Hội chứng cai thuốc lá

Tìm hiểu chung

Hội chứng cai thuốc lá là gì?

Thuốc lá có chứa nhiều chất, trong đó có nicotine. Đây là một chất gây nghiện, mức độ gây nghiện của nó có thể ngang bằng các thuốc cấm hoặc rượu bia.

Nicotine có thể ảnh hưởng rất nhiều đến não bộ, như:

• Cải thiện tâm trạng
• Giảm trầm cảm
• Duy trì bình tĩnh
• Tăng sự tập trung và khả năng ghi nhớ trong thời gian ngắn
• Giúp người dùng cảm thấy hạnh phúc
• Giảm sự thèm ăn

Hút thuốc lá có thể dẫn đến nhiều tình trạng nguy hiểm, như ung thư phổi, bệnh tim và đột quỵ. Do đó, có rất nhiều người đã cố gắng cai thuốc lá. Tuy nhiên, rất khó để có thể cai thuốc thành công vì cơ thể sẽ không thích ứng và gây ra các triệu chứng khó chịu. Tình trạng này được gọi là hội chứng cai thuốc lá.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng hội chứng cai thuốc lá là gì?

Các triệu chứng cai thuốc lá thường bắt đầu 30 phút sau khi bạn ngưng hút thuốc. Các yếu tố như thời gian hút và số lượng thuốc lá bạn dùng sẽ ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Sau đây là các triệu chứng cai thuốc lá phổ biến:

Cảm giác thèm khát nicotine

Thèm khát thuốc lá là triệu chứng nổi bật nhất của hội chứng cai thuốc lá. Tình trạng này do các cơ quan nhận cảm nicotine trong não gây ra.

Khi bạn ngừng nicotine đột ngột, não sẽ không còn tiết ra hormone “hạnh phúc” dopamine như thường lệ.

Thèm khát là một phản ứng sinh lý trong đó cơ thể khao khát một chất gì đó mà đã từng rất quen thuộc.

Tình trạng thèm hút nicotine có thể kéo dài từ 5-10 phút sau khi ngừng hút. Ban đầu, bạn sẽ rất khó chịu nhưng từ từ cơ thể sẽ thích nghi. Để có thể chống chọi với khoảng thời gian khó khăn này, bạn hãy nhai kẹo cao su hoặc đi bộ để quên cơn thèm khát.

Thèm ăn và tăng cân

Khi bạn hút thuốc, nicotine sẽ kích hoạt quá trình giải phóng glucose từ cơ và gan, đồng thời làm thay đổi phản ứng insulin của cơ thể.

Do đó, khi bạn ngừng hút, cơ thể sẽ giảm lượng đường trong máu và cảm thấy cần phải bổ sung thêm carbs, đồ ngọt và các thực phẩm khác để giảm cơn đói đột ngột. Kết quả là người bệnh thường tăng cân nhanh trong 3 tháng đầu sau khi cai thuốc lá.

Rối loạn giấc ngủ

Các vấn đề về giấc ngủ là tác dụng phụ phổ biến của việc cai thuốc lá. Triệu chứng này cũng có thể liên quan chặt chẽ đến rối loạn hormone dopamine.

Theo các chuyên gia, giai đoạn chuyển động mắt nhanh (REM) trong thời gian ngủ cũng bị ảnh hưởng khi cai thuốc lá, khiến bạn mất ngủ và mệt mỏi vào ngày hôm sau.

Ho dai dẳng

Nhiều người sẽ bị ho dai dẳng sau khi cai thuốc lá và cảm thấy lo lắng. Tuy nhiên, điều này cho thấy phổi đang tốt hơn, không có gì nguy hiểm cả.

Tìm hiểu chung

Hội chứng cai thuốc lá là gì?

Thuốc lá có chứa nhiều chất, trong đó có nicotine. Đây là một chất gây nghiện, mức độ gây nghiện của nó có thể ngang bằng các thuốc cấm hoặc rượu bia.

Nicotine có thể ảnh hưởng rất nhiều đến não bộ, như:

• Cải thiện tâm trạng
• Giảm trầm cảm
• Duy trì bình tĩnh
• Tăng sự tập trung và khả năng ghi nhớ trong thời gian ngắn
• Giúp người dùng cảm thấy hạnh phúc
• Giảm sự thèm ăn

Hút thuốc lá có thể dẫn đến nhiều tình trạng nguy hiểm, như ung thư phổi, bệnh tim và đột quỵ. Do đó, có rất nhiều người đã cố gắng cai thuốc lá. Tuy nhiên, rất khó để có thể cai thuốc thành công vì cơ thể sẽ không thích ứng và gây ra các triệu chứng khó chịu. Tình trạng này được gọi là hội chứng cai thuốc lá.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng hội chứng cai thuốc lá là gì?

