Chụp hình động mạch cảnh

Tên kĩ thuật y tế: Chụp hình động mạch cảnh

Tên kĩ thuật y tế: Chụp hình động mạch cảnh

Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Cổ

Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Cổ

Tìm hiểu chung

Chụp hình động mạch cảnh là gì?

Chụp hình động mạch cảnh là thủ thuật chụp ảnh động mạch cảnh dưới sự hỗ trợ của thuốc cản quang. Thuốc cản quang được đưa đến động mạch cảnh bằng cách đưa ống thông vào trong mạch máu ở cánh tay hoặc chân và luồn nó tới chỗ các động mạch cảnh với sự hướng dẫn đường đi của một máy X-quang đặc biệt. Sau đó, chất cản quang sẽ được tiêm qua ống thông vào động mạch, bác sĩ sẽ dùng máy X-quang để chụp lại hình ảnh động mạch cảnh (các động mạch cung cấp máu giàu oxy cho não), được làm nổi bật lên nhờ thuốc cản quang.

Kỹ thuật y tế này được xem là “tiêu chuẩn vàng” để quan sát, đánh giá động mạch cảnh và mạch máu não.

Khi nào bạn nên thực hiện chụp hình động mạch cảnh?

Bác sĩ sẽ chụp hình động mạch cảnh trong các trường hợp:

• Bạn bị hoặc có khả năng bị hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch cảnh;
• Bạn cần được xác định nguy cơ đột quỵ trong tương lai;
• Bác sĩ cần xác định có nên tiếp tục những phương pháp điều trị tiếp theo hay không (để nong mạch hoặc phẫu thuật sau đó);
• Bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật nhằm đặt giá đỡ để nông rộng đoạn hẹp ở động mạch cảnh.

Chụp hình động mạch cảnh là gì?

Chụp hình động mạch cảnh là thủ thuật chụp ảnh động mạch cảnh dưới sự hỗ trợ của thuốc cản quang. Thuốc cản quang được đưa đến động mạch cảnh bằng cách đưa ống thông vào trong mạch máu ở cánh tay hoặc chân và luồn nó tới chỗ các động mạch cảnh với sự hướng dẫn đường đi của một máy X-quang đặc biệt. Sau đó, chất cản quang sẽ được tiêm qua ống thông vào động mạch, bác sĩ sẽ dùng máy X-quang để chụp lại hình ảnh động mạch cảnh (các động mạch cung cấp máu giàu oxy cho não), được làm nổi bật lên nhờ thuốc cản quang.

Kỹ thuật y tế này được xem là “tiêu chuẩn vàng” để quan sát, đánh giá động mạch cảnh và mạch máu não.

Khi nào bạn nên thực hiện chụp hình động mạch cảnh?

Bác sĩ sẽ chụp hình động mạch cảnh trong các trường hợp:

• Bạn bị hoặc có khả năng bị hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch cảnh;
• Bạn cần được xác định nguy cơ đột quỵ trong tương lai;
• Bác sĩ cần xác định có nên tiếp tục những phương pháp điều trị tiếp theo hay không (để nong mạch hoặc phẫu thuật sau đó);
• Bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật nhằm đặt giá đỡ để nông rộng đoạn hẹp ở động mạch cảnh.

Điều cần thận trọng

Bạn nên biết những gì trước khi thực hiện chụp hình động mạch cảnh?

Chụp mạch cộng hưởng từ (MRA) hoặc chụp mạch cắt lớp vi tính (CTA) có thể là một lựa chọn thay thế cho xét nghiệm chụp động mạch cảnh. Các kĩ thuật y tế (MRA và CTA) này ít gây ra tác dụng phụ với bệnh nhân hơn so với việc chụp hình động mạch cảnh.

Đối với những người có vấn đề về thận, bị bệnh tiểu đường hoặc mất nước, cần có các biện pháp để dự phòng tổn thương thận khi chụp hình động mạch cảnh. Bác sĩ có thể sẽ sử dụng ít chất cản quang hơn hoặc cho thêm nhiều dịch trước, trong và sau xét nghiệm. Nếu bạn có tiền sử các vấn đề về thận, bác sĩ sẽ cho bạn thực hiện thêm một số xét nghiệm máu khác (xét nghiệm creatinine, urea nitrogen trong máu) trước khi chụp để đảm bảo rằng thận của bạn đang làm việc tốt.

Bạn nên biết những gì trước khi thực hiện chụp hình động mạch cảnh?

Chụp mạch cộng hưởng từ (MRA) hoặc chụp mạch cắt lớp vi tính (CTA) có thể là một lựa chọn thay thế cho xét nghiệm chụp động mạch cảnh. Các kĩ thuật y tế (MRA và CTA) này ít gây ra tác dụng phụ với bệnh nhân hơn so với việc chụp hình động mạch cảnh.

