ngạt mũi, xỉ mũi ra máu, hoặc chảy máu cam.

Các triệu chứng nhức đầu, ù tai, ngạt mũi rất dễ lầm lẫn với cảm cúm, các bệnh nội khoa về thần kinh mạch máu. Tuy nhiên các triệu chứng sớm của Ung thư vòm họng thường ở một bên ngày càng tăng nặng. Các phương pháp điều trị nội khoa không có kết quả.

3.2. Triệu chứng muộn

. Đau đầu

Thường khu trú có những cơn dữ dội.

. ù tai

ù tai liên tục, giảm thính lực dần, một số trường hợp bị điếc.

. Ngạt mũi

Ngạt mũi liên tục và kèm theo chảy mủ lẫn máu lờ lờ như máu cá.

. Nổi hạch cổ

Nhóm hay gặp nhất là hạch góc hàm, đặc điểm nổi bật là hạch nhỏ, chắc, không đau thường tình cờ phát hiện, sau đó có thể xuất hiện thêm nhiều hạch ở một hoặc cả hai bên cổ. Hạch to dần phá vỡ vỏ bọc gây lở loét sùi ra da, lúc này bệnh nhân mới thấy đau.

. Liệt dây thần kinh sọ não: Thường gặp các dấu hiệu lác mắt, nhìn đôi, tê mặt, vẹo lưỡi, muộn hơn có thể gặp dấu hiệu nuốt sặc vv…

Xem chi tiết: Triệu chứng ung thư vòm họng

3.3. Xét nghiệm ung thư vòm họng

3.3.1. Nội soi

Soi vòm họng bằng gương gián tiếp, một số trường hợp khó phải soi bằng ống mềm ánh sáng lạnh để đánh giá khối u và bấm sinh thiết.

3.3.2. Xét nghiệm tế bào và mô bệnh học

. Chẩn đoán tế bào

. Dùng phương pháp quyệt vòm cho các u ở vòm không rõ. Dùng kim chọc hút hạch cổ.

. Chẩn đoán mô bệnh học:

Thực hiện bằng bấm sinh thiết u qua đường mũi hoặc họng miệng. Kết quả thường thấy hình ảnh tổn thương như sau:

– Ung thư biểu mô không biệt hoá 86,6%

– Ung thư biểu mô vảy không sừng hoá 7,68%

– Ung thư biểu mô vảy sừng hoá 0,9%

– Ung thư biểu mô tuyến nang 0,23%

– Các loại khác 4,54%

Những trường hợp cá biệt phải chẩn đoán gián tiếp qua sinh thiết hạch cổ.

3.3.3. Chẩn đoán hình ảnh

. Chụp sọ tư thế Hirtz, Blondeau, sọ nghiêng

. Khi có điều kiện chụp Scaner (CT) hoặc cộng hưởng từ hạt nhân (MRI)

. Siêu âm ổ bụng để tìm di căn

. Chụp xạ hình xương để tìm các ổ vi di căn sớm ở hệ thống xương.

. Chụp phổi để đánh giá tình trạng tim phổi, trung thất.

3.3.4. Xét nghiệm sinh hoá

. Thử các phản ứng IgA/VCA; IgA/EA; IgA/EBNA trước, trong và sau điều trị để đánh giá tiên lượng.

4. Chẩn đoán Ung thư vòm họng

4.1. Chẩn đoán xác định

Dựa và các dữ liệu khám lâm sàng và mô bệnh học

4.2. Xếp loại giai đoạn bệnh

Theo xếp loại của UICC 1999.

. Khối u (T):

– T1: u ở trong giới hạn ở vòm

– T2: u lan tới tổ chức phần mềm của họng miệng hoặc hốc mũi

– T2a: u chưa xâm lấn ra cạnh thành họng

– T2b: u xâm lấn ra cạnh thành họng

– T3: u xâm lấn xương hoặc các xoang cạnh mũi

– T4: u xâm lấn vào trong sọ hoặc xâm lấn các dây thần kinh đáy sọ, hố thái dương, hạ họng hoặc mắt.

. Hạch cổ (N)

– N1: hạch cùng bên với u đường kính lớn nhất <=3cm.

– N2:

+ N2a: Hạch cổ cùng bên đường kính lớn nhất >3 và <6cm

+ N2b: Nhiều hạch cùng bên đường kính lớn nhất <=6cm

+ N2c: Hạch cổ hai bên đường kính lớn nhất <=6cm

– N3: Một hoặc nhiều hạch đường kính lớn nhất >6cm

. Di căn xa (M)

– MX: Không phát hiện thấy di căn xa

– MO: Không có di căn xa

– M1: Có di căn xa

5.Giai đoạn của ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng phát triển qua các giai đoạn sau:

Ung thư vòm họng giai đoạn đầu ( 1 )

Đây là giai đoạn mới bắt đầu và những khối u thường có kích thước rất nhỏ. Ở giai đoạn này các tế bào ung thư chưa phát triển nên nếu phát hiện và điều trị sớm thì cơ hội trị khỏi sẽ rất cao.

