Viêm hầu họng là gì? Nguyên nhân và cách trị

Viêm hầu họng là một bệnh lý về đường hô hấp rất dễ gặp do nhiều nguyên nhân kích hoạt. Nếu để lâu, bệnh sẽ nhanh chóng chuyển qua giai đoạn mãn tính khiến việc điều trị trở nên khó khăn. Lúc này, nhiều biến chứng nghiêm trọng hơn cũng dễ dàng phát sinh nguy hại đến sức khỏe người bệnh.

Viêm hầu họng là gì?

Hầu họng là một phần ở giữa cổ họng, bao gồm các cơ sở của lưỡi, amidan, vòm miệng và các thành của họng. Viêm hầu họng đặc trưng bởi tình trạng khu vực này bị các phản ứng viêm tấn công, có thể do virus hay vi khuẩn, nấm hay các chất kích thích từ môi trường.

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà triệu chứng cũng sẽ có những sự khác biệt nhất định. Tuy nhiên, khi bị viêm hầu họng, người bệnh sẽ thường gặp một số triệu chứng đặc trưng như sau:

• Cổ họng khô, đau nhức và nóng rát
• Niêm mạc họng tổn thương, sưng đỏ
• Đau khi nuốt hay nói chuyện
• Đau đầu
• Buồn nôn hay nôn ói

Trong nhiều trường hợp, những mảng trắng còn hình thành trên cả amidan. Nếu gặp triệu chứng ngày thì có nguy cơ cao người bệnh đang sống chung với chứng viêm hầu họng liên cầu khuẩn.

Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp các triệu chứng đi kèm khác. Phải kể đến như khàn tiếng, nghẹt mũi, hắt hơi, sổ mũi, nổi cổ ở hạch, sốt, ho, ớn lạnh, mệt mỏi, ăn không ngon miệng, khó nuốt.

Bạn có thể hình dung rõ hơn về bệnh thông qua một vài hình ảnh sau:

Nguyên nhân gây bệnh viêm hầu họng

Những thống kê gần đây ghi nhận, số người mắc bệnh viêm hầu họng ngày càng có xu hướng gia tăng. Điển hình nhất là ở những người sống ở thành phố, tỷ lệ mắc bệnh lên đến 15 – 20% trên tổng số những người mắc các bệnh về họng. Trong khi đó ở nông thôn thì tỷ lệ này thường thấp hơn nhiều, chỉ ở khoảng 5,5%.

Nguyên nhân gây bệnh được xác định là liên quan đến một số yếu tố sau:

1. Yếu tố bên ngoài

Các yếu tố bên ngoài bao gồm:

• Sống trong môi trường có nhiều bụi bẩn, ô nhiễm
• Thời tiết lạnh hay hanh khô
• Lối sống thiếu khoa học như ăn đồ cay nóng hay uống rượu bia thường xuyên
• Virus, vi khuẩn xâm nhập vào đường hô hấp

Trong các yếu tố trên thì yếu tố môi trường chính là nguyên nhân giải thích vì sao bệnh lý này có nguy cơ xuất hiện nhiều hơn ở những người sống ở khu vực thành phố.

2. Yếu tố bên trong cơ thể

Một số bệnh lý từ bên trong cơ thể cũng được cho là làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm hầu họng. Phải kể đến các bệnh như:

• Trào ngược dạ dày thực quản
• Viêm phế quản
• Hen suyễn
• Bệnh tiểu đường
• Các bệnh về gan, thận…

3. Yếu tố liên quan đến nghề nghiệp

Thực tế cho thấy rằng, những người làm các công việc như giáo viên, người bán hàng, hướng dẫn viên, ca sĩ… sẽ có nguy cơ mắc bệnh viêm hầu họng cao hơn. Nguyên nhân trực tiếp là do đặc thù công việc phải nói nhiều. Từ đó, rất dễ gây kích thích cổ họng và gây ra tình trạng xung huyết mãn tính.

Bệnh viêm hầu họng có nguy hiểm không?

Viêm hầu họng mặc dù không đe dọa đến tính mạng nhưng nếu không được điều trị sớm và đúng cách cũng sẽ rất dễ phát sinh biến chứng. Dưới đây là những biến chứng mà bệnh có thể gây ra:

1. Tăng nguy cơ mắc bệnh lý nguy hiểm hơn

Bệnh viêm hầu họng kéo dài mà không được điều trị nghiêm túc sẽ làm phát sinh các triệu chứng nặng nề. Điển hình như sợ lạnh, sốt, đau nhức toàn thân, miệng khô, chán ăn… Cùng với đó bệnh tái đi tái lại nhiều lần còn dẫn đến tình trạng mạn tính. 