Đối với những người có vấn đề về thận, bị bệnh tiểu đường hoặc mất nước, cần có các biện pháp để dự phòng tổn thương thận khi chụp hình động mạch cảnh. Bác sĩ có thể sẽ sử dụng ít chất cản quang hơn hoặc cho thêm nhiều dịch trước, trong và sau xét nghiệm. Nếu bạn có tiền sử các vấn đề về thận, bác sĩ sẽ cho bạn thực hiện thêm một số xét nghiệm máu khác (xét nghiệm creatinine, urea nitrogen trong máu) trước khi chụp để đảm bảo rằng thận của bạn đang làm việc tốt.

Trong vài trường hợp hiếm hoi, bác sĩ có thể phải khâu lại lỗ ở chỗ cái ống được luồn vào.

Trước khi tiến hành xét nghiệm, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.

Trong vài trường hợp hiếm hoi, bác sĩ có thể phải khâu lại lỗ ở chỗ cái ống được luồn vào.

Trước khi tiến hành xét nghiệm, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.

Quy trình thực hiện

Bạn nên làm gì trước khi thực hiện chụp động mạch cảnh?

Trước hết hãy để tất cả các đồ vật có giá trị tại nhà. Bạn có thể đeo hàm giả, kính hoặc thiết bị hỗ trợ thính giác trong suốt quá trình chụp động mạch vành.

Bác sĩ hoặc y tá sẽ hướng dẫn cụ thể những gì bạn có thể và không thể ăn hoặc uống trước khi xét nghiệm.

Hãy hỏi bác sĩ loại thuốc nào được uống (nếu bạn đang uống thuốc chữa một loại bệnh nào khác). Có thể bác sĩ sẽ yêu cầu bạn ngừng uống 1 loại thuốc nhất định, chẳng hạn như Coumadin (warfarin, thuốc làm loãng máu).

Nếu bạn bị bệnh tiểu đường, hãy hỏi bác sĩ bạn nên uống thuốc như thế nào trong ngày chụp hình động mạch cảnh.

Bạn hãy nói cho bác sĩ hoặc y tá biết nếu bạn bị dị ứng với bất cứ thứ gì, nhất là iốt, vỏ sò, chất cản quang hoặc các sản phẩm làm từ cao su (như găng tay cao su hoặc bóng bay).

Quy trình thực hiện chụp hình động mạch cảnh là gì?

Bệnh viện sẽ phát áo choàng cho bạn mặc. Y tá sẽ đặt một kim luồng đường tĩnh mạch ở cánh tay bạn để có thể tiêm thuốc và truyền dịch trong suốt quá trình làm xét nghiẹm.

Phòng chụp động mạch là một căn phòng mát mẻ và có ánh sáng nhẹ. Bạn sẽ nằm trên một cái bàn. Ở phía trên là một máy ảnh lớn và nhiều màn hình TV.

Các y tá hoặc bác sĩ sẽ làm sạch da tại nơi đưa ống thông bằng nhựa vào (thường là ở vùng cánh tay hay háng). Một miếng vải vô trùng sẽ được sử dụng để che phần vết thương hở và giúp ngăn ngừa nhiễm trùng. Hãy nhớ một điều quan trọng là bạn cần giữ cho cánh tay và bàn tay đặt xuôi bên hông và đừng chạm vào miếng vải vô trùng.

Các miếng điện cực nhỏ, bằng phẳng sẽ được đặt lên ngực của bạn. Các điện cực được gắn liền với một màn hình điện tâm đồ (ECG) thể hiện trạng thái hoạt động của tim bạn.

Bạn có thể được cho uống thuốc an thần nhẹ để thư giãn, nhưng bạn sẽ vẫn tỉnh táo và có ý thức trong toàn bộ quy trình.

Các bác sĩ sẽ gây tê tại chỗ để làm mất cảm giác vùng sẽ đặt ống thông. Một ống nhựa rỗng ngắn để đặt các ống thông sẽ được đưa vào mạch máu ở cánh tay hoặc háng. Ống thông sẽ được luồn qua ống nhựa đó vào động mạch cổ của bạn (động mạch cảnh phải và trái).

Khi ống thông được đặt ra đúng vị trí, đèn trong phòng sẽ mờ đi và một lượng nhỏ chất cản quang sẽ được tiêm qua ống thông để đưa nó vào động mạch của bạn. Nó sẽ cho thấy hình ảnh các động mạch đóng vai trò lưu thông máu lên não của bạn.

