Dị ứng Paracetamol: Nguyên nhân và những điều cần lưu ý

Dị ứng Paracetamol có thể khiến bệnh nhân mắc phải một hoặc nhiều phản ứng dị ứng ngoài da nguy hiểm. Cụ thể như hội chứng Stevens Johnson (SJS), hội chứng hoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN), ban mụn mủ cấp vô khuẩn toàn thân (AGEP). Trong trường hợp không có biện pháp xử lý và điều trị kịp thời, tính mạng của người bệnh có thể bị đe dọa. Để phòng ngừa rủi ro và tránh gây nguy hiểm, tốt nhất bạn nên cân nhắc việc sử dụng thuốc Paracetamol.

Dị ứng Paracetamol là gì?

Paracetamol thuộc nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt. Thuốc thường được sử dụng để cắt giảm cơn đau, hạ sốt ở mức độ từ nhẹ đến trung bình. Thuốc được bào chế dưới dạng viên nang, viên nén, bột, thuốc tiêm, thuốc nước…

Viên uống Paracetamol là thuốc không kê đơn, phù hợp với nhiều đối tượng nên được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên ở một số trường hợp đặc biệt (dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc, cơ địa nhạy cảm), thuốc có thể tác động và hình thành các phản ứng dị ứng ngoài da. Cụ thể như phồng rộp da, đỏ da, phát ban…

Các phản ứng dị ứng từ việc sử dụng thuốc Paracetamol tương đối hiếm gặp. Tuy nhiên phản ứng có thể gây nguy hiểm và đe dọa đến tính mạng của người bệnh nếu không có các biện pháp xử lý kịp thời và phù hợp.

Vì thế nếu nhận thấy cơ thể xuất hiện các dấu hiệu bất thường ngay sau khi sử dụng thuốc Paracetamol, người bệnh cần đến các cơ sở y tế gần nhất để tiến hành kiểm tra, xác định mức độ nghiêm trọng theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Đồng thời áp dụng các biện pháp chữa trị thích hợp.

Nguyên nhân dẫn đến dị ứng Paracetamol

Theo các chuyên gia, sau khi dung nạp vào cơ thể thông qua đường tiêm hoặc uống, thuốc dị ứng Paracetamol sẽ trở thành hợp chất lạ. Trường hợp này thường xảy ra ở những người có cơ thể dễ bị kích ứng, hệ miễn dịch suy yếu hoặc bị rối loạn, có tiền sử bị dị ứng với một trong các thành phần của thuốc.

Vì thế, ở một số trường hợp, thay vì được điều trị bệnh và nhận các lợi ích khác do thuốc mang lại, hệ miễn dịch lại nhầm lẫn các hoạt chất trong thuốc Paracetamol là tác nhân gây hại cho cơ thể. Từ đó tăng cường hoạt động và tạo ra kháng thể nhằm chống lại dị nguyên (hoạt chất của thuốc) dẫn đến rối loạn và gây ra các phản ứng dị ứng.

Dấu hiệu nhận biết dị ứng Paracetamol

Dị ứng Paracetamol khi xuất hiện thường gây ra nhiều biểu hiện nghiêm trọng và những biểu hiện này được phân thành nhiều dạng khác nhau. Đối với các trường hợp nhẹ, dị ứng thuốc sẽ xảy ra kèm theo những biểu hiện ngoài da không quá nghiêm trọng. Cụ thể như:

• Da đỏ
• Nổi mề đay, mẩn ngứa
• Phồng rộp trên da hoặc có biểu hiện bỏng rát
• Bong tróc da.

Đối với những trường hợp nghiêm, việc sử dụng thuốc Paracetamol có thể tác động và kích hoạt ADR trên da. Từ đó hình thành nên nhiều biểu hiện nghiêm trọng trên da. Trong trường hợp không có biện pháp can thiệp kịp thời, tính mạng của người bệnh có thể bị đe dọa, tăng nguy cơ tử vong.

Dị ứng Paracetamol có thể gây ra các biểu hiện nghiêm trọng sau:

Hội chứng ngoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN)

Hội chứng ngoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN) còn có tên gọi khác là hội chứng Lyell. Hội chứng này có thể xảy ra và nhanh chóng tiến triển theo chiều hướng xấu khi bạn sử dụng thuốc Paracetamol và bị dị ứng.