Xem chi tiết: Dấu hiệu ung thư vòm họng giai đoạn đầu

Ung thư vòm họng giai đoạn 2

Ở giai đoạn này khối u phát triển với kích thước từ 5 – 6 cm và các tế bào cũng đã lớn lên đáng kể. Ở giai đoạn này, nếu khối u chưa lây lan và vẫn còn nằm trong thanh quản thì cao hội điều trị khỏi cũng còn rất cao.

Ung thư vòm họng giai đoạn 3

Ở giai đoạn này, các tế bào ung thư đã lây lan san các vùng lân cận khác và gây nên những tổn thương không thể hồi phục. Đồng thời ở giai đoạn này, kích thước của khối u cũng đã trở nên rất lớn.

Ung thư vòm họng giai đoạn cuối ( 4 )

Khối u đã lây lan ra đến vùng môi miệng và hủy hoại các hệ thống hạch bạch huyết khác.

Thường thì bệnh ở giai đoạn 3, 4 là những giai đoạn rất nguy hiểm và cơ hội điều trị cũng không quá cao.

Xem thêm về ung thư vòm họng giai đoạn cuối

6. Ung thư còm họng có chữa được không?

Câu trả lời là có thể chữa được, tùy thuộc vào giai đoạn phát triển của bệnh và thể trạng bệnh nhân. Y học ngày càng phát triển và đã tìm đã nhưng cách điều trị hiệu quả bệnh.

Việc chữa khỏi bệnh và kéo dài sự sống của bệnh nhân phụ thuộc rất lớn vào việc phát hiện sớm ung thư. Với bệnh nhân phát hiện sớm thì tỉ lệ chữa khỏi bệnh khá cao

Khám ung thư vòm họng ở đâu? Bạn có thể đến các bệnh viện chuyên về ung thư như các cơ sở trực thuộc của bệnh viện K để khám và đưa ra kết luận

Xem chi tiết: Ung thư vòm họng có chữa được không

7. Điều trị ung thư vòm họng

7.1. Xạ trị đơn thuần

. Chỉ định cho các giai đoạn sớm T1, T2, N0, N1, M0

. Kỹ thuật xạ trị: Trải liều 2Gy ngày, 10Gy tuần, tổng liều xạ cho T1, T2: 65 – 70Gy; N0: 50Gy; N1: 60 – 65Gy.

7.2. Hoá trị kết hợp với xạ trị

. Chỉ định cho các giai đoạn muộn T3, T4, N2, N3 và một số trường hợp M1.

. Các hoá chất chủ yếu theo phác đồ 5FU kết hợp với Cisplatine, ba đợt sau đó chuyển sang xạ trị phối hợp.

. Kỹ thuật xạ trị như trên, tổng liều xạ cho T3, T4 từ 70 – 75Gy; N2, N3 trung bình 65 – 70Gy, thời gian 7 – 8 tuần.

7.3. Phẫu thuật Ung thư vòm họng

. Chỉ định cho các trường hợp hạch còn sót lại sau xạ trị 2 tháng.

8. Ung thư vòm họng sống được bao lâu

Ung thư vòm họng có tiên lượng tốt, tỉ lệ sống sau 5 năm ở giai đoạn sớm I, II từ 70 – 90%, giai đoạn III và IV chỉ còn 15%-30%

Việc tiên lượng ung thư vòm họng sống được bao lâu của các bác sĩ là dựa vào khoảng thời gian sống trung bình của một nhóm bệnh nhân. Việc này không tuyệt đối chính xác với từng bệnh nhân vì mỗi người có một thể trạng sức khỏe khác nhau.

Có bệnh nhân cùng ở giai đoạn đó, cùng dạng ung thư vòm họng nhưng bệnh nhân này chỉ sống được 6 tháng, bệnh nhân khác lại sống được cả 5 – 6 năm cũng là chuyện bình thường, không phải ai cũng giống ai

9. Ung thư vòm họng có lây không

Ung thư vòm họng là căn bệnh nguy hiểm nhưng đây không phải bệnh lây truyền. Vì thế ung thư vòm họng không bị lây giữa người với người

Tuy nhiên qua nghiên cứu thì bệnh nhân mắc ung thư vòm họng có liên quan đến virus HPV – Một loại virus dễ lây lan qua đường quan hệ tình dục bằng miệng. Chính vì vậy việc lây nhiễm virus HPV có thể gián tiếp gây ra bệnh ung thư vòm họng

10. Khuyến cáo

Trước một, hoặc hai các dấu hiệu sau:

– Đau đầu một bên kéo dài

– ù tai một bên kéo dài

– Ngạt mũi một bên, chảy máu cam

– Lác mắt

– Tê mặt một bên

– Tình cờ phát hiện hạch cổ không sưng nóng đỏ đau

Nếu điều trị nội khoa sau hai tuần không hiệu quả cần khẩn trương đến các cơ sở khám chuyên khoa để xác định. Ung thư vòm họng là một bệnh có cơ may chữa khỏi với tỉ lệ cao nếu được điều trị ở giai đoạn sớm.

11.Cách phòng chống ung thư vòm họng

Chúng ta thấy rằng ung thư vòm họng là một căn bệnh rất nguy hiểm, vì thế chúng ta cần phải có biện pháp phòng tránh ngay từ khi bệnh chưa xuất hiện. Bạn có thể phòng chống ung thu vòm họng bằng cách: