Tam thất bắc – Đặc điểm, công dụng và những bài thuốc chữa bệnh hiệu quả nhất

Tam thất bắc là một dược liệu quý trong Đông y, vị thuốc này được sử dụng trong các mẹo dân gian, bài thuốc y học cổ truyền. Y học hiện đại cũng sử dụng dược liệu để bào chế thuốc trị bệnh. Thông tin chi tiết về thành phần dược tính, công dụng, cách dùng, địa chỉ mua dược liệu uy tín sẽ có trong bài viết sau đây. 

Tam thất bắc là gì? Thông tin cơ bản về dược liệu

Dược liệu được ví như nhân sâm còn có tên gọi khác là kim bất hoán hoặc sâm đất. Đây là vị thuốc quý được sử dụng từ thời thượng cổ trong nhiều bài thuốc điều trị đau nhức xương khớp, tiêu viêm, cầm máu… Hầu hết các bộ phận của dược liệu đều có thể sử dụng làm thuốc, phổ biến nhất là củ và hoa.

• Tên dược liệu: Cây tam thất.
• Tên gọi khác: Thổ sâm (sâm đất), kim bất hoán, sâm tam thất.
• Tên gọi khoa học: Panax pseudoginseng Wall.
• Thuộc họ: Nhân sâm (Họ Araliaceae).

Đặc điểm thực vật của dược liệu

Sâm tam thất bắc thường mọc ở khu vực núi cao có một số đặc điểm đặc trưng như sau:

• Tam thất bắc tươi có thân thảo, sống lâu năm có chiều cao trung bình từ 30 – 50cm.
• Lá dược liệu mọc thành cụm, có phần cuống dài 3 – 5cm.
• Hoa tam thất bắc có màu vàng lục nhạt, 5 cánh và mọc thành từng cụm, mùa hoa chính từ tháng 5 – tháng 7 hàng năm.
• Quả tam thất bắc có hình cầu dẹt, khi trái chín có màu đỏ, mùa quả từ tháng 8 – 10.
• Củ dược liệu có nhiều mắt, thông thường mỗi mắt củ tương ứng với một năm tuổi của dược liệu. Số mắt càng nhiều, củ càng lâu năm và thành phần dược tính càng cao.

Khu vực phân bố dược liệu

Tam thất bắc trồng ở đâu là điều mà nhiều người đang thắc mắc. Dược liệu phân bố ở nhiều quốc gia trên thế giới như Hàn Quốc, Trung Quốc, Việt Nam… và thường được tìm thấy ở vùng núi cao trên 1000m.

Riêng tại Việt Nam có thể tìm thấy củ tam thất ở các vùng như Lào Cai, Lạng Sơn, Hà Giang, Yên Bái. Cây được tìm thấy nhiều nhất ở khu vực núi Hoàng Liên Sơn và xung quanh thượng nguồn sông Hồng.

Thu hái và chế biến dược liệu

Cây dược liệu được thu hái vào tháng 11 hàng năm khi cây được 5 năm tuổi trở lên. Theo nhiều tài liệu ghi chép lại cây ra hoa sau 3 năm gieo hạt và củ có chất lượng tốt nhất là 7 năm.

Thời điểm thu hoạch dược liệu tốt nhất là vào tháng 8 hàng năm. Phần hoa được thu hái riêng, cắt bỏ thân và để lại phần củ rễ, rửa sạch, phơi khô hoặc sấy thăng hoa. Củ tam thất bắc khô hoặc tươi đều có công dụng như nhau và rất tốt cho sức khỏe.

Nhiều người bị nhầm lẫn giữa tam thất bắc và tam thất nam, đây là
2 vị thuốc khác nhau và có cách sử dụng cũng như công dụng khác nhau. Tam thất bắc thuộc họ nhân sâm trong khi tam thất nam thuộc họ gừng. Ngoài ra, hoa tam thất bắc có chứa dược tính, có thể thu hái và sử dụng còn hoa tam thất nam thì không.

Uống tam thất bắc có tác dụng gì và sử dụng như thế nào?

Dược liệu được ví như nhân sâm đại bổ bởi trong dược liệu có chứa nhiều thành phần dược chất tốt cho sức khỏe. Trong nhiều nghiên cứu y học và thực nghiệm của Y học hiện đại và Y học cổ truyền đều cho thấy những công dụng của dược liệu.