Hội ch
ứng ngoại tử thượng bì nhiễm độc thường xuất hiện cùng với các biểu hiện đặc trưng sau:

• Tổn thương đa dạng trên da: Ngay sau khi hội chứng ngoại tử thượng bì nhiễm độc xảy ra, những tổn thương trên bề mặt da sẽ xuất hiện. Những tổn thương này là hồng ban dạng sởi hoặc ban dạng tinh hồng nhiệt. Bên cạnh đó, các nốt mụn nước còn hình thành trên vùng da tổn thương. Thời gian đầu, tổn thương do hội chứng gây ra chỉ tập trung tại một vị trí trên cơ thể. Vài giờ hoặc vài ngày sau đó, chúng sẽ phát triển mạnh và lan rộng khắp cơ thể.
• Tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa: Hội chứng ngoại tử thượng bì nhiễm độc có thể hình thành nhiều tổn thương trên niêm mạc đường tiêu hóa. Cụ thể như loét dạ dày và ruột, loét hầu và họng thực quản, trợt niêm mạc miệng, viêm miệng.
• Tổn thương niêm mạc mắt: Một số tổn thương niêm mạc mắt như  loét giác mạc, viêm giác mạc, viêm kết mạc sẽ xảy ra khi hội chứng xuất hiện:
• Tổn thương niêm mạc đường tiết niệu và đường sinh dục: Hội chứng ngoại tử thượng bì nhiễm độc có thể khiến niêm mạc đường tiết niệu và đường sinh dục xuất hiện.
• Triệu chứng toàn thân: Viêm gan, sốt, xuất huyết đường tiêu hóa, viêm cầu thận, viêm phổi.

Người bệnh có thể tử vong nếu các triệu chứng nêu trên không được sớm xử lý. Theo nghiên cứu, nguy cơ tử vong ở người mắc hội chứng ngoại tử thượng bì nhiễm độc dao động từ 15 – 30%.

Hội chứng Stevens-Johnson (SJS)

Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là một dạng dị ứng thuốc xuất hiện với thể bọng nước. Các nốt bọng nước thường khu trú quanh các hốc tự nhiên. Cụ thể như mắt, mũi, tai, miệng, bộ phận sinh dục và hậu môn. Ngoài bọng nước, hội chứng Stevens-Johnson còn gây ra các triệu chứng nghiêm trọng sau:

• Viêm phổi
• Sốt cao
• Rối loạn chức năng thận và gan.

Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) thường được chẩn đoán khi người bệnh có ít nhất hai hốc tự nhiên bị tác động và bị tổn thương.

Hội chứng ban mụn mủ cấp vô khuẩn toàn thân (AGEP)

Dị ứng Paracetamol có thể khiến hội chứng ban mụn mủ cấp vô khuẩn toàn thân (AGEP) xảy ra. Đặc trưng của hội chứng này là nhiều nốt mụn mủ vô trùng hình thành trên hồng ban lan rộng. Thời gian đầu, tổn thương do hội chứng ban mụn mủ cấp vô khuẩn toàn thân gây ra xuất hiện ở một hoặc nhiều khu vực có nếp gấp như bẹn, nách.

Nếu không có biện pháp can thiệp, tổn thương da sẽ phát triển mạnh, lan rộng toàn thân kèm theo biểu hiện sốt. Ngoài ra xét nghiệm máu sẽ cho ra kết quả bạch cầu trung tính cao.

Phương pháp điều trị dị ứng Paracetamol

Phản ứng dị ứng ADR trên da ít khi xảy ra. Tuy nhiên chúng thường gây ra những triệu chứng nghiêm trọng và làm tăng nguy cơ tử vong. Vì thế, trước khi đưa thuốc vào quá trình chữa bệnh, bạn nên xem xét kỹ thành phần trong thuốc và nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh cần tránh tự ý mua thuốc và sử dụng.

Theo khuyến cáo từ các chuyên gia, người bị dị ứng Paracetamol nên ngừng việc sử dụng thuốc ngay khi nhận thấy cơ thể xuất hiện những dấu hiệu dị ứng đầu tiên. Sau đó đến cơ sở y tế, thông báo và trao đổi thông tin cùng với bác sĩ chuyên khoa. Khi được thông báo, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn thực hiện các xét nghiệm kiểm tra và áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp, tránh gây nguy hiểm.

Ngoài việc chữa dị ứng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, bạn cần thực hiện một số biện pháp sau để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh:

Tránh thực hiện các hoạt động gây bất lợi cho da

Để tránh tổn thương lây lan và hỗ trợ quá trình điều dị ứng Paracetamol, bạn cần tránh thực hiện các hoạt động gây bất lợi cho cơ thể và vùng da bệnh. Cụ thể như xoa, gãi ngứa, day ấn, chà xát. Bởi hoạt động này có thể khiến những tổn thương trở nên nghiêm trọng hơn.

Bổ sung nhiều nước cho cơ thể

Khi bị dị ứng thuốc, người bệnh nên uống nhiều nước lọc. Ngoài ra bạn nên bổ sung vitamin cho cơ thể từ các loại nước ép rau củ, nước ép trái cây. Vitamin sẽ giúp bạn cải thiện sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch, thanh lọc cơ thể và đào thải độc tố. Đồng thời làm giảm triệu chứng từ dị ứng thuốc và nâng cao sức khỏe tổng thể.