Các triệu chứng cai thuốc lá thường bắt đầu 30 phút sau khi bạn ngưng hút thuốc. Các yếu tố như thời gian hút và số lượng thuốc lá bạn dùng sẽ ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Sau đây là các triệu chứng cai thuốc lá phổ biến:

Cảm giác thèm khát nicotine

Thèm khát thuốc lá là triệu chứng nổi bật nhất của hội chứng cai thuốc lá. Tình trạng này do các cơ quan nhận cảm nicotine trong não gây ra.

Khi bạn ngừng nicotine đột ngột, não sẽ không còn tiết ra hormone “hạnh phúc” dopamine như thường lệ.

Thèm khát là một phản ứng sinh lý trong đó cơ thể khao khát một chất gì đó mà đã từng rất quen thuộc.

Tình trạng thèm hút nicotine có thể kéo dài từ 5-10 phút sau khi ngừng hút. Ban đầu, bạn sẽ rất khó chịu nhưng từ từ cơ thể sẽ thích nghi. Để có thể chống chọi với khoảng thời gian khó khăn này, bạn hãy nhai kẹo cao su hoặc đi bộ để quên cơn thèm khát.

Thèm ăn và tăng cân

Khi bạn hút thuốc, nicotine sẽ kích hoạt quá trình giải phóng glucose từ cơ và gan, đồng thời làm thay đổi phản ứng insulin của cơ thể.

Do đó, khi bạn ngừng hút, cơ thể sẽ giảm lượng đường trong máu và cảm thấy cần phải bổ sung thêm carbs, đồ ngọt và các thực phẩm khác để giảm cơn đói đột ngột. Kết quả là người bệnh thường tăng cân nhanh trong 3 tháng đầu sau khi cai thuốc lá.

Rối loạn giấc ngủ

Các vấn đề về giấc ngủ là tác dụng phụ phổ biến của việc cai thuốc lá. Triệu chứng này cũng có thể liên quan chặt chẽ đến rối loạn hormone dopamine.

Theo các chuyên gia, giai đoạn chuyển động mắt nhanh (REM) trong thời gian ngủ cũng bị ảnh hưởng khi cai thuốc lá, khiến bạn mất ngủ và mệt mỏi vào ngày hôm sau.

Ho dai dẳng

Nhiều người sẽ bị ho dai dẳng sau khi cai thuốc lá và cảm thấy lo lắng. Tuy nhiên, điều này cho thấy phổi đang tốt hơn, không có gì nguy hiểm cả.

Khi hút thuốc lá, các lông mao ở đường thở sẽ bất hoạt và xẹp xuống. Khi bạn bỏ thuốc, lông mao sẽ khôi phục lại hình dạng và chức năng của chúng, giúp đẩy các chất độc ra khỏi phổi. Đây là nguyên nhân vì sao bạn ho trong giai đoạn cai thuốc lá.

Để giảm tình trạng ho, bạn có thể uống nhiều nước, dùng mật ong hoặc các thuốc trị ho không kê đơn.

Các triệu chứng giống cảm cúm

Trong quá trình cai thuốc, bạn có thể có các triệu chứng giống cảm cúm, như:

• Sốt nhẹ
• Khó chịu
• Viêm xoang
• Ho
• Đau nhức cơ thể

Thật ra, đây chỉ là những phản ứng của cơ thể đối với những thay đổi đột ngột. Các triệu chứng này thường sẽ biến mất sau 1 ngày. Bạn có thể dùng thuốc giảm đau hoặc hạ sốt để thuyên giảm triệu chứng.

Thay đổi tâm trạng

Căng thẳng và dễ kích động là những triệu chứng thường thấy khi bạn cai thuốc lá, gây ra bởi sự rối loạn nghiêm trọng của hệ nội tiết.

Điều này không chỉ gây ra những thay đổi cực độ trong tâm trạng, bao gồm cả những cơn nóng giận bùng phát đột ngột và phi lý, mà còn kích hoạt những thay đổi sinh lý ngắn hạn, như tăng huyết áp và nhịp tim. Ngoài ra, người người bệnh cũng sẽ có vấn đề về trí nhớ, khó tập trung và chóng mặt.

Táo bón

Bên cạnh phổi và não, hội chứng cai thuốc lá có thể ảnh hưởng đến đường tiêu hóa. Lúc này, khả năng vận động và co bóp của ruột thay đổi đáng kể, làm chậm tốc độ tiêu hóa thức ăn.