Công dụng của dược liệu theo quan điểm Đông y

Y học cổ truyền cho biết củ dược liệu có vị ngọt hơi đắng, tính ấm tốt cho khí huyết. Nhiều tài liệu cổ ghi chép lại công dụng của dược liệu gồm có:

• Cầm máu, tán ứ giúp lưu thông kinh mạch hỗ trợ điều trị nôn ra máu, chảy máu cam, huyết lỵ, băng huyết, rong kinh…
• Tiêu thũng, định thống làm giảm các cơn đau buốt.
• Giúp loại bỏ sản dịch, máu hôi không thoát ra ngoài được ở phụ nữ sau sinh. Đồng thời dược liệu còn kích thích sinh máu mới, bổ máu, tăng cường tuần hoàn máu đi khắp cơ thể.
• Tiêu viêm, tán ứ, giảm đau do viêm hoặc sưng tấy xương khớp.

Công dụng của dược liệu theo Y học hiện đại

Rất nhiều đề tài nghiên cứu về dược liệu và những ứng dụng trong Y học hiện đại đã chỉ ra những giá trị của dược liệu. Người ta tìm thấy một lượng lớn Saponin và Flavonoid trong dược liệu. Đây đều là những thành phần chống oxy hóa cực mạnh, kháng viêm, giảm đau. Ngoài ra, rất nhiều vitamin và dưỡng chất khác tốt cho sức khỏe cũng được tìm thấy trong dược liệu này.

Một số công dụng cụ thể có thể kể đến như:

• Tiêu viêm, giảm sưng, chống lại quá trình oxy hóa tế bào.
• Tăng sức đề kháng tự nhiên của cơ thể, bồi bổ thể lực, ngăn ngừa sự xâm nhập của các nhân tố gây bệnh.
• Cầm máu, tiêu huyết ứ, tốt cho tim mạch, giúp ngăn ngừa xơ vữa động mạch, tăng khả năng chịu đựng của cơ thể khi bị thiếu hụt oxy.
• Hỗ trợ ngăn chặn sự phát triển và di căn của tế bào ung thư, kéo dài sự sống cho người bệnh.
• Phụ nữ có thể sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh về phụ khoa.
• Bên cạnh đó dược liệu còn có nhiều công dụng trong làm đẹp, giúp loại bỏ tàn nhang, ngăn ngừa lão hóa da, thanh lọc máu.
• Theo kết quả nhiều nghiên cứu, dược liệu còn có tác dụng với hệ thần kinh giúp giải tỏa căng thẳng, stress, chống trầm cảm.

Cách sử dụng tam thất bắc như thế nào tốt nhất?

Cách uống tam thất bắc như thế nào mang lại hiệu quả cao nhất cũng là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Uống tam thất bắc đúng cách giúp tận dụng được tối đa dưỡng chất có trong dược liệu và nâng cao hiệu quả điều trị.

Một số cách dùng dược liệu phổ biến nhất:

Tam thất bắc ngâm mật ong

Tác dụng của tam thất bắc và mật ong là bồi bổ khí huyết, làm đẹp da, chống oxy hóa, hỗ trợ điều trị ho ra máu…

Cách thực hiện rất đơn giản, sử dụng dược liệu tươi, rửa sạch, thái lát mỏng cho vào bình thủy sau đó đổ mật ong rừng vào ngâm trong khoảng 1 tháng.

Cách uống tam thất bắc với mật ong tốt nhất là mỗi ngày dùng 2 muỗng, pha với nước ấm uống trực tiếp.

Tam thất bắc ngâm rượu

Có thể sử dụng dược liệu khô hoặc tươi đều được, tuy nhiên nếu muốn bảo quản được lâu hơn mọi người nên chọn dược liệu khô.

Cách sử dụng tam thất bắc khô ngâm rượu được nhiều người sử dụng nhất, rượu tam thất bắc giúp cải thiện sinh lý nam giới, bồi bổ sức khỏe.

Sử dụng hoa tam thất bắc pha trà

Nhiều người không biết hoa tam thất bắc có tác dụng gì và sử dụng như thế nào? Hoa dược liệu có công dụng chủ trị là an thần, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Ngoài ra, dùng hoa dược liệu pha trà còn hỗ trợ làm đẹp da, ngăn ngừa lão hóa.

Một số bài thuốc Đông y sử dụng dược liệu

Đông y sử dụng dược liệu chủ trị nhiều chứng bệnh liên quan đến máu huyết, giảm đau kháng viêm. Một số bài thuốc công hiệu dùng tam thất bắc gồm có:

Bài thuốc điều trị bạch cầu cấp và mãn tính:

• Chuẩn bị: Củ dược liệu, xuyên khung, đương quy, xích thược kết hợp với hồng hoa.
• Thực hiện: Cho toàn bộ dược liệu vào nồi sắc cùng nửa lít nước đến khi còn lại ⅖. Tắt bếp, chắt lấy nước uống khi còn nóng, mỗi ngày uống hêt 1 thang.