Đi cùng với tình trạng mạn tính chính là nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng khác:

• Viêm xoang hay viêm tai giữa cấp tính
• Viêm phế quản, viêm thanh quản, viêm phổi
• Nhiễm khuẩn huyết, thấp khớp, viêm thận cấp

Nguy hiểm nhất là bệnh có thể dẫn đến biến chứng ung thư hầu họng đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

2. Tác động xấu đến hệ hô hấp

Những người mắc bệnh viêm hầu họng thường có thói quen khạc nhổ nhiều để làm giảm sự khó chịu. Nhưng thực tế cho thấy việc khạc nhổ chỉ xoa dịu sự khó chịu một cách tạm thời. Thực hiện nhiều sẽ khiến tình trạng viêm nhiễm tồi tệ thêm.

Lúc này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ hô hấp. Biểu hiện cụ thể là người bệnh thường xuyên ngủ ngáy, chất lượng giấc ngủ giảm rõ rệt. Từ đó khiến cơ thể mệt mỏi, suy kiệt sức lực.

3. Gây ra tình trạng hôi miệng

Chính dịch tiết từ ổ viêm sẽ khiến cho khoang miệng có mùi hôi rất khó chịu. Nhất là khi thời tiết thay đổi, virus và vi khuẩn sẽ tấn công vài sâu bên trong hầu họng khiến cho tình trạng viêm nhiễm thêm trầm trọng.

Tình trạng này nếu không được giải quyết triệt để chính là nguyên nhân dẫn đến viêm hầu họng mạn tính, viêm thanh quản mạn hay viêm phế quản mạn…

Các phương pháp điều trị bệnh viêm hầu họng

Đối với bệnh viêm hầu họng, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ có cách can thiệp khác nhau. Có ba nhóm nguyên nhân chính gây ra bệnh lý này là do virus, do vi khuẩn hoặc do bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

Với từng nguyên nhân sẽ có phương pháp cụ thể như sau:

1. Viêm hầu họng do virus

Nếu là do virus gây ra thì bệnh sẽ thường chỉ kéo dài khoảng từ 5 – 7 ngày là có thể tự khỏi mà không cần điều trị y tế. Tuy nhiên, để giảm đau nhức cũng như sốt thì bác sĩ cũng có thể chỉ định acetaminophen hay thuốc giảm đau nhẹ khác.

Nếu đối tượng mắc bệnh là trẻ em thì có t
hể cân nhắc cho trẻ sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn như:

• Acetaminophen (Tylenol, Feverall dành cho trẻ sơ sinh).
• Ibuprofen (Motrin Infant, Pediatric Advil) để giảm bớt các triệu chứng.

Tuyệt đối không sử dụng aspirin cho trẻ em, nhất là những trẻ vừa mới bị thủy đậu khỏi hay đang có các triệu chứng cúm. Lúc này aspirin có thể gây hội chứng Reye đe dọa tới tính mạng của trẻ.

Ngoài ra, một số phương án sau cũng có thể đáp ứng với trường hợp viêm hầy họng do virus:

• Thuốc xịt đau họng có chứa chất khử trùng hay tinh dầu mát như bạc hà hoặc bạch đàn.
• Siro ho.
• Thuốc ngậm chữa viêm hầu họng.

2. Viêm hầu họng do vi khuẩn

Trường hợp bệnh là do vi khuẩn hay ký sinh trùng gây ra thì các thuốc kháng sinh thường sẽ được bác sĩ chỉ định. Những loại kháng sinh được dùng phổ biến nhất lúc này bao gồm:

• Penicillin
• Amoxicillin
• Erythromycin
• Cephalexin

Khi dùng thuốc kháng sinh để chữa bệnh viêm hầu họng, người bệnh cần chú ý đến các vấn đề sau:

• Uống đầy đủ liều lượng mà bác sĩ chỉ định, ngay cả khi triệu chứng đã biến mất.
• Trường hợp viêm hầu họng do tập khuẩn Streptococcus gây ra thì cần hạn chế sử dụng kháng sinh azithromycin và cephalosporin.
• Khi chưa có chỉ dẫn từ bác sĩ thì tuyệt đối không tự ý mua bất cứ loại thuốc nào về sử dụng.

2. Trường hợp do trào ngược dạ dày thực quản gây ra

Một số loại thuốc giúp làm acid dạ dày được cho là có khả năng giúp làm giảm các triệu chứng viêm hầu họng do trào ngược dạ dày thực quản gây ra. Các thuốc được chỉ định có thể bao gồm:

• Thuốc kháng acid: Rolaids, Maalox, Tums hay Mylanta đều có tác dụng làm trung hòa acid dịch vị dạ dày rất tốt.
• Thuốc chẹn H2: Điển hình như famotidin (Pepcid AC), cimetidin (Tagamet HB) hay ranitidine (Zantac) sẽ giúp ức chế dạ dày sản xuất acid dịch vị.
• Thuốc ức chế bơm proton: Bao gồm omeprazole (Prilosec, Zegerid OTC) hay lansoprazole (Prevacid 24) đều có tác dụng ngăn chặn sự sản xuất acid.