Máy X-quang sẽ được dùng để chụp ảnh các động mạch ở đầu và cổ. Bạn có thể phải nín thở hoặc quay đầu theo các hướng khác nhau trong khi chụp. Khi tất cả các bức ảnh đã được chụp, ống thông sẽ được gỡ bỏ.

Bạn nên làm gì sau khi thực hiện chụp hình động mạch cảnh?

Sau khi chụp được hình ảnh của động mạch cảnh, ống thông sẽ được rút ra khỏi cơ thể bạn. Bác sĩ sẽ đè lên chỗ rút ống thông trong vòng 10 đến 15 phút để cầm máu hoặc có thể họ sẽ đặt lên một miếng gạc hay kẹp vết thương lại. Nếu bạn cảm thấy đau, bác sĩ sẽ kê cho bạn thuốc giảm đau.

Nếu ống thông được đặt ở tay, điều dưỡng sẽ tránh lấy máu hoặc tránh đo huyết áp ở tay đó trong vòng vài ngày. Bạn nên nằm nghỉ vài giờ sau khi thực hiện xét nghiệm. Nếu ống thông được đặt ở đùi, bạn nên duỗi thẳng chân trong vòng 8 giờ. Bác sĩ của bạn sẽ hướng dẫn cụ thể hơn. Bạn cũng có thể dùng một bịch nước đá lạnh chườm lên chỗ kim đâm vào để giảm đau và giảm sưng. Bác sĩ sẽ thường xuyên kiểm tra mạch đập tại tay hoặc chân được dùng để làm xét nghiệm

Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.

Bạn nên làm gì trước khi thực hiện chụp động mạch cảnh?

Trước hết hãy để tất cả các đồ vật có giá trị tại nhà. Bạn có thể đeo hàm giả, kính hoặc thiết bị hỗ trợ thính giác trong suốt quá trình chụp động mạch vành.

Bác sĩ hoặc y tá sẽ hướng dẫn cụ thể những gì bạn có thể và không thể ăn hoặc uống trước khi xét nghiệm.

Hãy hỏi bác sĩ loại thuốc nào được uống (nếu bạn đang uống thuốc chữa một loại bệnh nào khác). Có thể bác sĩ sẽ yêu cầu bạn ngừng uống 1 loại thuốc nhất định, chẳng hạn như Coumadin (warfarin, thuốc làm loãng máu).

Nếu bạn bị bệnh tiểu đường, hãy hỏi bác sĩ bạn nên uống thuốc như thế nào trong ngày chụp hình động mạch cảnh.

Bạn hãy nói cho bác sĩ hoặc y tá biết nếu bạn bị dị ứng với bất cứ thứ gì, nhất là iốt, vỏ sò, chất cản quang hoặc các sản phẩm làm từ cao su (như găng tay cao su hoặc bóng bay).

Quy trình thực hiện chụp hình động mạch cảnh là gì?

Bệnh viện sẽ phát áo choàng cho bạn mặc. Y tá sẽ đặt một kim luồng đường tĩnh mạch ở cánh tay bạn để có thể tiêm thuốc và truyền dịch trong suốt quá trình làm xét nghiẹm.

Phòng chụp động mạch là một căn phòng mát mẻ và có ánh sáng nhẹ. Bạn sẽ nằm trên một cái bàn. Ở phía trên là một máy ảnh lớn và nhiều màn hình TV.

Các y tá hoặc bác sĩ sẽ làm sạch da tại nơi đưa ống thông bằng nhựa vào (thường là ở vùng cánh tay hay háng). Một miếng vải vô trùng sẽ được sử dụng để che phần vết thương hở và giúp ngăn ngừa nhiễm trùng. Hãy nhớ một điều quan trọng là bạn cần giữ cho cánh tay và bàn tay đặt xuôi bên hông và đừng chạm vào miếng vải vô trùng.

Các miếng điện cực nhỏ, bằng phẳng sẽ được đặt lên ngực của bạn. Các điện cực được gắn liền với một màn hình điện tâm đồ (ECG) thể hiện trạng thái hoạt động của tim bạn.

Bạn có thể được cho uống thuốc an thần nhẹ để thư giãn, nhưng bạn sẽ vẫn tỉnh táo và có ý thức trong toàn bộ quy trình.

Các bác sĩ sẽ gây tê tại chỗ để làm mất cảm giác vùng sẽ đặt ống thông. Một ống nhựa rỗng ngắn để đặt các ống thông sẽ được đưa vào mạch máu ở cánh tay hoặc háng. Ống thông sẽ được luồn qua ống nhựa đó vào động mạch cổ của bạn (động mạch cảnh phải và trái).

