Viêm xoang cấp tính là gì? Triệu chứng và cách xử lý, điều trị

Viêm xoang cấp tính xảy ra khi các xoang ở bên trong bị viêm do nhiễm virus, vi khuẩn, nấm hoặc do một số nguyên nhân không nhiễm trùng khác. Bệnh thường khá lành tính và có chuyển biến tích cực sau khi tiến hành điều trị. Tuy nhiên ở một số trường hợp, viêm xoang cấp có thể gây ra các biến chứng như viêm xoang mãn tính, viêm màng não, viêm mô tế bào,…

Viêm xoang cấp là gì?

Viêm xoang cấp là tình trạng viêm cấp tính của các xoang ở bên trong mũi. Hiện tượng này làm gián đoạn quá trình dẫn lưu dịch, khiến dịch nhầy tích tụ và gây ra các triệu chứng như nghẹt mũi, sổ mũi, khó thở,…

Viêm xoang cấp tính thường khởi phát sau khi bị viêm mũi họng (cảm lạnh). Trong giai đoạn cấp tính, bệnh thường có đáp ứng tốt với việc sử dụng thuốc và chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên với các trường hợp không điều trị đúng cách, bệnh có thể kéo dài hơn 12 tuần và chuyển sang giai đoạn mãn tính.

Nguyên nhân gây bệnh viêm xoang cấp

Bệnh viêm xoang cấp có thể khởi phát do các nguyên nhân sau:

• Virus: Virus gây viêm xoang cấp chủ yếu là nhóm virus gây bệnh cảm lạnh – rhinovirus. Nhóm virus này làm phát sinh các triệu chứng một cách đột ngột nhưng phần lớn đều khá lành tính và có thể thuyên giảm sau 10 ngày mà không cần can thiệp các biện pháp y tế.
• Vi khuẩn: Viêm xoang cấp do vi khuẩn ít gặp hơn so với virus. Tuy nhiên nếu khởi phát do vi khuẩn, tình trạng nhiễm trùng xoang thường có mức độ nặng nề và buộc phải điều trị y tế. Trong các trường hợp chủ quan, viêm xoang nhiễm khuẩn có thể gây biến chứng nặng nề và khiến bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính. Các loại vi khuẩn gây nhiễm trùng xoang cấp, bao gồm: Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae,…
• Vi nấm: Vi nấm có thể gây nhiễm trùng xoang (viêm xoang do nấm xâm lấn) hoặc gây ra tình trạng viêm xoang do dị ứng (viêm xoang do nấm không xâm lấn).
• Nguyên nhân khác: Ngoài ra viêm xoang cấp có thể khởi phát do một số nguyên nhân khác như sốt cỏ khô, lệch vách ngăn mũi, viêm VA, phì đại VA, polyp mũi, thường xuyên hít phải khói thuốc lá,…

Ngoài ra bệnh viêm xoang cấp còn có thể xảy ra do một số yếu tố rủi ro như:

• Suy giảm miễn dịch (tiểu đường, trẻ nhỏ, người nhiễm HIV/ AIDS)
• Cấu trúc mũi bất thường
• Sinh sống trong môi trường ô nhiễm hoặc có thói quen hút thuốc lá
• Người mắc các bệnh viêm nhiễm cơ quan hô hấp trên
• Dị ứng phấn hoa, thời tiết, nấm mốc, mạt bụi,…
• Thực hiện các hoạt động dẫn đến thay đổi áp suất như di chuyển bằng máy bay, lặn dưới biển,…

Triệu chứng của bệnh viêm xoang cấp

Tình trạng viêm cấp tính
ở các mô xoang có thể khiến dịch tiết hô hấp bị ứ đọng và làm phát sinh các triệu chứng sau:

• Vùng mũi, má, mắt và trán có cảm giác nặng nề, đau và sưng. Các triệu chứng này thường có xu hướng nghiêm trọng hơn khi cúi mặt xuống.
• Nghẹt mũi và chảy nước mũi
• Khó khăn khi thở và chủ yếu thở bằng miệng
• Dịch nhầy từ mũi chảy xuống cổ họng sau (dịch thường có màu vàng hoặc hơi xanh)

Theo thời gian, tình trạng viêm cấp ở các xoang có thể tiến triển và gây ra các triệu chứng khác như:

• Mất khứu giác tạm thời
• Hôi miệng
• Sốt (trong trường hợp do nhiễm trùng)
• Mệt mỏi
• Ho
• Đau đầu
• Hơi ù tai
• Giảm khả năng cảm nhận mùi vị ở lưỡi
• Đau nhức răng

Bệnh viêm xoang cấp có nguy hiểm không?

Viêm xoang cấp là bệnh lý khá phổ biến. Bệnh thường có đáp ứng tốt sau khi sử dụng thuốc và chăm sóc đúng cách. Hầu hết các trường hợp bị viêm xoang cấp đều không phát sinh biến chứng hay các rủi ro nghiêm trọng.