Ngoài ra, Corticosteroid liều thấp cũng được cho là có tác dụng giúp giảm đau nhức vùng hầu họng mà không dẫn đến những tác dụng phụ quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, tuyệt đối không sử dụng với liều cao.

Giải pháp khắc phục triệu chứng tại nhà

Ngoài việc sử dụng thuốc theo chỉ định từ bác sĩ thì người bệnh nên kết hợp áp dụng thêm các giải pháp khắc phục tại nhà. Điều này không chỉ giúp đẩy lùi các triệu chứng khó chịu mà còn hỗ trợ tốt nhất cho quá trình điều trị bệnh.

Dưới đây là một số giải pháp khắc phục tại nhà rất hữu hiệu:

1. Xông mũi họng

Xông mũi họng chính là phương pháp có thể giúp cho người bị viêm hầu họng cảm thấy dễ thở hơn. Ngào ra, nó còn làm giảm được tình trạng bị viêm hầu họng mãn tính trong một thời gian ngắn. Triệu chứng của bệnh sẽ giảm rõ rệt sau khoảng vài ba ngày xông mũi họng.

2. Bổ sung dưỡng chất cần thiết cho cơ thể

Đối với những người đã bị viêm hầu họng mãn tính thì tốt nhất nên uống nhiều nước. Nên dùng nước ấm để có thể tăng độ ẩm và cuốn trôi được các loại vi khuẩn gây bệnh ở cổ họng. Ngoài ra, người bệnh cũng cần chú ý bổ sung cho cơ thể những chất dinh dưỡng cần thiết. Các chuyên gia khuyên rằng, nên ăn nhiều hoa quả có chứa vitamin A, C, D.

3. Uống trà mật ong

Mật ong có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, đồng thời chống nhiễm trùng rất hiệu quả. Không những thế, thức uống này còn chứa nhiều chất dinh dưỡng, nhất là các loại vitamin cần thiết. 

Để giảm được triệu chứng của bệnh, bạn chỉ cần sử dụng một tách trà nóng có pha thêm 1 thìa cà phê mật ong cùng với phần nước cốt của 1/2 quả chanh. Chanh giống như một chất làm se có thể giúp cho lớp màng nhầy co lại. Chính vì thế sẽ làm tăng hiệu quả điều trị bệnh của trà mật ong.

4. Sử dụng tỏi

Tỏi có chứa 1 loại kháng sinh tự nhiên hoạt động rất mạnh. Nhờ vậy mà có thể tiêu diệt được vi khuẩn gây ra viêm hầu họng. Khi cảm thấy cổ họng bị ngứa hay đau rát, bạn có thể ngậm 1 tép tỏi ở trong miệng khoảng 5 – 10 phút. Ngoài ra, cũng có thể giã nát tỏi sau đó thêm nước cùng một chút mật ong và đun thành một hỗn hợp sánh mịn. Uống loại nước này mỗi ngày có thể giúp các triệu chứng của bệnh viêm hầu họng nhanh chóng thuyên giảm.

Ngăn ngừa bệnh viêm hầu họng tái phát

Viêm hầu họng là bệnh lý được đánh giá có nguy cơ tái phát rất cao. Chính vì thế, sau khi đã điều trị triệt để, ngườ
i bệnh vẫn luôn phải chú ý đến các biện pháp phòng ngừa. Dưới đây là những khuyến nghị từ bác sĩ chuyên khoa:

• Hạn chế hút thuốc lá, uống rượu bia hay thức uống có chứa cồn.
• Tránh xa những nguồn có khả năng gây ra dị ứng.
• Chú ý giữ ấm cho cơ thể, nhất là khi nhiệt độ xuống thấp hay thời điểm giao mùa.
• Tránh uống nước đá, nước lạnh và thay vào đó uống nước ấm sẽ tốt hơn.
• Chú ý đến vấn đề vệ sinh răng miệng và hầu họng sạch sẽ. Nên dùng nước muối sinh lý để súc miệng mỗi ngày.
• Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá hay môi trường bị ô nhiễm.
• Không nên tiếp xúc, dùng chung thức ăn hay đồ dùng cá nhân với những người bị viêm nhiễm đường hô hấp.

Viêm hầu họng là bệnh lý rất dễ gặp và có xu hướng chuyển biến rất nhanh nên cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Lời khuyên cho bạn là ngay khi các triệu chứng của bệnh xuất hiện hãy sớm thăm khám. Đồng thời nghiêm túc điều trị theo phác đồ từ bác sĩ và thực hiện tốt các biện pháp chăm sóc và dự phòng tại nhà.

Xem thêm: Nội soi dạ dày là gì? Có mấy phương pháp? có đau không?