Bạch cương tàm điều trị nám tàn nhang, liệt dương, động kinh

Bạch cương tàm là toàn thân con sâu tằm bị chết khô cứng do nấm bạch cương, đây là một vị thuốc quý trong đông y với những công dụng nổi bật như điều trị nám da, tàn nhang, liệt dương, động kinh co giật ở trẻ nhỏ… Vậy cách dùng vị thuốc này thế nào, hãy cùng tìm hiểu bạn nhé.

• Tên khác: tầm vôi, tằm vôi, cương trùng, cương tằm….
• Tên khoa học: Bombyx botryticatus (1). Là sâu của con sâu tằm Bombyx Mori.
• Họ: Bướm đêm (2).

Mô tả

• Bên ngoài: Vị thuốc chính là hình dạng con tằm bị chết cứng, bên ngoài phình hơi to do có một lớp nấm bạch cương bao phủ dạng phấn trắng
• Bên trong: Bạch cương tằm khô giòn và dễ dàng bị bẻ đôi, nhìn vào vết bẻ sẽ thấy bên trong ruột có màu nâu xanh, ngửi mùi hơi hôi, vị hơi mặn.
• Theo kinh nghiệm tại Thaythuoccuaban.com nếu bẻ đôi vị thuốc ra mà thấy bên trong ruột dính ướt thì đó là loại không tốt, bị người ta ướp vôi vào những con tằm mới chết chứ không phải tằm chết khô do nấm bạch cương (3) (6).

Con tằm ăn lá dâu

Bạch cương tàm

Chế biến

Theo cách truyền thống thời xưa: Dân gian lọc lấy những con sâu tằm bị chết cứng do nhiễm vi khuẩn bạch cương phơi khô, tiếp tục bỏ vào thùng có vôi sống để hút ẩm, sau đó lấy ra đóng gói kín bảo quản để dùng dần.

Ngày nay: Để đáp ứng nhu cầu ngày càng nhiều của nhân dân, nếu chỉ lọc lấy những con tằm bị chết do vi khuẩn sẽ không đáp ứng đủ nhu cầu. Để khắc phục vấn đề này, người ta đã nghĩ ra cách phun vi khuẩn bạch cương lên những con tằm đã nuôi đủ thời gian, sâu tằm bị nhiễm khuẩn này nhanh chóng bị chết trắng, sẽ được phơi khô và chế biến bảo quản để làm thuốc.

Nguồn gốc bạch cương tàm

Vị thuốc được sử dụng từ lâu theo truyền thống y học Trung Hoa lâu đời, nước ta sử dụng vị thuốc này cũng kế thừa theo kinh nghiệm y học Trung Hoa. Và hiện nay, nguồn nguyên liệu bạch cương tàm đều được nhập từ Trung Quốc, ta không sản xuất được nguồn nguyên liệu này.

Khi được hỏi một số nơi vẫn khẳng định đây là con sâu tằm của Việt nam là không có, ở nước ta chưa có nơi nào biết làm bạch cương tàm và hiện nay chúng ta chủ yếu trồng dâu nuôi tằm để lấy tơ dệt vải, không có nơi nào nuôi tằm làm nguyên liệu chế biến dược phẩm.

Thành phần hóa học

Một nghiên cứu mới đây tại Trường đại học Hồ Nam TCM, Trung Quốc bằng  các phương pháp phân tích hóa học và trao đổi ion. Nghiên cứu đã xác định trong bạch cương tàm có (9):

• Hàm lượng dịch chiết khô là 38,52%. Tổng nitơ, nitơ trạng thái amoniac và nitơ acylammonia lần lượt là 5,798%, 0,868% và 0,196%, và chiếm tới 29,74% protein là 77,2% chiết xuất khô.
• Ngoài ra, hàm lượng ammonium oxalate là 3,85% và chiếm 9,98% chiết xuất khô.
• Tổng nồng độ ion của ion univalent là 1,099 mol/mL.
• Các chất khử có thể bị oxy hóa bởi KMnO4 bằng 1,015 mol / mL bởi oxalate và ion dương, ion âm và các phân tử trung tính trong đó lần lượt là 7,84%, 64,16% và hơn 28,0%.