Theo các nghiên cứu, cứ 6 người cai thuốc lá sẽ có 1 người bị táo bón, thường kéo dài từ 1-2 tuần.

Để khắc phục tình trạng này, bạn nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ và uống nhiều nước.

Những thay đổi của cơ thể khi cai thuốc lá

Sau khi ngưng hút thuốc, tùy vào thời gian, cơ thể sẽ có những dấu hiệu khác nhau:

• 30 phút – 4 tiếng: ảnh hưởng của nicotine đối với cơ thể giảm dần. Lúc này, bạn sẽ thèm hút 1 điếu thuốc khác.
• 10 tiếng: bạn sẽ có cảm giác bồn chồn, không nghỉ ngơi được. Bạn cũng có thể buồn và mất hy vọng.
• 24 tiếng: bạn sẽ dễ cáu gắt và bắt đầu thèm ăn.
• 2 ngày: bạn sẽ đau đầu vì nicotine không còn ảnh hưởng đến não bộ.
• 3 ngày: các triệu chứng thèm thuốc lá biến mất và bạn bắt đầu lo lắng.
• 1 tuần: tiếp tục cố gánh và tránh các yếu tố khiến bạn thèm hút thuốc.
• 2-4 tuần: cơ thể vẫn chưa hồi phục năng lượng nhưng tình trạng sương mù não, ho, trầm cảm, lo lắng và thèm ăn đã giảm.
• 5 tuần: cơ thể đã hồi phục và bạn cần tiếp tục duy trì lối sống khỏe mạnh.

Điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những phương pháp nào giúp điều trị hội chứng cai thuốc lá?

Cai thuốc lá có vẻ là việc khó khăn đối với nhiều người vì tình trạng nghiện là về tâm lý và thể chất. Tuy nhiên, một số phương pháp sẽ hỗ trợ bạn cai thuốc lá, chẳng hạn như:

Liệu pháp thay thế nicotine

Trong liệu pháp này, bác sĩ sẽ chỉ định các sản phẩm có chứa một lượng nhỏ nicotine cho người bệnh:

• Kẹo cao su
• Miếng dán trên da
• Ống hít
• Viên nén
• Thuốc xịt mũi hoặc miệng

Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng sử dụng liệu pháp thay thế nicotine có thể tăng cơ hội bỏ thuốc lá từ 50 – 60%. Trong quá trì
nh áp dụng liệu pháp này, người bệnh sẽ được giảm dần liều lượng nicotine cho đến khi không cần điều trị thêm.

Khi hút thuốc lá, các lông mao ở đường thở sẽ bất hoạt và xẹp xuống. Khi bạn bỏ thuốc, lông mao sẽ khôi phục lại hình dạng và chức năng của chúng, giúp đẩy các chất độc ra khỏi phổi. Đây là nguyên nhân vì sao bạn ho trong giai đoạn cai thuốc lá.

Để giảm tình trạng ho, bạn có thể uống nhiều nước, dùng mật ong hoặc các thuốc trị ho không kê đơn.

Các triệu chứng giống cảm cúm

Trong quá trình cai thuốc, bạn có thể có các triệu chứng giống cảm cúm, như:

• Sốt nhẹ
• Khó chịu
• Viêm xoang
• Ho
• Đau nhức cơ thể

Thật ra, đây chỉ là những phản ứng của cơ thể đối với những thay đổi đột ngột. Các triệu chứng này thường sẽ biến mất sau 1 ngày. Bạn có thể dùng thuốc giảm đau hoặc hạ sốt để thuyên giảm triệu chứng.

Thay đổi tâm trạng

Căng thẳng và dễ kích động là những triệu chứng thường thấy khi bạn cai thuốc lá, gây ra bởi sự rối loạn nghiêm trọng của hệ nội tiết.

Điều này không chỉ gây ra những thay đổi cực độ trong tâm trạng, bao gồm cả những cơn nóng giận bùng phát đột ngột và phi lý, mà còn kích hoạt những thay đổi sinh lý ngắn hạn, như tăng huyết áp và nhịp tim. Ngoài ra, người người bệnh cũng sẽ có vấn đề về trí nhớ, khó tập trung và chóng mặt.

Táo bón

Bên cạnh phổi và não, hội chứng cai thuốc lá có thể ảnh hưởng đến đường tiêu hóa. Lúc này, khả năng vận động và co bóp của ruột thay đổi đáng kể, làm chậm tốc độ tiêu hóa thức ăn.