Áp dụng chế độ sinh hoạt phù hợp

Phân bố thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý. Tránh để cơ thể căng thẳng, chịu nhiều áp lực, mất tập trung, lo âu hoặc buồn rầu trong thời gian dài. Bởi căng thẳng, áp lực và những yếu tố liên quan có thể khiến triệu chứng phát ban, nổi mẩn, ngứa ngáy… tiến triển theo chiều hướng xấu.

Để kiểm soát căng thẳng, bạn có thể tham gia các hoạt động nhẹ nhàng giúp thư giãn đầu óc như Yoga, ngồi thiền. Ngoài ra, bạn có thể nâng cao sức khỏe và cải thiện sức đề kháng bằng cách duy trì thói quen luyện tập thể dục thể thao.

Xây dựng một chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ dưỡng chất

Xây dựng một chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ dưỡng chất được đánh giá là một trong những biện pháp hữu hiệu góp phần phòng ngừa và điều trị dị ứng thuốc. Trong đó có dị ứng Paracetamol. Trong quá trình điều trị bệnh, bạn nên tăng cường bổ sung vitamin, chất xơ và n
hiều dưỡng chất quan trọng khác trong các loại trái cây, rau củ quả, các loại cá, thịt…

Thay thế Paracetamol bằng các loại thuốc khác

Người bệnh có thể sử dụng các loại thuốc hạ nhiệt, giảm đau tương tự để thay thế Paracetamol. Trong đó Diclofenacen, Naproxen, Ibuprofen, Aspirin được xác định là các loại thuốc có khả năng thay thế tác dụng chữa bệnh của Paracetamol.

Trong trường hợp bạn tiếp tục sử dụng Paracetamol khi đã có tiền sử dị ứng, thì các phản ứng dị ứng ở lần sau sẽ nặng nề và có khả năng đe dọa đến tính mạng hơn so với lần đầu.

Những điều cần lưu ý giúp phòng ngừa dị ứng Paracetamol

Để hạn chế nguy cơ dị ứng từ việc sử dụng thuốc Paracetamol, bạn cần lưu ý những điều sau đây:

• Không được tự ý mua và sử dụng thuốc Paracetamol hoặc những loại thuốc có thành phần là Paracetamol mà không có toa thuốc của bác sĩ.
• Không sử dụng thuốc Paracetamol trên 10 ngày đối với bệnh nhân là người lớn, không dùng thuốc quá 5 ngày đối với bệnh nhân là trẻ em. Ngoài ra người bệnh không được sử dụng Paracetamol quá 5 liều trong vòng 24 tiếng.
• Những người có thói quen sử dụng rượu bia không nên dùng thuốc Paracetamol. Bởi việc dùng thuốc ở nhóm đối tượng này có thể tăng độc tính ở gan.
• Không dùng thuốc Paracetamol ở những bệnh nhân bị sốt trên 39,5 độ, sốt tái phát, sốt kéo dài trong 3 ngày.
• Không nhai, không nghiền nát hoặc hòa viên nén Paracetamol trong chất lỏng trước khi sử dụng.
• Thuốc Paracetamol không được khuyến cáo sử dụng ở những bệnh nhân có tiền sử hoặc đang mắc bệnh gan, tim, thận, thiếu máu, thiếu hụt glucose-6-phosphat dehydrogenase.
• Trước khi đưa thuốc Paracetamol vào quá trình điều trị, bạn nên kiểm tra tiền sử dị ứng thuốc. Khi sử dụng Paracetamol, bạn cần dùng thuốc đúng cách và đúng liều.
• Người bệnh cần lưu ý độc tính của Paracetamol trước khi dùng thuốc. Tuy không gây đau dạ dày nhưng loại thuốc này có thể gây hoại tử tế bào gan khi dùng trong thời gian dài.
• Ngay khi nhận thấy da phát ban, ngứa ngáy do dị ứng Paracetamol, người bệnh cần đến bệnh viện để được xử lý kịp thời. Điều này sẽ giúp bạn giảm nguy cơ đối mặt với các phản ứng nghiêm trọng khác. Gồm hội chứng hoại tử thượng bì nhiễm độc, hội chứng Stevens-Johnson và hội chứng ban mụn mủ cấp vô khuẩn toàn thân.

Nếu kịp thời xử lý, dị ứng Paracetamol sẽ không gây hại đến sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Đặc biệt là trong giai đoạn nhẹ. Tuy nhiên nếu quá trình điều trị bệnh không sớm diễn ra hoặc phản ứng dị ứng bùng phát với mức độ nghiêm trọng, tính mạng của người bệnh có thể bị đe dọa. Vì thế, ngay khi nhận thấy những biểu hiện đầu tiên xuất hiện, bạn cần nhanh chóng liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị.

Xem thêm: Tới tháng đau bụng kinh dữ dội – Nguyên nhân & cách chữa