Tính vị bạch cương tàm

Theo đông y, bạch cương tàm có vị hơi mặn, hơi cay, tính bình và không có độc.

Công dụng của bạch cương tàm

Cách chế biến trước khi dùng

Theo kinh nghiệm dân gian tại báo điện tử suckhoedoisong.vn, bạch cương tàm trước khi sử dụng cần phải được chế biến chứ không dùng được nga. Cách chế biến cụ thể như sau (4):

• Chuẩn bị: Một chậu nước vo gạo, bạch cương tàm, một chảo gang.
• Thực hiện:
  • Ngâm vị thuốc trong nước vo gạo 1 ngày.
  • Nếu có tơ bám vào thì nhặt bỏ
  • Rửa qua một lần bằng nước sạch
  • Để ráo nước bằng cách dùng quạt thổi khô
  • Sao nhỏ lửa đến khi vị thuốc khô vàng, thơm là được.
  • Tán thành dạng bột mịn sử dụng

Một số bài thuốc và cách dùng bạch cương tàm

1. Ho, viêm họng, tiêu đờm:

• Chuẩn bị: Bạch cương tằm (đã qua chế biến) 5g, cam thảo bắc 4g, củ gừng tươi 20g.
• Thực hiện: Gừng tươi rửa sạch, giã nát ép lấy nước, cương tằm và cam thảo tán thành dạng bột mịn, khi dùng lấy bột 2 loại này hòa với nước gừng tươi uống trong ngày.

2. Viêm amidan cấp:

• Chuẩn bị: Bột cương tằm 5g, cây bạch hà 5g, vỏ quýt 5g, củ gừng tươi 15g
• Thực hiện:
  • Cây bạch hà, vỏ quýt, củ gừng tươi rửa sạch sắc với khoảng 2 bát nước, đun sôi rồi gạn lấy nước.
  • Nước thuốc hòa cùng với bột cương tằm chia làm 3 lần uống trong ngày.

3. Điều trị liệt dương, di tinh, xuất tinh sớm

• Chuẩn bị: Bạch cương tàm (chế biến sao vàng,để nguyên con) 100g, hà thủ ô đỏ 100g, trần bì 15g, sâm cau đen tươi 1kg, ngũ vị tử 100g. Rượu gạo loại 35 độ 5 lít, 01 bình thủy tinh loại 5 lít.
• Thực hiện: 
  • Sâm cau tươi rửa sạch, để dáo nước
  • Bỏ hà thủ ô vào bình trước, đổ một nửa lượng rượu vào bình
  • Tiếp tục xếp sâm cau dọc từ trên xuống cho đẹp, xếp tiếp từng con bạch cương tàm xen kẽ sâm cau và bỏ ngũ vị tử trần bì lần lượt lên trên.
  • Tiếp tục đổ ngập rượu vào bình
  • Đậy kín nắp và ngâm trong thời gian khoảng 1 tháng trở lên là có thể sử dụng.
• Công dụng: Bài rượu có công dụng tốt cho nam giới mắc yếu sinh lý, di mộng tinh, xuất tinh sớm. Nên sử dụng hàng ngày, mỗi ngày khoảng 1 đến 2 ly rượu nhỏ để phát huy công dụng tốt nhất.

4. Bạch cương tàm điều trị nám da (làm đẹp)

• Chuẩn bị: Bột cương tằm (đã chế biến đúng cách) 1 thìa cà phê, nước ấm một ly nhỏ
• Thực hiện:
  • Rửa sạch mặt một lần trước khi thực hiện
  • Hòa bột cương tằm với nước ấm đắp lên da mặt một lớp mỏng
  • Để trong thời gian khoảng 40 phút cho dược chất ngấm vào da
  • Rửa mặt qua nước sạch một lần, dùng khăn mềm thấm khô da mặt
  • Mỗi ngày duy trì làm 1 lần vào buổi tối trước khi đi ngủ. Đây là kinh nghiệm điều trị nám da, sạm da vô cùng đơn giản từ dân gian.