Bài thuốc chữa băng huyết ở nữ giới:

• Chuẩn bị: Củ dược liệu, đan sâm 20g mỗi loại.
• Thực hiện: Mỗi ngày sắc một thang, uống liên tục đến khi cơn đau không còn xuất hiện, không bị chảy máu nữa.

Bài thuốc chữa đau mắt đỏ, mắt bị lên lẹo:

• Chuẩn bị: Củ dược liệu, câu kỷ tử, cúc hoa.
• Thực hiện: Cho dược liệu vào ấm sắc dưới lửa nhỏ trong khoảng 30 phút. Chắt lấy nước uống trong ngày, mỗi ngày uống 1 thang đến khi các triệu chứng thuyên giảm.

Bài thuốc chữa viêm loét đường tiêu hóa:

• Chuẩn bị: Bột dược liệu.
• Thực hiện: Mỗi ngày dùng 3g bột tam thất pha cùng với nước ấm chia làm 3 – 4 lần uống trong ngày.

Một số lưu ý khi sử dụng tam thất bắc

Tam thất là dược liệu trong tự nhiên mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, người dùng nên tìm hiểu thông tin chi tiết, cách dùng và đối tượng sử dụng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Lời khuyên từ chuyên gia khi sử dụng dược liệu mọi người cần lưu ý:

• Tuyệt đối không sử dụng dược liệu cho phụ nữ mang thai, trẻ em, đặc biệt là người bị tiêu chảy dùng tam thất có thể dẫn đến tử vong.
• Người có thân nhiệt cao sử dụng dược liệu sẽ bị nóng trong, dị ứng hoặc ngứa ngáy, phát ban.
• Không tự ý sử dụng kết hợp với dược liệu khác, các thành phần trong dược liệu xung khắc có thể gây ra những rủi ro không mong muốn.
• Tuân thủ nguyên tắc liều lượng, trong quá trình sử dụng tam thất nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cần ngừng dùng và đến cơ sở y tế thăm khám.

Tam thất bắc giá bao nhiêu và mua ở đâu?

Giá củ tam thất bắc khô và giá hoa tam thất bắc là thông tin nhiều người quan tâm. Hiện nay trên thị trường có nhiều đơn vị cung cấp dược liệu với mức giá khác nhau khiến người dùng hoang mang và không biết đâu là giá chuẩn? Vậy tam thất bắc khô giá bao nhiêu là đúng nhất?

Củ tam thất bắc giá bao nhiêu còn tùy thuộc vào dạng bào chế khô hay tươi hoặc đơn vị cung cấp. Giá củ tam thất bắc khô trên thị trường dao động trong khoảng từ 700.000 – 800.000 vnđ 500g, còn giá hoa dược liệu tùy theo mùa và vụ thu hái.

Bên cạnh giá cả dược liệu thì mua tam thất bắc ở đâu cũng khiến người dùng đau đầu. Cần lựa chọn đơn vị uy tín để đảm bảo chất lượng, hiệu quả và an toàn khi sử dụng. Mọi người có thể tham khảo và mua vị thuốc này tại Trung tâm Nghiên cứu và Nuôi trồng dược liệu Vietfarm. Đây là đơn vị hàng đầu chuyên cung cấp và nuôi trồng dược liệu sạch được nhiều người biết đến.

Dược liệu được nuôi trồng, chăm sóc và phát triển trong môi trường khép kín tại các vùng chuyên canh dược liệu đạt tiêu chuẩn GACP – WHO. Sau khi thu hái dược liệu được sấy thăng hoa để giữ lại dưỡng chất và hương vị. Toàn bộ quy trình đều được kiểm định chất lượng, đảm bảo an toàn cho dược liệu khi đến tay người dùng.

Tại Vietfarm giá tam thất bắc loại 1 là 750.000 vnđ/500g, mức giá tương đối cạnh tranh với các đơn vị khác trên thị trường.

Tam thất bắc là một vị thuốc quý trong Đông y, là nguyên liệu bào chế nhiều sản phẩm y dược chăm sóc và bảo vệ sức khỏe. Để phát huy tối đa giá trị của dược liệu người dùng cần tuân thủ nguyên tắc liều lượng, không nên phụ thuộc và lạm dụng dùng dược liệu quá liều. Như vậy không những làm ảnh hưởng tới kết quả điều trị mà còn gây ra nhiều rủi ro ngoài ý muốn.

Xem thêm: Viêm hang vị dạ dày nên ăn gì? Cách ăn uống tốt nhất?