Khi ống thông được đặt ra đúng vị trí, đèn trong phòng sẽ mờ đi và một lượng nhỏ chất cản quang sẽ được tiêm qua ống thông để đưa nó vào động mạch của bạn. Nó sẽ cho thấy hình ảnh các động mạch đóng vai trò lưu thông máu lên não của bạn.

Máy X-quang sẽ được dùng để chụp ảnh các động mạch ở đầu và cổ. Bạn có thể phải nín thở hoặc quay đầu theo các hướng khác nhau trong khi chụp. Khi tất cả các bức ảnh đã được chụp, ống thông sẽ được gỡ bỏ.

Bạn nên làm gì sau khi thực hiện chụp hình động mạch cảnh?

Sau khi chụp được hình ảnh của động mạch cảnh, ống thông sẽ được rút ra khỏi cơ thể bạn. Bác sĩ sẽ đè lên chỗ rút ống thông trong vòng 10 đến 15 phút để cầm máu hoặc có thể họ sẽ đặt lên một miếng gạc hay kẹp vết thương lại. Nếu bạn cảm thấy đau, bác sĩ sẽ kê cho bạn thuốc giảm đau.

Nếu ống thông được đặt ở tay, điều dưỡng sẽ tránh lấy máu hoặc tránh đo huyết áp ở tay đó trong vòng vài ngày. Bạn nên nằm nghỉ vài giờ sau khi thực hiện xét nghiệm. Nếu ống thông được đặt ở đùi, bạn nên duỗi thẳng chân trong vòng 8 giờ. Bác sĩ của bạn sẽ hướng dẫn cụ thể hơn. Bạn cũng có thể dùng một bịch nước đá lạnh chườm lên chỗ kim đâm vào để giảm đau và giảm sưng. Bác sĩ sẽ thường xuyên kiểm tra mạch đập tại tay hoặc chân được dùng để làm xét nghiệm

Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.

Hướng dẫn đọc kết quả

Kết quả của bạn có ý nghĩa gì?

Bác sĩ có thể sẽ cho bạn biết một vài kết quả sơ bộ ngay sau khi kiểm tra. Sau đó bạn sẽ nhận được kết quả đầy đủ sau (thường có trong ngày).

Kết quả chụp mạch đầu và cổ

Bình thường:

• Mạch máu có hình dạng, kích cỡ, vị trí và số lượng bình thường.
• Thuốc cản quang chạy qua các mạch máu một cách dễ dàng.
• Không phát hiện thấy mạch máu bị thu hẹp, tắc nghẽn, phồng lên hay bị bất cứ vấn đê nào.

Bất bình thường:

• Chỗ hẹp trong động mạch có thể bị gây ra bởi chất béo, canxi hoặc là một cục máu đông chặn dòng chảy của máu qua mạch máu.
• Mạch máu không nằm đúng vị trí do có khối u hoặc có một khối gì đó xô lệch mạch máu.
• Chỗ phình trong mạch máu có thể là do thành mạch máu bị yếu ở 1 vùng nhất định.
• Khi mạch máu có hình dạng không bình thường thì có thể là do sự xuất hiện của một khối u.
• Chất cản quang bị chảy ra khỏi mạch máu có nghĩa là mạch máu bị thủng.
• Các mạch máu chia nhánh bất bình thường bẩm sinh.

Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.

Kết quả của bạn có ý nghĩa gì?

Bác sĩ có thể sẽ cho bạn biết một vài kết quả sơ bộ ngay sau khi kiểm tra. Sau đó bạn sẽ nhận được kết quả đầy đủ sau (thường có trong ngày).

Kết quả chụp mạch đầu và cổ

Bình thường:

• Mạch máu có hình dạng, kích cỡ, vị trí và số lượng bình thường.
• Thuốc cản quang chạy qua các mạch máu một cách dễ dàng.
• Không phát hiện thấy mạch máu bị thu hẹp, tắc nghẽn, phồng lên hay bị bất cứ vấn đê nào.

Bất bình thường:

• Chỗ hẹp trong động mạch có thể bị gây ra bởi chất béo, canxi hoặc là một cục máu đông chặn dòng chảy của máu qua mạch máu.
• Mạch máu không nằm đúng vị trí do có khối u hoặc có một khối gì đó xô lệch mạch máu.
• Chỗ phình trong mạch máu có thể là do thành mạch máu bị yếu ở 1 vùng nhất định.
• Khi mạch máu có hình dạng không bình thường thì có thể là do sự xuất hiện của một khối u.
• Chất cản quang bị chảy ra khỏi mạch máu có nghĩa là mạch máu bị thủng.
• Các mạch máu chia nhánh bất bình thường bẩm sinh.

Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.

Xem thêm: Ung thư dạ dày nên ăn gì? Thực phẩm bạn cần bổ sung