5. Điều trị co giật, động kinh

• Chuẩn bị: Bột cương tàm 5g, nhộng tằm 15g, đường phèn 3g, nước 1 lít
• Thực hiện: Các vị thuốc rửa sạch nấu ăn hàng ngày. Bản thân nhộng tằm cũng là một vị thuốc điều trị chứng động kinh và giảm co giật

6. Thiên đầu thống (Bệnh về mắt)

• Chuẩn bị: Bột bạch cương tàm 4g (đã chế), chè tươi một nắm, nước sôi 1 bình
• Thực hiện: Chè tươi hãm với nước sôi, lấy nước chè tươi pha với bột cương tàm uống hàng ngày.

7. Đau nửa đầu

• Chuẩn bị: Bột cương tằm (đã chế) 200g, củ riềng khô (sao vàng) 300g
• Thực hiện: Hai vị đem tán mịn, trộn đều, ngày dùng 2 lần mỗi lần dùng khoảng 5g bột thuốc. Khi uống dùng nước trà tươi mà uống.

8. Rong kinh, khí hư

• Chuẩn bị: bạch cương tàm tán bột.
• Thực hiện: Uống với nước ấm, liều dùng 5g/ngày.

9. Tai biến nhẹ, mồm méo xệch

Theo kinh nghiệm của bài thuốc “tiêm chính tán” tại trang báo điện tử báo Phú Yên, được dân gian áp dụng điều trị chứng bệnh liệt dây thần kinh trên mặt khiến người bệnh bị méo mồm, mắt (5).

• Chuẩn bị: Bạch cương tàm (Chế biến sao khô), bọ bạp sao khô, bạch phụ tử khô đã chế (Với lượng bằng nhau)
• Thực hiện:
  • Các vị tán nhỏ thành dạng bột thật mịn.
  • Chộn đều các vị thuốc với nhau (Lượng bằng nhau)
  • Ngày dùng 4g bột thuốc, dùng rượu gạo (30 độ) hâm nóng uống thuốc.

Các nghiên cứu dược lý về bạch cương tàm

1. Hoạt động chống ung thư:

Nghiên cứu tại Đại học Chiết Giang, Trung Quốc đã xác định chiết xuất từ vị thuốc cương tàm có công dụng gây độc tế bào ung thư cổ tử cung HeLa và ung thư gan HepG2 và có tác dụng chống đông máu trong thời gian dài. Nhóm nghiên cứu nhận định đây có thể là một loại thuốc hóa trị liệu tiềm năng và tác dụng chống ung thư của nó đang được nghiên cứu thêm (7).

2. Hoạt động chống động kinh:

Nghiên cứu tại Đại học Y học cổ truyền Thành Đô, Trung Quốc được tiến hành bằng thí nghiệm sử dụng chiết xuất giàu protein từ bạch cương tàm Bombyx batryticatus trên cơ thể chuột để nghiên cứu về khả năng chống động kinh. Nghiên cứu đã xác định chiết xuất từ BCT sở hữu tác dụng chống động kinh tiềm tàng do MES và PTZ gây ra ở chuột và tác dụng bảo vệ đối với stress oxy hóa do H₂O₂ gây ra (8).

3. Hoạt động ức chế bệnh xơ hóa cơ tim liên quan đến bệnh tiểu đường

Một nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Đại học y học cổ truyền Liêu Ninh, Đại học Y học cổ truyền Hà Bắc, Viện Đời sống Bắc Kinh, Trung Quốc sử dụng phương pháp sắc ký lỏng chiết xuất thô bạch cương tàm. Thí nghiệm trên chuột đã xác nhận chiết xuất rõ ràng đã điều hòa quá mức protein cơ tim ở chuột, xơ hóa cơ tim đã giảm đáng kể phụ thuộc vào liều. Nghiên cứu kết luận hoạt động ức chế bệnh xơ hóa cơ tim do tiểu đường là sự ức chế sự hình thành N-acetylglucosamine và giảm nồng độ cơ chất (10).

Ai không nên dùng bạch cương tàm ?

• Do có tác dụng chống đông máu nên người mới phẫu thuật, xuất huyết dạ dày, chấn thương chảy máu không nên dùng bạch cương tàm.
• Người đang sử dụng các loại thuốc đông máu cũng không nên dùng vị thuốc này.

Giá bán

Giá bán vị thuốc này sẽ được cập nhật khi caythuoc.org có thông tin.