Tuy nhiên với những người chậm trễ trong việc phát hiện và điều trị, bệnh có thể gây ra một số biến chứng như:

• Viêm xoang mãn tính: Biến chứng này xảy ra khi nhiễm trùng xoang kéo dài trên 12 tuần.
• Lây lan nhiễm trùng: Theo thời gian, nhiễm trùng ở xoang có thể lan đến cấu trúc da (viêm mô tế bào), xương và các cơ quan hô hấp khác như VA, amidan, cổ họng, thanh quản,…
• Giảm thị lực: Trong trường hợp nhiễm trùng lây lan đến khu vực hốc mắt, cơ quan này có thể bị tổn thương và giảm thị lực. Tuy nhiên trong một số ít trường hợp, nhiễm trùng xoang có thể gây mù vĩnh viễn.
• Viêm màng não: Viêm màng não là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh viêm xoang cấp. Biến chứng này xảy ra khi vi khuẩn gây bệnh di chuyển đến não bộ.

Ngoài các biến chứng nói trên, bệnh viêm xoang cấp còn làm phát sinh các triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến mức độ tập trung, hoạt động làm việc và sinh hoạt.

Chẩn đoán bệnh viêm xoang cấp tính

Trước tiên, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám thực thể nhằm quan sát biểu hiện ở cổ họng và đường mũi. Sau đó bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số kỹ thuật khác, nhằm chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý có triệu chứng tương tự.

• Nội soi mũi: Nội soi mũi là kỹ thuật chẩn đoán bắt buộc đối với bệnh viêm xoang. Trong kỹ thuật này, bác sĩ sẽ sử dụng ống nội soi đưa vào mũi để quan sát biểu hiện các xoang ở bên trong.
• Lấy dịch tiết từ mũi: Bác sĩ có thể lấy dịch tiết ở mũi nhằm nuôi cấy và xác định vi khuẩn gây nhiễm trùng. Kỹ thuật này thường được chỉ định trong trường hợp bệnh không có đáp ứng khi sử dụng thuốc.
• Chụp CT: Hình ảnh từ CT cho phép bác sĩ quan sát chi tiết các biểu hiện ở vùng mũi và xoang. Xét nghiệm hình ảnh này có thể giúp xác định được một số nguyên nhân gây viêm xoang cấp như polyp mũi, cấu trúc mũi bất thường,…
• Xét nghiệm dị ứng: Xét nghiệm dị ứng được thực hiện ở trên da nhằm đo nồng độ các chất trung gian trong phản ứng dị ứng (histamine). Xét nghiệm này được chỉ định nếu nghi ngờ viêm xoang cấp khởi phát do tiếp xúc với tác nhân dị ứng.

Các phương pháp điều trị viêm xoang cấp

Điều trị bệnh viêm xoang cấp chủ yếu là cải thiện triệu chứng và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên với trường hợp do vi khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định thêm thuốc kháng sinh để ức chế và kìm hãm tác nhân gây bệnh.

Ngoài ra trong trường hợp viêm xoang cấp tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật chỉnh hình cấu trúc mũi hoặc mở rộng lỗ xoang.

1. Điều trị viêm xoang cấp theo Tây y

Điều trị viêm xoang cấp theo Tây y bao gồm sử dụng thuốc và phẫu thuật.

– Sử dụng thuốc

• Xịt mũi bằng nước muối (NaCl 0.9%): Xịt nước muối vào mũi thường xuyên có tác dụng loại bỏ dịch tiết hô hấp và dị nguyên.
• Thuốc xịt mũi chứa corticoid: Được xịt trực tiếp vào mũi nhằm giảm viêm, phù nề và ngứa ngáy. Tuy nhiên loại thuốc này có thể gây khô mũi và làm phát sinh một số tác dụng phụ. Do đó bạn chỉ nên dùng thuốc xịt mũi chứa corticoid trong 3 – 5 ngày.
• Thuốc thông mũi (Pseudoephedrine): Thuốc Pseudoephedrine có tác dụng giảm sung huyết ở mũi bằng cách ức chế hệ thần kinh giao cảm. Thuốc thường được sử dụng để điều trị viêm xoang cấp do dị ứng.
• Thuốc giảm đau (Acetaminophen): Tình trạng viêm xoang do virus và vi khuẩn có thể gây đau mũi, nhức đầu, đau tai và sốt, do đó bạn có thể sử dụng Acetaminophen để cải thiện các triệu chứng nói trên.
• Kháng sinh (Amoxicillin): Thuốc kháng sinh thường được chỉ định với viêm xoang nhiễm khuẩn. Nhóm thuốc này được sử dụng trong 7 – 10 ngày liên tục nhằm ức chế vi khuẩn gây nhiễm trùng.
• Thuốc kháng histamine H1: Với trường hợp viêm xoang do dị ứng, bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng histamine H1 để cải thiện. Tuy nhiên nhóm thuốc này có thể gây buồn ngủ và thiếu tập trung khi sử dụng.