Theo các nghiên cứu, cứ 6 người cai thuốc lá sẽ có 1 người bị táo bón, thường kéo dài từ 1-2 tuần.

Để khắc phục tình trạng này, bạn nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ và uống nhiều nước.

Những thay đổi của cơ thể khi cai thuốc lá

Sau khi ngưng hút thuốc, tùy vào thời gian, cơ thể sẽ có những dấu hiệu khác nhau:

• 30 phút – 4 tiếng: ảnh hưởng của nicotine đối với cơ thể giảm dần. Lúc này, bạn sẽ thèm hút 1 điếu thuốc khác.
• 10 tiếng: bạn sẽ có cảm giác bồn chồn, không nghỉ ngơi được. Bạn cũng có thể buồn và mất hy vọng.
• 24 tiếng: bạn sẽ dễ cáu gắt và bắt đầu thèm ăn.
• 2 ngày: bạn sẽ đau đầu vì nicotine không còn ảnh hưởng đến não bộ.
• 3 ngày: các triệu chứng thèm thuốc lá biến mất và bạn bắt đầu lo lắng.
• 1 tuần: tiếp tục cố gánh và tránh các yếu tố khiến bạn thèm hút thuốc.
• 2-4 tuần: cơ thể vẫn chưa hồi phục năng lượng nhưng tình trạng sương mù não, ho, trầm cảm, lo lắng và thèm ăn đã giảm.
• 5 tuần: cơ thể đã hồi phục và bạn cần tiếp tục duy trì lối sống khỏe mạnh.

Điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những phương pháp nào giúp điều trị hội chứng cai thuốc lá?

Cai thuốc lá có vẻ là việc khó khăn đối với nhiều người vì tình trạng nghiện là về tâm lý và thể chất. Tuy nhiên, một số phương pháp sẽ hỗ trợ bạn cai thuốc lá, chẳng hạn như:

Liệu pháp thay thế nicotine

Trong liệu pháp này, bác sĩ sẽ chỉ định các sản phẩm có chứa một lượng nhỏ nicotine cho người bệnh:

• Kẹo cao su
• Miếng dán trên da
• Ống hít
• Viên nén
• Thuốc xịt mũi hoặc miệng

Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng sử dụng liệu pháp thay thế nicotine có thể tăng cơ hội bỏ thuốc lá từ 50 – 60%. Trong quá trì
nh áp dụng liệu pháp này, người bệnh sẽ được giảm dần liều lượng nicotine cho đến khi không cần điều trị thêm.

Liệu pháp thay thế nicotine là một điều trị phổ biến và thành công để cai thuốc lá. Tuy nhiên, nhiều người vẫn sẽ gặp các triệu chứng cai nghiện nhất định.

Mặc dù hiệu quả nhưng liệu pháp thay thế cũng có một số tác dụng phụ như:

• Buồn nôn
• Chóng mặt
• Mất ngủ
• Đau đầu
• Khó chịu ở bụng

Thuốc

Một số loại thuốc có thể giúp cai thuốc lá như:

• Varenicline: loại thuốc này có thể làm giảm cảm giác thèm thuốc và ngăn chặn tác dụng phụ của việc hút thuốc.
• Bupropion: thuốc được sử dụng để giúp giảm cảm giác thèm ăn.

Thuốc lá điện tử

Thuốc lá điện tử có chứa nicotine dưới dạng hơi nhưng không chứa cùng một loại chất gây hại như hầu hết các sản phẩm thuốc lá khác. Một số người có thể sử dụng thuốc lá điện tử để thay thế thuốc lá truyền thống trong thời gian cai.

Tuy nhiên, những rủi ro về sức khỏe của việc hút thuốc lá điện tử vẫn chưa được hiểu rõ. Chúng có thể ít gây hại hơn thuốc lá thông thường, nhưng hiện tại không đủ nghiên cứu để xác nhận điều này.

Kiểm soát

Làm thế nào để kiểm soát các triệu chứng cai thuốc lá?