– Can thiệp ngoại khoa:

Phẫu thuật thường được chỉ định với những trường hợp viêm xoang không có đáp ứng với kháng sinh hoặc có xu hướng tái phát nhiều lần. Các thủ thuật ngoại khoa được thực hiện trong điều trị viêm xoang cấp, bao gồm:

• Phẫu thuật nhằm sửa vách ngắn bị lệch
• Phẫu thuật cắt bỏ khối u hoặc polyp ở mũi
• Phẫu thuật mở rộng lỗ xoang
• Phẫu thuật nhằm làm sạch dịch tiết ứ đọng trong các xoang

2. Chăm sóc tại nhà

Bên cạnh việc điều trị y tế, bạn cần thực hiện các biện pháp chăm sóc khi bị viêm xoang cấp. Nếu có chế độ chăm sóc hợp lý, bệnh sẽ nhanh chóng thuyên giảm trong một thời gian ngắn.

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi trong 2 – 3 ngày đầu bệnh khởi phát có thể giúp cơ thể chống lại hiện tượng nhiễm trùng và rút ngắn thời gian hồi phục.
• Chườm khăn ấm lên mũi: Biện pháp này có thể tăng dẫn lưu giữa các xoang, giảm đau và giúp cải thiện tình trạng nghẹt mũi.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Nhằm duy trì độ ẩm trong không gian sống và hạn chế tình trạng kích thích lên niêm mạc cơ quan hô hấp trên.
• Uống đủ nước: Cung cấp đủ 2 – 3 lít nước/ ngày giúp bù chất lỏng và cân bằng điện giải. Ngoài ra bổ sung đủ nước còn giúp làm loãng dịch nhầy và tăng quá trình dẫn lưu dịch.
• Sử dụng gối cao khi nắm: Cách này có thể giảm áp lực lên tai, mũi và mắt, đồng thời giúp dịch tiết hô hấp dễ dàng thoát ra bên ngoài.
• Ăn uống điều độ: Chế độ ăn uống khoa học giúp cung cấp năng lượng dồi dào và hỗ trợ cơ thể ức chế bệnh tật. Trong thời gian điều trị viêm xoang cấp, bạn nên bổ sung các loại thực phẩm giàu khoáng chất, đạm, vitamin, Omega 3,…

3. Bài thuốc chữa viêm xoang cấp từ dân gian

Với những trường hợp viêm xoang cấp do dị ứng hoặc virus, bạn có thể điều trị bệnh bằng cách chăm sóc tại nhà và áp dụng bài thuốc dân gian. Các bài thuốc từ dân gian tận dụng tác dụng dược lý của thảo dược nhằm cải thiện tình trạng phù nề ở mũi, tăng dẫn lưu dịch ở các xoang, hỗ trợ giảm dị ứng và ức chế virus gây nhiễm trùng.

Một số bài thuốc chữa viêm xoang cấp bạn có thể áp dụng:

• Bài thuốc từ kim ngân hoa: Chuẩn bị ké đầu ngựa, ngư tinh thảo, kim ngân hoa mỗi thứ 16g, mạch môn 12g và chi tử 8g. Sắc mỗi ngày 1 thang cho đến khi triệu chứng thuyên giảm.
• Ké đầu ngựa chữa viêm xoang cấp: Dùng bạch chỉ 30g, bạc hà 1.5g, ké đầu ngưa 8g và di tân 15g. Sắc mỗi ngày 1 thang cho đến khi khỏi hoàn toàn.
• Bài thuốc chữa viêm xoang cấp bằng cây giao: Chuẩn bị 15 đốt của cành cây giao, sau đó rửa sạch và đun với 2 lít nước. Sau đó dùng khăn trùm đầu và xông hơi để làm giảm dịch ứ bên trong xoang.

Phòng ngừa bệnh viêm xoang cấp tái phát

Tình trạng viêm xoang tái phát nhiều lần có thể dẫn đến viêm xoang mãn tính hoặc gây xơ hóa, tổn thương các xoang vĩnh viễn. Vì vậy sau khi điều trị, bạn cần thực hiện các biện pháp nhằm ngăn ngừa bệnh tái phát.

Các biện pháp phòng ngừa bệnh viêm xoang tái phát:

• Vệ sinh tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Tránh tiếp xúc với các tác nhân dị ứng như thuốc lá, phấn hoa, lông chó mèo,… Đồng thời nên vệ sinh nhà cửa thường xuyên nhằm hạn chế bụi bẩn và nấm mốc phát triển.
• Nên giữ ấm cơ thể, xây dựng chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt hợp lý nhằm tăng cường sức đề kháng và giảm nguy cơ tái phát bệnh.
• Giữ khoảng cách với người mắc bệnh truyền nhiễm.
• Điều trị dứt điểm dị ứng và viêm mũi họng.
• Có thể tiêm vaccine phòng ngừa cảm cúm.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm khi thời tiết khô hanh.

Viêm xoang cấp tính thường xảy ra khi thời tiết thay đổi đột ngột. Bệnh diễn ra trong thời gian ngắn và thường có đáp ứng tốt sau khi được điều trị. Tuy nhiên nếu để kéo dài, tổn thương ở mô xoang có thể tiến triển mãn tính và gây ra các biến chứng nghiêm trọng khác.

Có thể bạn quan tâm: Các bài thuốc đông y đặc trị viêm xoang không thể bỏ qua

Xem thêm: 7 Cách chữa đau khớp gối cho người già an toàn áp dụng tại nhà