Không có biện pháp nào có thể phòng ngừa các triệu chứng cai thuốc. Cách duy nhất là bạn phải đối mặt với nó. Sau đây là một số mẹo giúp bạn kiểm soát các dấu hiệu cai thuốc hiệu quả:

Khô miệng và đau họng

• Uống nhiều nước
• Nhai kẹo cao su hoặc kẹo ngọt

Đau đầu

• Tập hít thở sâu
• Sử dụng các thuốc giảm đau không kê đơn, như ibuprofen và paracetamol

Khó ngủ

• Tắt hết các thiết bị điện tử 1-2 giờ trước khi đi ngủ
• Xây dựng thói quen lành mạnh trước khi ngủ, như đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng hoặc tắm nước ấm
• Tránh uống các loại đồ uống chứa caffeine trước khi đi ngủ, thay vào đó bạn có thể dùng trà thảo mộc hoặc sữa ấm

Khó tập trung vào công việc

• Thường xuyên nghỉ ngơi
• Không nên làm việc quá sức
• Lên kế hoạch để hoàn thành các công việc theo thứ tự ưu tiên giảm dần. Điều này sẽ tránh quá tải công việc cùng một lúc

Có rất nhiều tình huống trong cuộc sống có thể khiến bạn thèm thuốc lá trong quá trình cai. Việc hiểu rõ các yếu tố này và cách xa chúng sẽ giúp bạn cai thuốc lá hiệu quả hơn:

• Ở nơi có nhiều người hút thuốc lá
• Căng thẳng
• Uống cà phê hoặc trà
• Uống rượu bia
• Buồn chán

Nhìn chung, các triệu chứng cai thuốc lá sẽ nhanh biến mất, thường trong vòng 1 tuần.

Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay phương pháp điều trị y khoa.

Liệu pháp thay thế nicotine là một điều trị phổ biến và thành công để cai thuốc lá. Tuy nhiên, nhiều người vẫn sẽ gặp các triệu chứng cai nghiện nhất định.

Mặc dù hiệu quả nhưng liệu pháp thay thế cũng có một số tác dụng phụ như:

• Buồn nôn
• Chóng mặt
• Mất ngủ
• Đau đầu
• Khó chịu ở bụng

Thuốc

Một số loại thuốc có thể giúp cai thuốc lá như:

• Varenicline: loại thuốc này có thể làm giảm cảm giác thèm thuốc và ngăn chặn tác dụng phụ của việc hút thuốc.
• Bupropion: thuốc được sử dụng để giúp giảm cảm giác thèm ăn.

Thuốc lá điện tử

Thuốc lá điện tử có chứa nicotine dưới dạng hơi nhưng không chứa cùng một loại chất gây hại như hầu hết các sản phẩm thuốc lá khác. Một số người có thể sử dụng thuốc lá điện tử để thay thế thuốc lá truyền thống trong thời gian cai.

Tuy nhiên, những rủi ro về sức khỏe của việc hút thuốc lá điện tử vẫn chưa được hiểu rõ. Chúng có thể ít gây hại hơn thuốc lá thông thường, nhưng hiện tại không đủ nghiên cứu để xác nhận điều này.

Kiểm soát

Làm thế nào để kiểm soát các triệu chứng cai thuốc lá?

Không có biện pháp nào có thể phòng ngừa các triệu chứng cai thuốc. Cách duy nhất là bạn phải đối mặt với nó. Sau đây là một số mẹo giúp bạn kiểm soát các dấu hiệu cai thuốc hiệu quả:

Khô miệng và đau họng

• Uống nhiều nước
• Nhai kẹo cao su hoặc kẹo ngọt

Đau đầu

• Tập hít thở sâu
• Sử dụng các thuốc giảm đau không kê đơn, như ibuprofen và paracetamol

Khó ngủ

• Tắt hết các thiết bị điện tử 1-2 giờ trước khi đi ngủ
• Xây dựng thói quen lành mạnh trước khi ngủ, như đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng hoặc tắm nước ấm
• Tránh uống các loại đồ uống chứa caffeine trước khi đi ngủ, thay vào đó bạn có thể dùng trà thảo mộc hoặc sữa ấm

Khó tập trung vào công việc

• Thường xuyên nghỉ ngơi
• Không nên làm việc quá sức
• Lên kế hoạch để hoàn thành các công việc theo thứ tự ưu tiên giảm dần. Điều này sẽ tránh quá tải công việc cùng một lúc

Có rất nhiều tình huống trong cuộc sống có thể khiến bạn thèm thuốc lá trong quá trình cai. Việc hiểu rõ các yếu tố này và cách xa chúng sẽ giúp bạn cai thuốc lá hiệu quả hơn:

• Ở nơi có nhiều người hút thuốc lá
• Căng thẳng
• Uống cà phê hoặc trà
• Uống rượu bia
• Buồn chán

Nhìn chung, các triệu chứng cai thuốc lá sẽ nhanh biến mất, thường trong vòng 1 tuần.

Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay phương pháp điều trị y khoa.

Xem thêm: 10 cây thuốc nam trị viêm họng hiệu quả từ ngàn xưa